معاملات طلا در بورس كالاي ايران ما‌ه‌هاست كه پر‌رونق است و برآوردهاي اوليه حاكي از آن است كه صندوق‌هاي طلا بتوانند ساختار بازارهاي طلاي فعال در بازارسرمايه ايران را يكپارچه كند. هم‌اكنون معاملات شمش طلا، اوراق آتي سكه و اوراق گواهي سپرده طلا در بورس كالاي ايران انجام مي‌شود. براساس آمارهاي موجود تا 22مهرماه امسال ارزش مبادلات بازار آتي سكه در بورس كالا از مرز 16هزار ميليارد تومان گذشته و در مجموع 16هزارو 200ميليارد تومان سكه در اين بازار دادوستد شده است.
- هدف: طلاهاي خانگي
در ايران هم مانند برخي كشور‌ها طلا به‌صورت سنتي نقش كالاي سرمايه‌اي دارد و در اغلب خانواده‌هاي ايراني نقش پشتيبان مالي را ايفا مي‌كند. براساس آمارهاي رسمي كه در سال92 اعلام شد در زمان اوج قيمت‌ها مردم ايران در مجموع 18ميليارد دلار طلا خريدند اما هنوز هيچ‌كس به‌طور دقيق نمي‌داند كه حجم طلايي كه در دست خانواده‌هاي ايراني است، چقدر است. اما نكته با‌اهميت اين است كه اغلب مردم خاطرات تلخ افزايش قيمت طلا و ارز را در دوران بحران اقتصادي سال 92 فراموش نكرده‌اند.
بر همين اساس قرار است به‌زودي صندوق‌هايي تاسيس شوند كه نقش اصلي آنها ايجاد تعادل در بازار است. به‌طور كلي قيمت طلا در ايران تابعي از قيمت هر اونس طلا در بازارهاي جهاني است، اما عوامل داخلي نظير بحران‌هاي اقتصادي نيز بر قيمت طلا اثر مي‌گذارد. درصورت تاسيس صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري در طلا اين صندوق‌ها مي‌توانند با اجراي مكانيسم‌هاي بازار‌گرداني از نوسان‌هاي شديد قيمت طلا جلوگيري كنند. بر همين اساس به‌تازگي چند شركت تأمين سرمايه درخواستشان را براي تاسيس اين صندوق‌ها به بورس ارائه كردند و حتي قرار است از تحليلگران بين‌المللي براي مديريت اين صندوق‌ها استفاده كنند.
حامد سلطاني‌نژاد، مديرعامل بورس كالاي ايران درباره زمان آغاز به‌كار صندوق سرمايه‌گذاري طلا گفت: اين موضوع بستگي به اين دارد كه مجوز‌هاي لازم براي تاسيس اين صندوق‌ها چه زماني صادر شود. اما شرايط براي انجام معاملات طلا آماده است.او درباره ويژگي‌هاي صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري در طلا گفت: به‌طور كلي قيمت طلا در ايران تابعي از قيمت‌هاي جهاني است و با افزايش يا كاهش قيمت جهاني طلا قيمت سكه و طلا نيز در بازار داخلي افزايش مي‌يابد اما صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري در طلا مي‌توانند منجر به ايجاد تعادل در بازار شوند.
او تأكيد كرد: صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري در طلا مي‌توانند از طريق خريد اوراق آتي، گواهي سپرده و همچنين انجام معاملات فيزيكي طلا فعاليت كنند.مديرعامل بورس كالا اضافه كرد: با مصوبه‌اي كه به‌تازگي سازمان بورس و اوراق بهادار صادر كرد صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري هم مي‌توانند تا 5درصد از سبدشان را به طلا اختصاص دهند اما با توجه به گستردگي بازار طلا در ايران اين مقدار كافي به‌نظر نمي‌رسد از اين نظر صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري در طلا مي‌توانند به‌صورت تخصصي در اين بازار فعاليت كنند.
