طي اين مدت برخي ناهماهنگي و مشكلات باعث درد سر زائران شد. در اين‌باره با مهندس سعيد اوحدي، رئيس سازمان حج و زيارت و رئيس كميته اعزام كه وظيفه آن ساماندهي ثبتنام و اعزام زائران است گفت‌وگو كرده‌ايم.
- مشكلات سفر اربعين امسال كمتر مي‌شود؟
امسال چهارمين سالي است كه پياده‌روي اربعين را به شكل سامان يافته تجربه مي‌كنيم. از سال دوم ستاد دائمي اربعين با حضور بيش از 26دستگاه و سازمان تشكيل شد و به تبع آن كارگروه‌هاي مختلفي شروع به‌كار كردند. سال‌هاي 93 و 94 با همكاري همه دستگاه‌ها و به‌ويژه استانداري‌هاي خوزستان و ايلام شاهد تحول اساسي در ساماندهي اعزام زائران اربعين بوديم. از سال گذشته براساس مصوبه‌اي مسئوليت ستاد مركزي اربعين از سازمان حج و زيارت و بعثه مقام معظم رهبري به وزارت كشور محول و وزير كشور هم عهده‌دار مسئوليت اين ستاد شد.
در راهپيمايي اربعين سال گذشته همراه معاون اول رئيس‌جمهور و وزير كشور حضور پيدا كرديم تا نقاط قوت و ضعف شناسايي و خدمات رساني به زائران بهتر شود. پس از اربعين سال 94با تصميم ستاد مركزي اربعين، مسئوليت كميته‌هاي اسكان، تداركات و پشتيباني كه سال‌هاي گذشته مسئوليت آن بر عهده سازمان حج و زيارت و كارگزاران زيارتي بود به ستاد بازسازي عتبات عاليات واگذار شد. مسئوليت كميته اعزام كه وظيفه آن ساماندهي ثبتنام و اعزام زائران است هم به سازمان حج و زيارت محول شد.
- خب، براي بهبود مشكلات در همين حوزه ثبت نام و اعزام چه برنامه‌اي داريد؟
اتفاقا بخش زيادي از مشكلات مردم به همين بخش مربوط است.براي نمونه سال‌هاي گذشته براي چند نفر ويزاي گروهي(مانيفست) صادر مي‌شد و آنها بايد همگي با هم خارج و وارد مي‌شدند كه باعث دردسرهايي شد.
امسال به سامانه سماح كه سال گذشته به‌عنوان يك سامانه ملي براي ثبتنام زائران اربعين طراحي شده بود قابليت‌هايي اضافه شده، زيرا پيش‌بيني ثبتنام و اعزام حدود 2ميليون زائر در اربعين حسيني مي‌شود.همه دفاتر مجموعه كارگزاران زيارتي كشور به سامانه ملي سماح متصل شدند تا بتوانيم ارتباط مستمر و 24ساعته بين زائران كه از طريق سامانه ثبتنام مي‌كنند تا زمان تحويل مدارك ثبتنام به دفاتر كارگزاري سازمان حج و زيارت برقرار كنيم. امسال با مذاكراتي كه با وزارت كشور و سفارت عراق داشتيم تصميم بر اين شد كه از مانيفست به تعداد اعضاي گروه كپي برابر با اصل تهيه مي‌شود كه هر كدام حكم اصل را دارد و ديگر اجباري نيست كه همگي اعضاي گروه با هم وارد يا خارج شوند، اين مشكل كاملا برطرف شده‌است.
- در همين سامانه سماح، افرادي كه سال گذشته ثبتنام مي‌كردند بدون توجه به مجرد يا متاهل بودن در يك گروه قرار مي‌گرفتند.
اين مشكل امسال رفع شده است. امسال يكي از ويژگي‌هاي سامانه سماح اين است كه پس از ورود اطلاعات زائراني كه به‌صورت انفرادي ثبتنام كرده‌اند را سامانه به‌صورت هوشمند به گروه‌هاي 5نفره تقسيم‌بندي مي‌كند و نفر اول فهرست نيز سرگروه است. افرادي كه گروهي ثبتنام كرده‌اند نيز براساس آنچه ثبتنام كرده‌اند مانيفست ويزاي‌شان صادر و اعزام مي‌شوند. متقاضياني كه گروهي، دست‌كم 5نفر ثبتنام كرده‌اند نيز خودشان يك گروه محسوب مي‌شوند. اين يكي از آسيب‌هاي سال‌هاي گذشته بود كه شما هم به درستي به آن اشاره كرديد كه خوشبختانه امسال برطرف شده‌است.
- يكي ديگر از مشكلاتي كه سال‌هاي گذشته در مرزها مشاهده مي‌شد معطلي طولاني مدت زائران بود و اينكه در يك مرز ازدحام و در مرز ديگري شرايط عادي بود، در اين‌باره چه تمهيداتي انديشيده شده است؟
ظرفيت هر مرز در سامانه سماح مشخص است واين مشكل برطرف شده است. يعني از طريق اين سامانه مرز خروجي و ورودي و زمان خروج و ورود زائران مشخص شده‌است. هر زائر هنگام ثبتنام در سامانه سماح مرز خروجي و ورودي خود را تعيين مي‌كند، پس از آن سامانه اعلام مي‌كند كه زائران چه تاريخي بايد از كدام مرز خارج يا چه تاريخي از كدام مرز وارد ايران شوند.
