عثماني‌ها همواره زائران ايراني را مورد اذيت و آزار قرار مي‌دادند و اين رسم را بعد از فروپاشي‌شان براي حاكمان بعدي حجاز يعني آل‌سعود به ارث گذاشتند تا آنها اين بار نه براساس اختلافات ارضي و مرزي با ايرانيان كه به دلايل واهي، كام شيعيان را از حلاوت حج زهر كنند.
آل‌سعود از همان مقطع روي كار آمدن‌شان در حجاز (سال 1932) با دولت و ملت ايران بر سر مسئله حج، چالش داشت و سفراي عربستان‌سعودي در تهران بارها به‌دليل بدرفتاري دولت متبوعشان با حجاج ايراني به وزارت امور خارجه احضار شدند. گرچه اين وضعيت تاكنون نيز تداوم داشته اما آنچه در ذيحجه 1407 در بيت‌الله‌الحرام رخ داد و سفير سعودي را به خيابان سرهنگ‌سخايي كشاند نه بدرفتاري كه كشتار وحشيانه حاجيان ايراني بود. آنچه در پي مي‌آيد روايتي است از ماوقع جمعه‌سياه مكه كه به شهادت بيش از 300زائر خانه خدا آن هم در ماه حرام انجاميد.
150هزار زائر ايراني عصر روز جمعه نهم مرداد 1366 از مقابل بعثه امام‌خميني(ره) راهپيمايي بزرگي را آغاز كردند. آنها با فريادهاي‌الله اكبر، لاالهالاالله، محمدرسول‌الله، الموت‌لآمريكا، الموت‌لاسرائيل و الموت لروسيه با محكوم‌كردن جنايات كفار و مشركان و قدرت‌هاي استكباري برائت خود را از مشركان اعلام كردند؛ اقدامي كه در ادامه سنت رسول‌الله(ص) براساس آيه برائت از مشركين (آيه 23سوره ممتحنه) و سيره امام‌حسين(ع) و امام‌سجاد(ع) اجرا شد. امام‌خميني(ره) كه ديدش نسبت به حج، يك عمل عبادي- سياسي بود بر عمل به اين آيه شريفه بسيار تأكيد داشتند. اين درحالي بود كه مفتي‌هاي سعودي با ايجاد بدعت در سنت پيامبر(ص) برائت از مشركين را نه عملي اجتماعي كه انفرادي مي‌دانستند.
اما پيش از اين راهپيمايي، از صبح روز پنجشنبه هشتم مرداد به دستور وزير حج و اوقاف عربستان نيروهاي پليس سعودي براي ايجاد ممانعت از برگزاري مراسم برائت از مشركين به‌طور پراكنده مقابل بعثه امام مستقر شده و به گشتزني پرداختند؛ چرا كه مقامات سعودي به ايران اعلام كرده بودند امسال به هيچ عنوان حق برگزاري مراسم برائت از مشركين را ندارند. تعداد نيروهاي پليس سعودي در ساعات شامگاه افزايش پيدا كرد و نيمه‌شب، بعثه كاملا در محاصره كماندوهايشان قرار گرفت.
سپس نيروها وارد بعثه شده و 8 تن از كاركنان را دستگير كردند. اين يورش درحالي صورت گرفت كه آيات عظام جوادي‌آملي، فاضل‌لنكراني و اميني نيز در بعثه حضور داشتند و با وجود درخواست‌هاي مكرر از مقامات سعودي مبني بر آزادي پرسنل بعثه، آنها اهميتي ندادند و 8 نفر را با خود بردند.
با انتشار خبر محاصره بعثه امام‌خميني(ره) و دستگيري كاركنان آن بين زائران ايراني، همان نيمه‌شب ايرانيان خودشان را به محوطه مقابل بعثه رسانده و با سردادن شعارهاي «يا ايها‌المسلمون اتحدوا اتحدوا» خواستار آزادي برادران دربند خود شدند. با افزايش جمعيت، نيروهاي پليس كه به باتوم و سپر مجهز بودند عقب‌نشيني كرده و حدود 100متر از بعثه فاصله گرفتند. سرپرست حجاج ايراني هم بين جمعيت حاضر شد و اعلام كرد تا پليس سعودي كاركنان بعثه را آزاد نكند جمعيت، محوطه را ترك نخواهد كرد. فرياد هزاران ايراني براي آزادي دستگيرشدگان در مناطق اطراف بعثه شنيده مي‌شد.
- آزادي كاركنان سفارت
ساعت 1:30 نيمه‌شب خودروهاي پليس‌سعودي و آمبولانس‌ها با بوق‌زدن‌ها و آژيركشيدن‌هاي مكرر سعي داشتند اجتماع ايرانيان را برهم بزنند و مانع رسيدن صداي شعارهاي مرگ بر آمريكا و مرگ بر اسرائيل و ياايهاالمسلمون... به ديگر نقاط مكه شوند. سرانجام با پيگيري‌هاي مقامات حج و شرايط امنيتي كه به‌واسطه حضور تظاهركنندگان پيش آمده بود ساعت 2 نيمه‌شب كاركنان بازداشت شده آزاد و در ميان فريادهاي الله‌اكبر و لاالهالاالله زوار ايراني وارد بعثه شدند.
