به گزارش همشهري، 2ماه پيش روزنامه همشهري در جريان برگزاري نشست هفتگي سخنگوي دولت از محمدباقر نوبخت پرسيد چرا لايحه آزادسازي هنوز به مجلس ارسال نشده است؟ سخنگوي دولت موضوع تأخير در ارسال ارائه لايحه سهام عدالت به مجلس را به وزير اقتصاد احاله داد و اعلام‌كرد: با وزير اقتصاد صحبت خواهم كردكه‌يك‌نشست خبري در اين‌باره برگزار كند اما از آن زمان نه نشست خبري برگزار شده است و نه هيچ مقامي درباره آزادسازي سهام عدالت پاسخ مي‌دهد.
قبل از اين رويداد هم رئيس‌كل سازمان خصوصي‌سازي به همشهري گفته بود:وظيفه سازمان خصوصي‌سازي آماده‌سازي لايحه و ارائه آن به دولت بود كه اين كار انجام شده و بقيه موارد به دولت و مجلس ربط دارد.مقامات وزارت اقتصاد، سازمان خصوصي‌سازي و دولت همه مي‌گويند لايحه آزادسازي سهام عدالت كه قرار بود پارسال به مجلس برود اكنون در انتظار اذن مقام معظم رهبري است.
حسن روحاني در آخرين روزهاي اسفند‌ماه سال قبل اين لايحه را با تأخير فراوان بالاخره امضا كرد تا با وسيله اين لايحه تكليف آزادسازي سهام عدالت روشن شود. او چند‌ماه بعد از انتخابات رياست‌جمهوري 1392وقتي به مجلس رفته بود كه لايحه بودجه سال 93را تقديم مجلس كند وعده داده بود سهام عدالت را دوماهه آزاد كند اما اكنون 3سال گذشته است و حتي برخي از افرادي كه مشمول سهام عدالت بوده‌اند از دنيا رفته‌اند اما تكليف سهام عدالت روشن نشده است.
- چگونه 10سال گذشت
سال 1384وقتي كه مقام معظم رهبري سياست‌هاي كلي اصل 44را ابلاغ كردند محمود احمدي‌نژاد خواستار واگذاري بخشي از سهام شركت‌ها به مردم در قالب سهام عدالت شد. با تأييد مقام معظم رهبري اين كار آغاز شد و پس از تصويب قوانين و آيين‌نامه‌ها سازمان خصوصي‌سازي مكلف شد ظرف 10سال مقدمات آزادسازي سهام عدالت را فراهم كند.
فصل ششم قانون اصل 44به صراحت اعلام كرده كه ظرف 10سال بايد مقدمات آزادسازي سهام عدالت فراهم شود، اما پس از گذشت 10سال هنوز هيچ‌كس اطلاعاتي در مورد محتواي سندي كه تحت عنوان لايحه قرار است منجر به آزادسازي سهام عدالت شود، ندارد. اگرچه سازمان خصوصي‌سازي مي‌گويد براي تسويه بخشي از بدهي مشمولان سهام عدالت لازم است مجامع عمومي همه شركت‌هاي حاضر در سبد سهام عدالت برگزار شود و سود سال مالي 94به حساب‌هاي سازمان خصوصي‌سازي واريز شود، اما آزادسازي اين لايحه بدون درنظر گرفتن مجامع عمومي نياز به تأييد مجلس دارد و لايحه آن هنوز به مجلس ارائه نشده است.
تاكنون مجمع عمومي سالانه 56شركت مشمول سهام عدالت برگزار و نحوه پرداخت سود سالانه سهامداران مشخص شده است و فقط 4شركت باقي مانده كه در پاييز امسال مجامع عمومي سالانه‌شان برگزار خواهد شد در چنين شرايطي تمام مقدمات براي ارسال لايحه به مجلس وآزاد‌سازي فراهم است اما برخي گمانه زني‌ها حاكي از آن است كه دولت به بهانه دريافت تأييديه مقام معظم رهبري اين كار را به تعويق انداخته است. رئيس سازمان خصوصي‌سازي در شهريور‌ماه امسال شائبه سياسي بودن زمان آزادسازي سهام عدالت را رد كرده و گفته بود همزماني آزادسازي سهام عدالت در بهار 96با انتخابات رياست‌جمهوري اتفاقي است.
