خبرگزاري آسوشيتدپرس در گزارشي تحقيقي با مصاحبه‌ها، اسناد و تصاوير مختلف 72گور دسته‌جمعي را در مناطق تحت تصرف داعش طي چند سال گذشته كشف و جانمايي كرده كه حتي هنوز نمي‌توان تعداد دقيق جنازه‌هاي دفن‌شده در آنها را تخمين زد. حداقل 17گور دسته‌جمعي در سوريه كشف شده كه تنها در يكي از آنها كه امكان حفاري بوده، جسد صدها زن و كودك كشف شده است.
در گور دسته‌جمعي ديگري صدها جنازه از افرادي كه همه آنها متعلق به يك قبيله بودند، كشف شده كه در زمان حمله داعش اعدام شده‌اند. در عراق هم وضعيت مشابهي وجود دارد. با وجود كشف گورهاي مختلف به‌علت ادامه‌داشتن درگيري‌ها امكان دسترسي كامل و حفاري آنها براي بيرون‌آوردن اجساد و شناسايي‌شان هنوز وجود ندارد.
تخمين ابتدايي اين است كه بين 5هزار و 200 تا 15هزار جسد در اين گورها جاگرفته‌اند. منطقه كوهستاني سنجار پراز اين گورهاست كه بخش زيادي از آنها مربوط به كشتار اقليت ايزدي است كه اين ارتفاعات را به يك گورستان تبديل كرده است. به گزارش آسوشيتدپرس، بسياري از خانواده‌هاي سوري و عراقي حتي در حسرت خاكسپاري عزيزانشان مانده‌اند.
طلال مراد مي‌گويد كه جسد پدر، عمو و پسرعموهايش را داعشي‌ها در مزرعه خانوادگي‌شان دفن كرده‌اند اما هنوز منتظر است تا منطقه امن شود تا بتواند آنها را در مراسمي در شأن‌شان به خاك بسپارد. راشو قاسم يكي از كساني است كه در كنار فنس‌هاي كشيده شده دور يكي از گورهاي دسته‌جمعي ايستاده است. پسرهاي او در اينجا دفن شده‌اند. او مي‌گويد: 2سال است منتظريم. ديگر از آنها فقط استخوان باقي مانده است اما مي‌خواهيم آنها را از اينجا ببريم. مدام مي‌گويند بايد صبر كنيد تا كميته تحقيق بيايد اما 2سال است هيچ‌كس پيدايش نشده است.
- اسناد يك قتل عام
داعش هيچ وقت قصد مخفي نگه‌داشتن كشتارهاي خود را نه‌تنها نداشته بلكه به‌دنبال تبليغات درباره آن به‌عنوان يك افتخار هم بوده است. اما تصاوير و مدارك ثبت‌شده در اين تحقيق اسناد مستدلي براي قتل عام داعش در عراق و سوريه براي نهادهايي مانند سازمان ملل به‌حساب مي‌آيد. برخي از اين گورها با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي كشف شده‌اند. به‌عنوان نمونه، تصاوير ماهواره‌اي از زندان بدوش در عراق از كشتار حداقل 600 زنداني خبر مي‌دهد.
خاك‌هاي تلنبار شده و جاي چرخ‌هاي كاميون اطراف آنها احتمالا محل يك گور دسته‌جمعي را در محوطه اين زندان نشان مي‌دهد. در 72گور كشف شده توسط آسوشيتدپرس كوچك‌ترين مورد شامل 3جنازه و بزرگ‌ترين آن شامل حداقل هزاران جنازه بوده است. تقريبا در تمامي نواحي آزاد شده، همچون استاديوم ورزشي الرمادي، گور دسته‌جمعي وجود دارد. در ماه ژوئن سال گذشته داعش اعلام كرده بود كه حدود 1700سرباز و پرسنل ارتش عراق را كه در كمپ اسپيچر (پايگاه نظامي در شمال بغداد) به اسارت گرفته بوده، اعدام كرده است.
72گور كشف‌شده كنوني به همين‌خاطر به عقيده بسياري تنها مشتي نمونه خروار به‌حساب مي‌آيد. حتي اگر همين امروز در كل منطقه نفوذ داعش صلح برقرار شود و ديگر حتي يك گلوله هم شليك نشود تا سال‌ها اين خاك هر روز جنازه‌هايي را تحويل خانواده‌هاي داغدار خواهد داد؛ داغي كه هنوز زير خاكستر باقي مانده است.