درحالی‌که ساکنان پاریس آماده شروع اجرای یکی از شدیدترین اقدامات کنترل ماشین، ممنوعیت راندن ماشین‌های ساخته‌شده پیش از ۱۹۹۷ در روزهای کاری در پاریس، می‌شوند، خانم آن هیدالگو، شهردار پاریس، از حامیان سیاست‌های طرفدار محیط زیست، با واکنش مخالف شدید در برابر یکی از اقدامات اصلی ضد آلودگی‌اش، ممنوع کردن ورود همه ماشین‌ها به یک بخش مرکزی پاریس در ساحل راست رود سن، روبرو شده است.
۱۶۰ شهردار محلی در منطقه «پاریس بزرگ» صبح روز چهارشنبه ۳۰ نوامبر (۱۰ آذر) در نامه سرگشاده‌ای به روزنامه فیگارو این ممنوعیت را محکوم کردند و خواستار لغو آن شدند. پس اکنون پاریس در راه مبارزه با آلودگی هوا یک قدم به جلو می‌گذارد یا به عقب؟
- مقررات سخت برای تردد خودروها
هر دو قانونی که به زودی به اجرا درمی‌آیند کنترل سخت‌تری بر ماشین‌ها نسبت به تقریباً هر شهری دیگری اعمال می‌کنند. سیستم کنترل جدید دود خروجی خودروها در پاریس همه ماشین‌هایی را که درون خیابان کمربندی «بلوار پریفریک» در فاصله ۸ صبح تا ۸ بعدازظهر رفت‌وآمد می‌کنند، ملزم می‌کند یک نشان از پنج نوع نشان را که جزئٓیات فنی ماشین و رده آن از لحاظ گازهای خروجی را معلوم می‌کنند، نصب کنند. برای مثال یک نشان به ماشین‌هایی که پس از ٓژانویه ۲۰۱۱ ساخته شده‌اند و در دو رده بالایی استانداردهای اروپایی گازهای خروجی قرار دارند، اختصاص داده شده است.
کامیون‌های بزرگی هم که همین نشان را بر خود دارند، باید در رده اول این استانداردها قرار بگیرند و پس از ژانویه ۲۰۱۴ ساخته شده باشند. ماشین‌ها، کامیون‌ها و موتورسیکلت‌های قدیمی‌تر که استانداردهای پایین‌تر گازهای خروجی را دارند، در رده‌های بعدی گروه‌بندی می‌شوند تا به ماشین‌های ساخته‌شده پیش از ۱۹۹۷ یا موتورسیکلت‌های ساخته‌شده پیش از ۲۰۰۰ برسند که دیگر مجوز دریافت هیچ نشانی را ندارند و رفت‌وآمدشان در منطقه مرکزی پاریس ممنوع است. هر وسیله نقلیه‌ای که در حین ساعات کاری بدون نشان وارد این محدوده شود، با جریمه‌ای ۶۸ یورویی روبرو می‌شود و این جریمه برای کامیون‌ها تا ۱۳۵ یورو بالا می‌رود.
این نوع سیستم رده‌بندی ماشین‌ها بدون استفاده از یک نظام پنج‌طبقه‌ای که در آمریکا برای رده‌بندی میزان آلایندگی خودروها معمول است، در رأس آن امکان اجرا دارد. البته طرح نهایی این است که همه ماشین‌ها از همان هنگام تولید رده‌بندی شوند تا بتوان ممنوعیت رفت‌وآمد در روز کاری را به تدریج گسترش داد تا رده‌های بالاتر راهم در برگیرد. شهر پاریس برای تخفیف ضربه ناشی از اجرای این طرح به صاحبان ماشین‌های قدیمی، برای ارتقای ماشین‌هایشان به یک مدل کمتر آلاینده، ۴۰۰ یورو به آنان کمک مالی می‌کند.
- مخالفت‌های صاحبان ماشین و حومه‌نشینان
هنوز خیلی زود است که میزان مقاومت در برابر این قانون را مشاهده کرد که در ماه ژوئیه به‌طور رسمی به همراه این توافق اعلام شد که تا ۱۶ ژانویه ۲۰۱۷ هیچ جریمه‌ای بر اساس آن گرفته نشود.
شهرداری پاریس تأکید می‌کند که این قانون فقط بر رفت‌وآمد ۱ درصد ماشین‌ها تأثیر خواهد گذاشت و اظهار می‌کند هدف اصلی آن عمدتاً شناساندن اصل ممنوعیت رانندگی در روز کاری است تا بعدها مقاومت کمتری در برابر سخت‌تر کردن محدودیت‌ها ایجاد شود. اگر این تخمین شهرداری درست باشد، گذر به این ممنوعیت‌های جدید ممکن است نسبتاً به‌آرامی انجام گیرد.
