- زندگینامه: محسن میرزایی (۱۳۱۱-)
آلمان نازی و هیتلر طرفدارانی در ایران داشتند به طوری که وقتی خبر جبهه‌های جنگ از بلندگوهای نصب شده در میدان توپخانه پخش می‌شد، برخی از مردم در پایتخت با کشیدن هورا و دادن سلام نازی، ابراز شعف می‌کردند.
نفوذ تبلیغاتی آلمان نازی در ایران چنان بود که در سال‌های پایان جنگ جهانی دوم، حتی در میان کودکان دبستانی هم می‌شد خرسالانی دید که وقتی خبر شکست آلمان نازی را در برخی از جبهه‌ها می‌شنیدند، اعتصاب غذا می‌کردند!
البته سابقه چنین نفوذ معنوی، به جنگ جهانی اول برمی‌گردد. هنگامی که جنگ جهانی اول با ترور ولیعهد اتریش آغاز شد؛ ایران چندین هزار کیلومتر از جبهه جنگ فاصله داشت، اما قوای چریکی امپراطوری عثمانی پیش از آن که عثمانی به طور رسمی وارد جنگ با متفقین شود، در آذربایجان دست به حمله علیه پایگاه‌های ارتش روسیه زد و به این ترتیب از همان روزهای آغازین جنگ، شعله‌های این جنگ جهان‌سوز به ایران سرایت کرد.
به گواهي تاریخ، تعدادی از قوای ارتش روسیه تزاری از زمان مشروطیت و سال‌های پس از آن به بهانه حفظ امنیت سفارتخانه‌ها و اتباع خارجی در ایران حضور داشته و نظاميان تزاري نیز پادگان‌هایی در شهرهای شمالی ایران و در قزوین و همدان داشتند. بنابراین مردم ایران از روس و انگلیس ناخرسند بوده و ملیون و وطن‌پرستان ایرانی نیز طرفدار قدرت نوین امپراتوری جدیدالتاسیس آلمان در اروپای مرکزی شدند.
این قدرت جدید و امپراتوری نوپا که توان نظامی و صنعتی زیادی پیدا کرده بود، مبارز هم می‌طلبید و برخی از ایراني‌ها خواستار پیروزی آنها بودند. آلمانی‌ها نیز بدون آنکه قادر باشند حتی یک هنگ از ارتش خود را وارد ایران کنند، به اعتبار محبوبیتی که در میان مردم ایران پیدا کرده بودند، با تحریک احساسات ملی آنها، به‌ویژه عشایر جنوب، یک جنگ تمام عیار علیه متفقین به راه انداخته و پول‌های فراوان خرج کردند. دولت ایران به ریاست میرزا حسن خان مستوفی الممالک از نخستين روز جنگ جهاني اعلام بی‌طرفی کرده بود. با وجود اين اعلام بي‌طرفي، ایران به‌ویژه در جنوب، مرکز و غرب دستخوش درگيري عشاير با نظاميان اشغالگر روس و انگليس شد.
- منبع: همشهري 6 و 7