- با نيروي انتظامي هم در اين‌باره هماهنگ شده‌است؟
بله.با توجه به اينكه سامانه سماح وصل به سامانه نيروي انتظامي مي‌شود و عزيزان ناجا در مرزها از تاريخ ورود و خروج زائران مطلع هستند.زائران محترم هم بايد در همان زمان تعيين شده به مرزها مراجعه كنند تا با ازدحام جمعيت روبه‌رو نشوند.با توجه به اينكه امسال ظرفيت هر مرز در سامانه سماح مشخص شده، چنانچه زائران به اين سامانه مراجعه و تاريخي را براي عزيمت به كشور عراق انتخاب كنند، مرز خروجي و ورودي آنها مشخص مي‌شود.
اگر در آن تاريخ ظرفيت مرز انتخابي زائران تكميل باشد سامانه به‌صورت هوشمند زمان ديگري را براي آنها در همان مرز مشخص مي‌كند. موضوع علاوه بر ناجا، حتي با سفارت عراق نيز هماهنگ شده‌است. يعني از طريق تقسيم‌بندي استاني كه در ستاد مركزي اربعين انجام و به استانداري‌هاي سراسر كشور ابلاغ شد، مشخص است كه هر استان مرز خروجي‌اش كدام است.به اين ترتيب روي ويزا‌ها مرز خروجي و ورودي و زمان ورود و خروج نيز قيد مي‌شود كه براي مثال مشخص شده كه مرز خروجي زائران استان تهران، مرز مهران است.
- اين يعني هر زائري بايد در تاريخ و از مرز مشخص شده در سامانه سماح از كشور خارج و وارد شود و امكان خروج يا ورود از مرز و زمان ديگري وجود ندارد؟
بله همينطور است، چون در سامانه نيروي انتظامي نيز اطلاعات زائر در همان مرزي كه سامانه سماح اعلام كرده قيد شده و مثلا اطلاعات زائران خروجي مرز مهران در مرز شلمچه وجود ندارد.توصيه اكيد ما اين است كه حتما از مرزي كه انتخاب شده تردد كنند.
- برخي شركت‌ها ادعا مي‌كنند نيازي به ثبت نام نيست و ما روز اربعين يا هر روزي كه بخواهيد، شما را اعزام مي‌كنيم.واقعيت اين است كه سال گذشته عده‌اي چنين تبليغاتي انجام مي‌دادند و اين كار را هم كردند. الان عده‌اي مي‌گويند امسال هم مثل سال گذشته است.بنابراين به اين شركت‌ها اعتماد مي‌كنند.
اينكه سال گذشته عده‌اي چنين كارهايي كردند درست است كه البته قابل توجه نبود.اما امسال مطمئن باشيد راه بر همه اين سودجويي‌ها بسته شده است هوشمندي شهروندان هم بسيار مهم است و اينكه مطمئن باشند كسي از مسير قانوني نمي‌تواند چنين خدماتي ارائه بدهد. همين چند روز قبل 250ويزاي جعلي در اصفهان صادر شده بود.
- مبلغ ويزا هم كه 40دلار براي ويزاي انفرادي و 30دلار براي ويزاي گروهي است؟
خير، امسال هزينه صدور ويزا براي هر نفر چه به‌صورت انفرادي و چه گروهي(مانيفستي) 40دلار است و تفاوت 10دلاري ديگر وجود ندارد. نكته مهم اينكه براي اربعين نه سازمان حج و زيارت و نه هيچ شركتي حق دريافت سود ندارد. البته برخي شركت‌هاي سودجو تبليغ مي‌كنند كه با هزينه كمتري زائران را اعزام مي‌كنند، دراين تبليغات يك نكته ظريف ناديده گرفته مي‌شود و آن هم حذف بيمه زائران است. امسال براساس مصوبه ستاد مركزي اربعين بيمه زائران الزامي است و زائران فقط از طريق سامانه سماح و پس از خريد بيمه مي‌توانند از كشور خارج شوند.
- در حقيقت ويزاي گروهي 10دلار گران شده است.چرا؟
ويزا حق حاكميتي هر دولتي ازجمله عراق است. دولت عراق امسال مصوبه‌اي داشته كه براساس آن اعلام شده نرخ ويزاي اربعين 2نرخي نيست. البته دولت عراق در كنار اين موضوع مساعدتي نيز انجام داده. آنها سال گذشته در مجموع در 11نقطه دفتر كنسولگري داير كردند ولي امسال مجموعا در 16نقطه شامل 12دفتر كنسولگري و سفارتخانه و 3كنسولگري خدمات ارائه مي‌شود. سال گذشته شروع صدور ويزاي اربعين از اوايل صفر بود ولي امسال از دهه سوم ذي‌الحجه اين كار آغاز شده‌است. 12دفتر هم كار صدور ويزاي اربعين را از نيمه مهر‌ماه شروع كرده‌اند.
- ثبت نام وويزا فقط در سامانه سماح
از زائران مي‌خواهيم براي اينكه در خروج و وروداز كشور با مشكلي روبه‌رو نشوند، حتما از طريق سامانه سماح اقدام كنند. اگر ويزايي خارج از سامانه فراهم شده باشد چون ما اطلاعي نداريم، صاحب ويزا با مشكل مواجه خواهد شد. هم‌اكنون 2هزار و 200دفتر زيارتي در سراسر كشور به سامانه سماح متصل هستند و شهروندان مي‌توانند وارد سامانه samah.haj.ir شده و براي شركت در راهپيمايي اربعين ثبتنام كنند.