اما احتمالاً این گذر آرام به ممنوعیت پیشنهادی هیدالگو برای ورود ماشین‌ها به منطقه ساحل راست رود سن اعمال کند، رخ نخواهد داد. این ممنوعیت پس از مباحثاتی تند در ماه سپتامبر تصویب شد. ایجاد این منطقه بدون ماشین یکی از بحث‌برانگیزترین تصمیمات هیدالگو در مقام شهردار پاریس تاکنون بوده است. در نامه سرگشاده روز چهارشنبه شهرداران مناطق خارج از محدوده رسمی پاریس که نماینده مسافران کاری هستند و چند شهردار منطقه‌ای داخل محدوده پاریس است، آمده است که این طرح فقط ترافیک به خیابان‌های دیگر منطقه زیر سرپرستی‌شان منتقل خواهد کرد.
خشم این شهرداران بی‌دلیل نیست، چراکه بستن آزادراه‌های کوچک درون‌شهری در ساحل راست رود سن، باعث افزایش ترافیک در سایر راه‌های اصلی عبورکننده از میان پاریس شده است. یک منبع اعلام کرد که زمان‌های میانگین سفرهای در ساعات ابتدای عصر از میان پاریس مرکزی در این منطقه ۹ دقیقه افزوده شده است، اما منابع رسمی تأکید می‌کنند که این تأخیرها بیشتر از انتظارات نبوده و درعین‌حال ازدحام خودروها در ماه اکتبر تا حدی کاهش یافته است؛ اما این ازدحام فقط بخشی از مشکل حومه‌نشینان پاریس است.
یک دلیل دیگر برای بستن این خیابان‌ها این بود که تمایل به راندن ماشین‌های شخصی از میان پاریس کم شود و شمار ماشین‌های درون شهر کاهش یابد و تغییری در شیوه زندگی به سوی استفاده از حمل‌ونقل عمومی ایجاد شود. نشانه‌های اولیه حاکی از این است که ممکن است چنین تغییر شیوه‌ای در حال رخ دادن باشد، اما جای شگفتی نیست که مردمی که از استفاده از خیابان‌ها ممنوع شده‌اند، ناراحت باشند.
- حمل‌ونقل عمومی راه‌حلی ریشه‌ای
اگر اندکی عمیق‌تر در این موضوع تأمل کنید، متوجه خواهید شد که این تعارض تا حدی به کمبود یک سازمان فراگیر که همه پاریس بزرگ‌تر را پوشش دهد، بازمی‌گردد. با اینکه برخی از شهرداران مناطق داخلی پاریس هم این نامه را امضا کرده‌اند، اکثریت عمده این شهرداران امضاکننده این نامه نماینده شهرک‌های حومه پاریس هستند که سفرهای کاری روزانه از آن‌ها شروع می‌شود. نگرانی فوری این شهرداران این است رأی‌دهنده‌هایشان اندکی آسان‌تر سفرهای روزانه‌شان را انجام دهند، نه اینکه کیفیت هوا در منطقه‌ای بهتر شود که آن را نمایندگی نمی‌کنند.
هیدالگو در جهت کاملاً مخالف قرار دارد. مسافران کاری خشمگین و نمایندگانشان می‌توانند تا حدی برای او مشکل‌زا باشند، اما آنان رأی‌دهندگانی نیستند که او باید به آنان پاسخگو باشد. مناطق درون و بیرون پاریس مرکزی، دست‌کم تا مسئله خیابان‌ها مطرح است، در تقابلی گریزناپذیری قرار دارند.
اما توسعه در جایی دیگر، در شبکه حمل‌ونقل عمومی پاریس ممکن است این شکاف را کاهش دهد. توسعه گسترده سیستم مترو در حومه‌ها درنهایت باید بتواند بسیاری از مسافران با ماشین‌های شخصی را به حمل‌ونقل عمومی جلب کند و این شکاف میان شهر و حومه‌هایش را دست‌کم تا حدی کم کند. درعین‌حال، سازمان حمل‌ونقل پاریس سال قبل نظام گرفتن کرایه خود را به نفع حومه‌نشینان دگرگون کرد و هزینه استفاده ماهانه از این سیستم را برای افرادی که در حاشیه‌های پاریس بزرگ ساکن هستند، کاهش داد. اقداماتی از این قبیل می‌توانند باعث شوند که تهاجمی بودن سیاست‌های ضد ماشین کمتر شود.
تلاش‌های مداوم پاریس برای کاهش ترافیک با احتمال کمتری به شکل حرکتی یکسره به پیش بلکه به شکل حرکت موزونی به پیش و پس، شامل پیشرفت و واکنش، خواهد بود. پاسخ خانم هیدالگو به نامه شهرداران معترض شاید نشانه‌ای به دست دهد این حرکت موزون چقدر پیچیده خواهد بود.
CityLab-Atlantic