ترامپ 10روز پس از گفتوگوي تلفني‌اش با تساي اينگ-ون، رئيس جمهور تايوان، ديروز در مصاحبه با شبكه تلويزيوني فاكس نيوز بار ديگر ماجراي چين و تايوان را پيش كشيد و زلزله‌اي در پكن به‌پا كرد. رئيس‌جمهور منتخب آمريكا گفت: «من سياست چين واحد را كاملا درك مي‌كنم اما دليلي نمي‌بينم كه پيش از توافق با چين بر سر مسائل ديگر ازجمله تجارت، به اين سياست پايبند بمانم.»
اين سخنان واكنش تند پكن را به‌دنبال داشت. وزارت خارجه چين اعلام كرد نسبت به سخنان و رويكرد دونالد ترامپ در قبال مسئله چين و تايوان «بسيار نگران» است. پكن اعلام كرد سياست «چين واحد»، اساس رابطه چين و آمريكاست و «بدون آن، روابط دوجانبه هيچ معنايي ندارد».
پكن تايوان را بخشي از خاك خود مي‌داند و تايواني‌ها در مقابل، ادعاهاي استقلال‌‌طلبانه دارند. آمريكا طي 4دهه گذشته سياست چين واحد را اتخاذ كرده و روابط رسمي خود را با تايوان قطع كرده است؛ هرچند روابط غيررسمي دوطرف ادامه داشته و واشنگتن تأمين‌كننده اصلي سلاح تايوان به شمار مي‌رود. ماجراي اخير از آنجا شروع شد كه تساي اينگ-ون در تماسي تلفني با ترامپ، انتخاب او به رياست‌جمهوري را تبريك گفت و ترامپ هم پاسخ او را داد.
اين نخستين گفتوگوي مستقيم رئيس جمهور تايوان با مقام عالي‌رتبه دولت آمريكا بود و با واكنش منفي پكن روبه‌رو شد. دونالد ترامپ در پاسخ به انتقادها گفت: «من نمي‌خواهم چين براي من تعيين تكليف كند؛ اين تماس با من گرفته شد و خيلي هم دلپذير بود. چرا بايد يك كشور ديگر به من بگويد كه مي‌توانم به تماسي پاسخ بدهم يا خير؟»
- ترامپ عليه چين
اما چرا ترامپ روي يكي از مهم‌ترين دغدغه‌هاي سياسي و امنيتي چيني‌ها دست گذاشته است؟ او طي مبارزات انتخاباتي‌اش بارها سياست دولت باراك اوباما در قبال چين را زير سؤال برد و گفت درصورتي كه به قدرت برسد، در روابط آمريكا با چين تجديدنظر خواهد كرد. او حتي مخالفتش با توافق آب و هوايي پاريس در مورد كنترل گازهاي گلخانه‌اي را از دريچه سياست‌هاي چين مي‌بيند. ترامپ بارها گفته كه اين توافق، كار چيني‌هاست تا مانع رشد صنعتي و اقتصادي آمريكا شوند.
اولين‌بار جان بولتون كه اكنون يكي از گزينه‌هاي اصلي ترامپ براي پست وزارت خارجه است، گفته بود رئيس‌جمهور بعدي آمريكا بايد در برابر چين از اهرم تايوان استفاده كند. بولتون در مصاحبه‌اي با روزنامه وال‌استريت‌ژورنال پيشنهاد داده بود كه دولت جديد آمريكا روابط ديپلماتيكش را با تايوان به‌تدريج از سربگيرد و از آن به‌عنوان اهرم فشار عليه پكن استفاده كند. به‌نظر مي‌رسد ترامپ اكنون براي به زانو در آوردن چين يا حداقل با هدف مهار اين كشور، به همين راه مي‌رود.
دونالد ترامپ دست‌كم در 3مورد منتقد سياست‌هاي پكن در قبال واشنگتن است. قبل از هر چيز، مسئله اقتصاد است. ترامپ بارها گفته كه چيني‌ها به عمد ارزش واحد پولي‌شان يعني يوان را دستكاري مي‌كنند تا قيمت تمام‌شده كالاهاي صادراتي‌شان ارزان‌تر شود. پكن همچنين روي كالاهاي وارداتي از آمريكا تعرفه‌هاي سنگين بسته تا مانع واردات از اين كشور شود.
همين مسئله باعث شده ميزان صادرات آمريكا به چين نسبت به وارداتش از اين كشور، حدود 367ميليارد دلار كمتر باشد؛ موضوعي كه يكي از محورهاي اصلي اعتراض ترامپ نسبت به چين بوده است. ترامپ خواستار اعمال تعرفه 45درصدي روي كالاهاي چيني واردشده به آمريكاست. كارشناسان اقتصادي معتقدند كه اين به‌معناي جنگ اقتصادي ميان آمريكا و چين خواهد بود.
مسئله دوم مسئله سلاح‌هاي هسته‌اي كره‌شمالي و خطري است كه به گفته ترامپ از سوي اين كشور واشنگتن را تهديد مي‌كند. دونالد ترامپ به فاكس نيوز گفت: «چين به ما در برابر كره‌شمالي كمك نمي‌كند. ما با تسليحات كره‌شمالي روبه‌رو هستيم و چين مي‌تواند اين مشكل را حل كند ولي اصلا به ما كمك نمي‌كند.» اما مشكل سوم ترامپ با چيني‌ها بر سر اقدامات پكن در درياي جنوبي چين است.
چين طي 2سال گذشته در جزيره‌هاي مورد مناقشه در آب‌هاي اين منطقه، اقدام به ساخت‌وساز و ايجاد پايگاه نظامي كرده است. درياي جنوبي چين مسير اصلي كشتيراني در شرق و جنوب شرق آسياست و اقدامات چين با اعتراض شديد آمريكايي‌ها روبه‌رو شده است. به‌نظر مي‌رسد ايجاد تنش در روابط پكن و واشنگتن از سوي ترامپ حتي پيش از ورود او به كاخ سفيد تازه اول ماجراست؛ ماجرايي كه 2 قدرت برتر اقتصادي جهان را رو در روي هم قرار خواهد داد.
- سياست «چين واحد» چيست؟
در سال1949 در پي جنگ داخلي چين، كمونيست‌ها با كنار زدن حزب ناسيوناليست چين، قدرت را به‌دست گرفتند. ناسيوناليست‌ها به تايوان رفتند و در آنجا حكومتي به راه انداختند. آنها خود را دولت در تبعيد مي‌دانستند و معتقد بودند دولت مشروع سرزمين اصلي چين هستند. از آن زمان تنش ميان دوطرف وجود داشته است. دولت چين، تايوان را بخشي از سرزمين اصلي مي‌داند و امكان استقلال به آن نداده است. آمريكا در سال1979 تصميم گرفت در چارچوب سياست «چين واحد»، دولت مستقر در پكن را به‌عنوان دولت قانوني چين به رسميت بشناسد و روابط رسمي‌اش با تايوان را قطع كند.