اجتماع عظيم شب‌جمعه پايان يافت اما ايرانيان با عزم بيشتري خود را براي مراسم برائت از مشركين فردا آماده كرده بودند. ايرانيان از مسيرهاي مختلف شهر مكه درحالي‌كه پلاكاردهاي مرگ بر آمريكا و مرگ بر اسرائيل و ياايهاالمسلمون... در دست داشتند به سمت محوطه مقابل بعثه حركت كردند. اين حركت درحالي انجام مي‌گرفت كه دولت سعودي از مردم ساختمان‌هاي اطراف مسير خواسته بود از پشت‌بام‌ها روي ايرانيان سنگ و آجر پرتاب كنند. برخي از مردم وهابي مكه به اين هم اكتفا نكرده و آب‌جوش بر سر و روي حجاج ايراني مي‌ريختند.
- پيام تاريخي امام ره
ساعت 16:30مراسم با قرائت پيام امام‌خميني خطاب به زائران بيت‌الله‌الحرام به زبان عربي آغاز شد؛ همان پيامي كه در متنش آمده بود: «اسلام سنگرهاي كليدي جهان را فتح خواهد كرد. من به تمام جهان با قاطعيت اعلام مي‌كنم كه اگر جهانخواران بخواهند در مقابل دين ما بايستند ما در مقابل همه دنياي آنان خواهيم ايستاد و تا نابودي تمام آنان از پاي نخواهيم نشست.
مسلمانان جهان بايد براي برچيدن پايگاه‌هاي نظامي شرق و غرب از كشورهاي خود تلاش كنند، چراكه اين بزرگ‌ترين ننگ و عار كشورها و سران ممالك اسلامي است كه بيگانگان به مراكز سري و نظامي مسلمانان راه يابند». گستردگي اين تظاهرات موجي از هيجان و همبستگي را بين حجاج خانه خدا برانگيخته بود، طوري كه مسلمانان ساير كشورهاي اسلامي و جمعي از مردان و زنان عربستاني با وجود تدابير شديد امنيتي، خودشان را با شهامت كامل به صفوف ايرانيان مي‌رساندند؛
مسلماناني كه هر كدام رنج و ظلمي از نظام موجود جهان كشيده بودند؛ يكي از تجاوز كمونيست‌ها به كشورش، ديگري از سازش حاكمان خائنش با صهيونيست‌ها، آن يكي از حكومت لائيك‌ها بر سرزمينش و يكي هم از زخم‌هاي استعمار. بين آنها حضور مسلمانان عراقي نيز ميان صفوف حاجيان ايراني ديدني بود. آنها خواهان پايان جنگ و مخاصمه بين دو كشور مسلمان بودند كه تا آن روز 6 سال و 11ماه به طول انجاميده بود.
- كشتار وحشيانه
ساعت 18:10تظاهركنندگان در حالي‌كه آدمك‌هاي ريگان و پرچم آمريكا را به آتش مي‌كشيدند براي شركت در نماز جماعت به سمت مسجدالحرام حركت كردند. در همين اثنا نيروهاي پليس سعودي ابتدا سعي داشتند تظاهركنندگان را محاصره كنند كه موفق به اين كار نشدند، از اين‌رو در يك لحظه همه نيروهاي مستقر در اطراف بعثه به سمت زائران خانه خدا حمله كردند. سعودي‌ها با دستور نايف‌بن‌عبدالعزيز، وزير كشور عربستان سعودي با باتوم به حجاج حمله‌ور شدند. كمي بعد، از چند جهت رگبار گلوله‌ها بر سر زائران بيت‌الله‌الحرام باريدن گرفت و با شليك مستقيم، ده‌ها نفر به شهادت رسيدند.
نيروهاي سعودي حتي محل‌هاي استقرار ايرانيان را هم شناسايي مي‌كردند و اجازه ورود آنها را به محل نمي‌دادند و زائران را با گازهاي سمي و اشك‌آور متفرق مي‌كردند. در اين حمله وحشيانه حتي به زنان و معلولان نيز رحم نشد و 113نفر از حجاج ايراني هم دستگير شدند. تا ساعت 23حدود 300زائر ايراني به شهادت رسيدند. اما با ممانعت سعودي‌ها از مداواي مجروحان حادثه، مجموع تعداد كشته‌ها و مفقودان به 366نفر افزايش يافت كه 224نفر از كشته‌شده‌ها زنان و 142نفرمردان بودند.شنبه 10مرداد، امام‌خميني(ره) در پيامي فرمودند: «ما اگر از صدام يك روزي بگذريم از ملك‌فهد نمي‌گذريم.