- تأخير در آزادسازي چه ايرادهايي دارد؟
اطلاعات آماري نشان مي‌دهد هم‌اكنون 49ميليون نفر از طريق سهام عدالت مالك 60شركت بورسي و غيربورسي هستند و صندوق سهام عدالت به‌طور مستقيم مالك 9درصد سهام شركت‌ها در بازار سهام است كه بلاتكليفي در آزادسازي سهام عدالت از يك طرف منجر به بروز بحران تصميم‌گيري در هيأت مديره شركت‌هايي كه سهام عدالت مالك آنهاست شده و از سويي منجر به بلاتكليفي 49ميليون نفر شده است. هم‌اكنون برگه‌هاي سهام عدالت هيچ ارزشي ندارد اما در طول سال‌هاي گذشته بسياري از اين برگه‌ها به‌صورت غيرقانوني خريدوفروش شده است و حتي مورد سوءاستفاده سودجويان قرار گرفته است.برخي از مشمولان هم مانند زنده‌ها عايدي از اين سهام نداشتند و دار فاني را وداع گفتند.
از سوي ديگر بيش از 3سال است كارشناسان، مديران و نمايندگان مجلس نسبت به بلاتكليف بودن هيأت مديره شركت‌هايي كه سهامشان به سبد سهام عدالت اختصاص يافته است هشدار مي‌دهند و رويداد‌هاي 2سال پيش در مورد مجامع بانك‌ها و چند شركت ديگر نشان داد كه اين هشدار‌ها جدي بوده است.
2سال پيش بحران مديريتي در شركت‌هاي حاضر در سبد سهام عدالت در مجامع عمومي بانك‌هاي صادرات، ملت و تجارت به اوج خود رسيد و به‌دليل آنكه بخشي از سهام اين بانك‌ها در اختيار سهام عدالت بود تصميم‌گيري در مجامع عمومي اين سه بانك دچار اختلال شد. در نتيجه دولت با معرفي نماينده خود در اين سه بانك نماينده خودش را به جاي نماينده سهام عدالت در هيأت مديره اين شركت‌ها منصوب كرد.
- كنترل 9درصد بازار سهام در اختيار سهام عدالت است
رئيس سازمان خصوصي سازي در تازه‌ترين نشست خبري‌اش ارزش كل دارايي‌هاي موجود در سبد سهام عدالت را حدود 55هزار ميليارد تومان برآورد و تأكيد كرد: هم‌اكنون براساس برآورد‌هاي ما ارزش روز هر برگ سهام عدالت كمتر از يك ميليون تومان نيست.
بررسي‌هاي همشهري نشان مي‌دهد سهام عدالت به‌طور مستقيم 32هزار ميليارد تومان از سهام اين شركت‌هاي بورس را كه معادل 21درصد از سهام كل اين شركت‌هاست در اختيار دارد. اين مقدار 9درصد از كل سهام موجود در بازار سهام است كه سهام عدالت به‌طور مستقيم مالك آن است.
ارزش روز كل شركت‌هايي كه سهام عدالت تحت كنترل خود دارد بيش از 150هزار ميليارد تومان است.هم‌اكنون ارزش كل سهام شركت‌هاي حاضر در بورس تهران و فرابورس 367هزار ميليارد تومان است اين به‌معناي اين است كه 41درصد بازارسهام تحت كنترل سهام عدالت است.
اين نكته زماني اهميت بيشتري پيدا مي‌كند كه توجه كنيم عرصه تصميم‌گيري در هيأت مديره اين شركت‌ها با توجه به ساختار دولتي سهام عدالت دچار يك خلأ بزرگ است و حتي در بسياري از موارد منجر به ضعف تصميم‌گيري در اين شركت‌ها كه از بزرگ‌ترين شركت‌هاي ايران هستند، شده است. اين اطلاعات همچنين نشان مي‌دهد كه سبد عدالت دست‌كم سهامدار عمده 3شركت است.هم‌اكنون 89درصد از سهام پالايش نفت تهران، 45درصد سهام بيمه دانا و 40درصد از سهام سيمان داراب متعلق به سهام عدالت است.سهام عدالت همچنين 30درصد از سهام هلدينگ خليج‌فارس كه بزرگ‌ترين شركت بورس است را در اختيار دارد. اين مقدار 23درصد از كل سبد سهام عدالت را تشكيل مي‌دهد.