اگرچه آنهايي كه از جاده خاوران، وارد پايتخت شده‌اند، اين موضوع را بيشتر درك كرده‌اند. گه‌گاه در اينجا آسمان رنگ عجيبي به‌خود مي‌گيرد؛ رنگي ميان خاكستري و كِرم رنگ. به‌خاطر همين است كه اهالي محله‌هاي مشيريه، شهرك‌هاي بروجردي و والفجر، كيانشهر و جنوب بزرگراه بسيج سال‌هاست از وضعيت موجود گلايه ميكنند. آنها به آلايندگي واحدهاي صنعتي و معدني اطراف‌شان مثل كارخانه سيمان تهران، دپوهاي شن عظيم، جاده‌هاي خاكي كه محل عبور صدها كاميون در روز است، اشاره ميكنند كه امان‌شان را بريده. صدالبته كه اين آلايندگي با وزش باد راه مركز شهر را هم به راحتي پيدا مي‌كند.
- آلودگي اصلي مربوط به سنگ‌شكن‌هاست
كارخانه سيمان تهران در جنوب محله مشيريه واقع شده است؛ آنجا كه تپه‌هاي بلند، مرز بين منطقه 15و منطقه 20(شهرري) تهران شده‌اند. اين كارخانه دقيقا 60سال پيش آغاز به‌كار كرد و تعدادي از كوره‌هاي آن طي سال‌هاي اخير به‌دليل قدمت، تعطيل شده‌اند. در اين بين اما هنوز كوره‌هايي فعال هستند و آلايندگي آنها به‌خصوص در ساعات عصرگاهي افزايش مي‌يابد. از سوي ديگر، كنارآن واحدهاي معادن توليد شن و ماسه‌اي قرار دارند كه گرد و خاك بسياري دارند.
آنطور كه مهدي چمران، رئيس شوراي شهر تهران نيز مي‌گويد واحدهاي سنگ‌شكن اطراف كارخانه هم به آلودگي هواي اين منطقه دامن مي‌زنند. دبير شوراياري محله مشيريه هم بيشتر آلايندگي فعلي كارخانه سيمان را ناشي از واحد سنگ‌كوبي مي‌داند. محمد صالحي مي‌گويد: «شن‌هاي دانه ريز دپوي مخلوط اين كارخانه با يك‌نسيم به سمت خانه‌هاي اهالي مي‌آيد و همه ما را كلافه كرده است. اگر همين الان خانه‌مان را تميز و گردگيري كنيم، چند ساعت بعد دوباره همه‌جا را خاك برمي‌دارد.»
- از هشدار هرندي دوم تا گودال عميق شن و ماسه
بازديد از محدوده اطراف كارخانه سيمان همراه با چند مدير شهري منطقه 15، صحبت‌هاي صالحي را بهتر عينيت مي‌بخشد. طي كردن مسير خاكي ضلع غربي كارخانه از بي‌توجهي به وضعيت محله مشيريه حكايت مي‌كند. زمين‌ها بدون هيچ حصاري به حال خود رها شده‌اند و پاي چند درخت باقيمانده از فضاي سبز معروف به باغ اناري سرنگ‌هايي ديده مي‌شود. چند نفري در ميانه تپه كنار كارخانه تا چشم‌شان به ما مي‌خورد سعي ميكنند خودشان را لابه‌لاي چند سنگ بزرگ پنهان كنند.
مي‌توان حدس زد كه معتاد باشند. اينطور كه صالحي، دبير شوراياري مشيريه مي‌گويد بلاتكليفي اين زمين‌ها بهترين فضا را براي تجمع معتادان فراهم آورده است. وي هشدار مي‌دهد كه بي‌توجهي بيش از اندازه به اينجا مي‌تواند هرندي دوم را در شهر ايجاد كند و سپس مي‌گويد: «چندي پيش دم‌دم‌هاي غروب، نوجواني از محله يكباره گم شد. با كلي جست‌وجو او را كه چاقو به كليه‌اش خورده بود يافتيم. معتادان براي سرقت از اين دانش‌آموز كاري كردند كه حالا هفته‌اي يك‌بار بايد دياليز شود.»
سمت راست راه خاكي، دپوهاي مخلوط شن و خاكي ديده مي‌شود كه ارتفاع‌شان دست‌كمي از تپه پايين‌دست راه ندارد. پشت آنها شن و ماسه استحصال ميكنند. يكي از مشاوران فني اين معدن شن و ماسه جلو مي‌آيد و مدعي مي‌شود كه در كارگاه آنها توليد شن و ماسه زيرنظر سازمان پسماند شهر تهران و فقط از طريق بازيافت نخاله صورت مي‌گيرد. كمي جلوتر، راه با تلي از خاك و نخاله مسدود مي‌شود. بالا رفتن از آن كار سختي نيست.
پشتش، خانه‌هاي شهرري پيدا هستند و البته گودال عميق و باريكي كه به گفته همان مشاور توسط كارخانه سيمان ايجاد شده است. وي سنگريزه‌اي به درون گودال مي‌اندازد. همين سنگريزه كافيست تا حجم باورنكردني گرد و خاك را از نخاله تخليه شده ايجاد كند. ديواره گودال چنان سست مي‌نمود كه با هربار قدم برداشتن بر لبه آن، مقداري خاك و سنگريزه به دره مي‌ريخت؛ آنطور كه يكي از شوراياران محل با خوش اقبالي سقوط نكرد. كاميون‌هاي كارخانه‌هاي سيمان تهران و كارگاه‌هاي معادن شن و ماسه از راه اختصاصي در اين قسمت تردد ميكنند. راه برخلاف دستورالعمل سازمان حفاظت محيط‌زيست آسفالت نيست. بنابراين عبور هر كاميون، گرد و خاك عظيمي را به پا مي‌كند.
- وقتي آلايندگي به اوج خود مي‌رسد
كارخانه سيمان تهران در حالي همچنان با آلايندگي به فعاليت خود ادامه مي‌دهد كه طبق وعده مسئولان كارخانه، قرار بوده تا پايان تيرماه سال 94، گردوغبار و آلودگي آن توسط فيلترهاي مخصوص كنترل شود. با وجود اين، آلايندگي كارخانه سيمان گاهي همزمان با ساعات اوج مصرف به اوج خود مي‌رسد. در واقع با افزايش مصرف برق، اختلالات نوساني شكل گرفته و جريان برق قطع مي‌شود.
در اين ميان بخشي از سيستم كارخانه از كار افتاده و در پي آن بلافاصله فيلترها خاموش مي‌شوند اما فن آن واحد به‌دليل سرعت بالا حدودا 10دقيقه‌اي طول مي‌كشد تا متوقف شود. در نهايت مدتي كه فيلتر خاموش و فن كار مي‌كند به‌دليل نبودن هيچ‌گونه ترمزي، گردوغبار افزايش يافته و بيرون زده و در هوا پراكنده مي‌شود.
البته در ديگر ساعات روز هم دود خاكستري كه از دودكش‌هاي كارخانه به بيرون مي‌آيد را مي‌توان به راحتي مشاهده كرد. در اين بين نكته اينجاست كه گفته مي‌شود هم‌اكنون شركت سيمان تهران در حال احداث واحد جديد با ظرفيت ۳۴۰۰ تن است كه با راه‌اندازي آن توليد اين شركت به ۱۵۵۰۰ تن در روز مي‌رسد. اين در حالي است كه اواخر بهار امسال اين كارخانه توسط سازمان حفاظت محيط‌زيست در فهرست خروج صنايع آلاينده از شهر قرار گرفته بود.