حكومت سعودي مطمئن باشد كه آمريكا لكه‌ننگي بر دامنش نهاده است كه تا قيامت هم با آب زمزم و كوثر پاك نمي‌شود. آنها به‌دست خود اسباب افتضاح و رسوايي‌شان را فراهم كردند. ما اگر مي‌‌خواستيم به جهان اسلام ثابت كنيم كه كعبه‌‌داران كنوني لياقت ميزباني سربازان و مهمانان خدا را ندارند و جز تأمين آمريكا و اسرائيل و تقديم منافع كشورشان به آنها كاري از دستشان بر نمي‌آيد به اين خوبي نمي‌توانستيم بيان كنيم. به اين اندازه كه كارگزاران بي‌‌اراده حاكميت سعودي به اين قساوت و بي‌‌رحمي عمل كردند، موفق نمي‌‌شديم».
- رسانه‌هاي جهان كشتار سال 66 ايراني‌ها را چگونه پوشش دادند؟
عمده رسانه‌هاي جهان اين فاجعه را طوري بازتاب دادند كه پليس عربستان تبرئه و ايرانيان مقصر حادثه معرفي شوند. گرچه بودند رسانه‌هايي كه كمي در انعكاس حوادث 31 جولاي مكه رعايت انصاف را كردند. روزنامه آتئوس چاپ آتن زير تيتر درشت «قتل عام در مكه، پليس به هزاران زائر حمله كرد» نوشت: «پليس عربستان به روي هزاران زائر ايراني كه شعارهاي ضد‌آمريكايي، ضد‌اسرائيلي و ضد‌روسي سر مي‌دادند آتش گشود. پليس عربستان حتي به پزشكان و پرستاراني كه همراه كاروان‌ها بودند نيز حمله كرد».
كاتي مريتي ديگر روزنامه يوناني زير تيتر «صدها زائر ايراني به‌دست پليس كشته شدند» نوشت: «اين روش جاري زائران ايراني بود كه در طول مراسم حج به نفع كشور خود تظاهرات كنند. اما در اين سال ايرانيان بدون توجه به اخطارهاي پليس سعودي دست به يك تظاهرات وسيع عليه آمريكا زده و باعث درگيري شدند كه موجب شد پليس به روي آنان آتش مرگبار باز كند». آتن‌نيوز تنها روزنامه انگليسي زبان آتن، ضمن چاپ متن كامل پيام امام خميني(ره) به زبان انگليسي نوشت: «پيروان آيت‌الله خميني اغلب تهديدات عربستان را ناديده گرفته و دست به تظاهرات وسيعي مي‌زدند تا خشم و نفرت خود نسبت به شيطان بزرگ آمريكا را نشان بدهند».
روزنامه زمان چاپ تركيه در تفسيري پيرامون جمعه خونين مكه ذكر كرد: «مي‌خواهند مسئوليت حوادث مكه را به گردن ايران بيندازند تا اگر در آينده حركتي عليه ايران انجام شد صداي اعتراضي از ديگر مسلمانان جهان شنيده نشود. با وجود تحليل‌هايي كه مي‌شود انجام تظاهرات سياسي در مراسم حج نشان‌دهنده اوج قدرت مسلمانان است و با روح اين آيين الهي به هيچ وجه منافاتي ندارد. اداره حرمين شرفين را نبايد به يك دولت واگذار كرد؛ چرا كه دولت‌ها منافع خود را بر منافع دين ترجيح مي‌دهند».
روزنامه الزحف الاخضر چاپ طرابلس، پايتخت ليبي هم در سرمقاله خود نوشت: «حادثه روز جمعه مكه كه در آن تعدادي از مسلمانان ايراني و سعودي و... در محلي كه خداوند آن را براي مسلمانان جاي امن قرار داده كشته شدند در واقع يك جنايت هولناك است. ريختن خون در كنار مسجدالحرام جايز نيست و مي‌توان خون‌هاي ريخته شده را به مثابه انقلابي عليه بت‌ها تشبيه كرد؛ بت‌هاي امروز كه نمايندگان امپرياليسم و استعمار هستند».
روزنامه آلماني فرانكفورتر آلمانيه هم تفسيرش را به حوادث خونين مكه اختصاص داد: «زائران ايراني الهام گرفته از انديشه‌هاي آيت‌الله‌خميني با انجام تظاهرات روز جمعه مكه ثابت كردند كه انقلابيون در تهران نقش رهبري اسلام را در دست گرفته‌اند. تظاهرات زائران ايراني براي رژيم عربستان تهديدي بسيار خطرناك‌تر از اشغال 8 سال پيش مسجد بزرگ مكه بوده و حتي در كشورهاي سني مذهب نيز نسبت به موضع ضدغربي ايران شيعي‌مذهب همدردي وجود دارد».