آنچه سبب رقم خوردن این سطور شد در حاشیه برگزاری همایش «مردان نمکی» در زنجان روی داد. یک ماجرا مربوط به تقاضای رئیس سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی زنجان بود و دیگری رفتار مدیریت هتل محل اقامت که تعداد ستاره‌هایش را بزرگ روی دیواره خارجی آن حک کرده بود.
مرور این دو ماجرا از آن جهت حائز اهمیت است که هر کدام می‌تواند در خدشه وارد کردن در اعتماد و در شأن میزبانی ما موثر واقع شود و توجه به چنین نکاتی می‌تواند از تکرار خجالت‌آور آن جلوگیری کند.
نخست؛ التماس برای بورسیه
همایش «مردان نمکی» در زنجان با سخنان دکتر فرخی رئیس سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی این استان رقم خورد. این مدیر که تحصیلکرده دانشگاه های خارج از ایران است وقت خواست تا نکاتی را متذکر شود.
او در پایان همایش و در شرایطی که ایران با کشف اتفاقی مردان نمکی نمونه منحصر به فردی از نشانه‌های تاریخی را در دست دارد رو به کارشناسان خارجی حاضر در همایش که از اعضای تیم محققان این کاووش‌ها هم هستند گفت: «من می‌خواهم از شما همین جا قول بگیرم که حداقل 10بورسیه کارشناسی ارشد و حداقل 5 بورسیه دکتری از دانشگاهایتان به کارشناسان ما بدهید.»
این قول گرفتن کلامی غیرمتعارف و شیوه‌ای غیر دیپلماتیک داشت به گونه‌ای که بیشتر شبیه التماس کردن می‌نمود.
نکته اینجا بود که کشف مردان نمکی فرصتی منحصر به فرد برای ایران رقم زد زیرا تاکنون در دنیا چنین اثری باستانی به دست نیامده که بتواند نشانه‌هایی طبیعی و ارزشمند از تاریخ 2 هزار سال قبل به زمان کنونی ما عرضه کند.
به تایید کارشناسان ایرانی و اروپایی حاضر در این همایش نه «مرد یخی» و نه «مومیائیان مصری» پتانسیل این همه تحقیق و کاوش در تاریخ را نداشته‌اند. ماجرای مردان نمکی در معدن نمک چهرآباد در جنوب غربی آذربایجان اتفاقی منحصر به فرد است که فقط ایران ما شاهد وقوع و ثبت آن است. این واقعه در عین حال به شکل طبیعی رخ داده و هنوز محققان نمی‌دانند چرا این عده در معدن نمک جان داده در محیط نمکی آن مومیایی شده و به میراث کنونی ما تبدیل شده‌اند.
حال که پدیده‌ای به این ارزش به واسطه قدمت و عمق تاریخ ایران در جغرافیای ما منحصر شده، تدبیر حکم می‌کند که از این فرصت به درستی و با تأمل و تعمق استفاده کنیم و بعد کمک اروپاییان را بطلبیم و در ازای اینکه فرصت مشارکت تحقیق به آنها داده‌ایم حق خود بدانیم که از محیط و خدمات دانشگاهی آنان بهره ببریم.
با این وصف تدبیر لازم است تا از این برگ برنده و امتیاز به درستی بهره‌برداری کنیم نه به زبان خواهش.
دوم؛ مدیریت هتلداری
برگزاری همایش مردان نمکی در هتلی خوش‌ساخت در زنجان انجام شد. فضایی که به محض ورود ستاره‌هایش را حک شده در نمایش به رخ مسافر می‌کشید و وصف خدماتش را در قالب تابلویی تبلیغاتی به مهمانش یادآور می‌شد.
به محض ورود تیم محققان، باستان‌شناسان و خبرنگاران صحنه‌ای روی داد که از همانجا می‌شد حکایت آن هتلداری و داستان گردشگری مبتنی بر آن را به وضوح خواند.
گرچه از قبل برای رزرو اتاق‌ها اقدام شده بود اما پذیرش هتل از ارائه خدمات واتاق‌ها به تیمی که حدود 100 نفر بود عاجز مانده بود و نمی‌دانست چگونه باید این تعداد را در اتاق‌ها مستقر کرد.
در این فاصله مشخص شد رئیس هتل که مردی جاافتاده بود خود در پذیرش حاضر شده و قصد ارنج کردن مهمانان در اتاق‌ها را دارد.
این مدیر محترم بر سر اینکه مهمانانش می‌خواستند مطابق سلیقه و هم‌خوانی اخلاقی همراهانشان در اتاق‌ها مستقر شوند موضع گرفته بود و تاکید داشت من باید به اداره اماکن نیروی انتظامی پاسخگو باشم و...
به هر حال ظاهری زیبا و دکوراسیونی مدرن عملاً قربانی سوءتدبیر شده بود. شاید وی نمی‌دانست که سرمایه کافی برای هتلداری کافی نیست و مدیریت هتل این روزها به یک تخصص و رشته دانشگاهی تبدیل شده که صرفاً با به کارگیری چند زن جوان و آراسته و دخالت خود سرمایه‌دار و سازنده هتل امکان‌پذیر نیست.
حال معلوم نیست چند باستان‌شناس و محقق اروپایی مهمان در این همایش 3 روزه از دیدن این نحوه رفتار و شنیدن برخی جملات چه برداشتی کردند و چه پیامی به کشور خود بردند اما جای تأمل دارد تا در آینده کمتر اتفاقی از این دست را رقم بزنیم.