او افزود: صندوق‌هاي طلا مي‌توانند طلاي راكد و خانگي را براي كمك به اقتصاد كشور جمع‌آوري كنند.صندوق‌هاي طلا در دنيا كارايي دارند و براي اينكه از نوسانات جهاني قيمت طلا استفاده شود و در عين حال ريسك تلاطمات را پوشش دهند، مورد استفاده قرار مي‌گيرند؛ افرادي كه در اين صندوق‌ها يونيت خريداري مي‌كنند، مي‌توانند يا طلا و يا پول بياورند.
مديرعامل بورس كالاي ايران با بيان اينكه اين صندوق‌ها كمك مي‌كنند طلاي راكد (طلايي كه در خانه‌ها نگهداري مي‌شود) در اين صندوق‌ها براي كمك به اقتصاد كشور جمع‌آوري شود، افزود: شمش طلا هم مي‌تواند گزينه پايه ديگري در دارايي‌هاي اين صندوق باشد و مورد استفاده قرار گيرد. خود سكه مي‌تواند مورد استفاده قرار گيرد، اما مهم اين است كه اعتماد مردم به بازار طلا را بتوانيم جذب كنيم.
- معاملات گواهي سپرده طلا
او درباره وضعيت معاملات گواهي سپرده سكه طلا در بورس كالا اعلام كرد: از اسفندماه سال گذشته اين طرح راه‌اندازي شده و يك خزانه بانكي براي آن درنظر گرفته شده است. افرادي كه تمايل دارند سكه بهار آزادي آنها در اين طرح سپرده‌گذاري شود مي‌توانند به خزانه مراجعه كنند. اگر تعداد سكه‌هايشان زياد است با يك تماس خزانه برايشان ماشين حمل پول ارسال مي‌كند تا سكه‌ها را از آنها تحويل بگيرد و رسيد به آنها تحويل دهد.
سلطاني‌نژاد با اشاره به اينكه در نهايت سكه‌ها در بانك به نام افراد نگهداري مي‌شود و افراد هر وقت كه بخواهند مي‌توانند سكه‌شان را بفروشند و حتي مي‌توانند براساس آنلاين تريدينگ يا روش برخط در منزل خود سكه‌اي كه به‌عنوان موجودي آنها ثبت شده است را بفروشند، تصريح كرد: افرادي كه مي‌خواهند سكه خريداري كنند مي‌توانند به اين بازار مراجعه كرده و سكه خريداري كنند.
او به امكان انجام معاملات آنلاين (بر خط) در بازار گواهي سپرده طلا اشاره كرد و افزود: افراد از منزل مي‌توانند مبادلات را مديريت كنند و روي قيمت نظارت داشته باشند و هر زمان كه خواستند و قيمت به حد مطلوب رسيد، به سرعت بفروشند. در واقع افراد در اين شيوه ديگر با مخاطرات مربوط به مراجعه به مركز شهر يا مراكز ديگر خريد و فروش سكه و طلا و مقابله با ريسك حمل‌ونقل مواجه نمي‌شوند.
مديرعامل بورس كالاي ايران گفت: كارشناسان بانكي تمام اين موارد را رصد مي‌كنند. حتي افراد مي‌توانند سكه‌اي كه مبادله مي‌كنند را اصلا مشاهده نكنند، البته هر زمان هم كه بخواهند مي‌توانند تحويل بگيرند يعني با ارائه گواهي سپرده، سكه را تحويل بگيرند. گواهي سپرده اگر گم شود هم مسئله‌اي نيست و مثل اين مي‌ماند كه دفترچه حساب بانكي خود را گم كرده باشيد اما پولتان را از دست نداده‌ايد؛ پولتان در بانك مي‌ماند و مي‌توانيد دوباره به‌صورت المثني آن را دريافت كند.او اعلام كرد: قيمت براساس نرخ بازار تعيين مي‌شود و اگر حجم اين بازار بزرگ شود خود تعيين‌كننده قيمت در بازار نقدي خواهد بود.
- مبادله 16هزار ميليارد تومان اوراق آتي سكه
آمار‌ها نشان مي‌دهد كه تا 22مهرماه امسال در مجموع 16هزارو 200ميليارد تومان سكه در معاملات آتي بورس كالا دادوستد شده است كه اين مقدار 42درصد از مجموع كل معاملات اين بورس را تشكيل مي‌دهد. از ابتداي سال تاكنون 38هزارو 800ميليارد تومان محصول در بورس كالا دادوستد شده است.