دانشمند همزمان با آغاز پنجاهوچهارمین سال انتشار در پرونده جلد شماره آبان 1395، به جزئیات 12 سال ماموریت فضایی رزتا که با هدف بررسی دنبالهدار۶۷پی/چوریوموف-گراسیمنکو ازسوی سازمان فضایی اروپا پرتاب شد میپردازد. این ماموریت 30 سپتامبر (9 مهر) با برخوردی آرام به سطح این دنبالهدار پایان یافت. در این پرونده، پرفسور جووانی بینیامی، رییس هیئتمدیره تلسکوپ رادیویی «آرایه کیلومتر مربع» (SKA)، رییس سابق کارگروه بینالمللی تحقیقات فضایی و کارگروه مشورتی علوم فضایی سازمان فضایی اروپا یادداشتی اختصاصی در اختیار دانشمند گذاشته است. سیارکی که سال 1985 در کمربند سیارکی کشف شد دربزرگداشت این اخترفیزیکدان Nannibignami6852 نامگذاری شده است.
جوایز نوبل 2016 در پروندهای باعنوان از خودخوار سلولی تا خودروی نانویی، موضوع دیگری است که در این شماره بررسی میشود. ازآنجاکه نوبل شیمی امسال به توسعهدهندگان ماشینهای مولکولی که میتوانند در حوزههای مختلفی بهخصوص پزشکی تحول بهوجود آورند و برای مثال بهعنوان حاملان برنامهریزیشده دارو بهکار روند، اعطا شد در بخش گزارش ماه، دانشمند در گفتوگو با دکتر امید فرخزاد، استاد دانشگاه پزشکی هاروارد و بیمارستان بریگام و زنان در بوستون آمریکا و دکتر بیژن ملائکه عضو هيئتعلمی دانشگاه علوم پزشكی مشهد که هر دو درعرصه تولید نانوداروهای هدفمند و نانوذرات حامل دارو پژوهش میکنند آینده این حوزه از علم را بررسی میکند.
14 نوامبر (24 آبان) روز جهانی دیابت است. بههمینمنظور گزارش «شیرین مرگبار» در گفتوگو با دکتر اسدالله رجب آماری از تعداد بیماران دیابتی در کشور و توضیحاتی درباره عوامل بروز این بیماری ارائه میدهد.
دکتر محمود قرآننویس، رییس مرکزتحقیقات فیزیک پلاسمای واحد علوموتحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی و نماینده جمهوری اسلامی ایران در پروژه «راکتور گرماهستهای آزمایشی بینالمللی» (ITER) در گفتوگویی اختصاصی درباره ایتر و چگونگی حضور ایران در این پژوه بینالمللی شرح میدهد و دکتر طاها یاسری، پژوهشگر پژوهشکده اینترنت دانشگاه آکسفورد و پژوهشکده علوم داده آلن تورینگ لندن از نتایج اخیری میگوید که بههمراه گروهش در arxiv.org درباره جنگهای ویرایشی رباتهای اینترنتی که مطالب دانشنامه آزاد آنلاین ویکیپدیا را ویرایش میکنند منتشر کرده است.
«اشباح مرموز در آزمایشگاه زیرزمینی» عنوان مطلب «ماجرای یک کشف» این شماره است که ماجرای کشف تصادفی پرتو ایکس در 8 نوامبر 1895 (17 آبان 1274) بهدست ويلهلم كنراد رونتگن را روایت میکند. رونتگن اولین برنده نوبل فیزیک در سال 1901 است که عنصر 111 جدول تناوبی در بزرگداشت این فیزیکدان روتنگنیوم نامگذاری شده است.
علموفناوری با پیشرفت خیرهکنندهاش به یکی از شاخصههای اصلی جهان امروزی بدل شده است اما نگرانیهای ناشی از کاربردهای نظامی و مخرب یافتههای علمی در دهههای اخیر، یونسکو را بر آن داشت که در آغاز هزاره سوم (2001) روز 10 نوامبر (20 آبان) را بهعنوان «روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه» نامگذاری کند. بههمین مناسبت در بخش کنکاش شماره آبان دانشمند، مقالهای به علل بروز این نگرانی که از جنگ جهانی دوم و با ساخت بمب اتمی بهدست گروهی از بزرگترین دانشمندان جهان آغاز شد میپردازد.
در دومین قسمت از سری مطالب «در آینه تاریخ» که به بررسی تاریخچه مطبوعات علمی در ایران میپردازد، روزنامه «دانش» معرفی میشود. نخستین شماره این نشریه در تیر 1261 خورشیدی زیر نظر مدرسه دارالفنون و حدود یک دهه پس از تعطیلی اولین نشریه علمی در ایران با نام «روزنامه علمیه دولت علیه ایران» منتشر شد.