اما وزن حرف‌ها و اظهارنظر‌ها همچنان بيشتر است. جمعيت زندان‌ها اگر چه به سرعت گذشته زياد نمي‌شود، اما تحقق مجازات‌هاي جايگزين هم سرعت زيادي نگرفته است.حجت‌الاسلام حسن نوروزي سخنگوي كمسيون قضايي و حقوقي مجلس در اين گفت‌وگو، ضمن وعده پيگيري مشكلات اين حوزه در مجلس، راه‌حل‌هايي هم ارائه مي‌كند.
- حاج آقا، زندان از نظر اسلام چقدر به‌عنوان يك مجازات توصيه شده است؟
ما در اسلام مجازات زندان خيلي كم داريم.اتفاقا پيش از انقلاب اصل و مبناي قوانين حقوقي و جزايي تكيه برحبس به‌عنوان اصلي‌ترين مجازات تعريف شده بود.اما بعد از انقلاب مجازات‌هاي بسياري برحسب ديات، حدود و تعزيرات تعيين شد.حتي در بيشتر قوانين در كنار زندان مجازات‌هاي ديگري مانند جريمه نقدي، شلاق و محروميت‌هاي ديگر آمده كه دست قضات را بازمي گذارد تا با كشف جرم هوشمندانه، از مجازات‌هاي مناسب جايگزين حبس استفاده كنند. همه مجرمان حق‌شان زندان نيست. برخي بايد جريمه و برخي ديگر با محروميت‌هاي اجتماعي، انفصال از پست‌ها و خدمات دولتي و... مجازات شوند.
- پس شما با همه آنهايي كه مي‌گويند زندان بازدارند نيست، هم عقيده ايد؟
بله.حتي مي‌خواهم بگويم نه‌تنها بازدارنده نيست، بلكه براي عده‌اي يك امتياز است.زندان براي عده‌اي از مجرم‌ها يك استراحتگاه گرم و نرم است!.بعضي از سارقان 6ماه سرد سال را در زندان سپري مي‌كنند تا هنگام بهار. در فصل گرم دوباره فعاليت مجرمانه‌شان را از سر مي‌گيرند. باورتان نمي‌شود عده‌اي مجرم براي اين كار برنامه‌ريزي مي‌كنند تا در آستانه فصل سرد داوطلبانه به زندان بروند! آيا براي چنين افرادي زندان مي‌تواند يك مجازات باشد، حالا بازدارندگي‌اش بماند! براي همين قضات ما بايد در اين خصوص بيشتر تامل و كار كنند. در بيشتر موارد مجازات جايگزين از حبس بهتر است.
- اين روزهاي همه بر اهميت مجازات جايگزين تأكيد مي‌كنند، اما ظاهرا قضات روي خوشي نشان نمي‌دهند.عده زيادي‌شان مي‌گويند مجازات‌هاي حبس بازدارنده نيست.
اتفاقا با توجه به شخصيت متفاوت متهمان، جريمه نقدي، تبعيد، گاهي اوقات كاشتن درخت و... مي‌تواند شديدترين مجازات براي برخي مجرمان باشد، حتي از زندان هم سخت تر. قضات بايد در اين مورد مطالعه و بررسي بيشتري كنند. تصور نكنند يك قاضي خوب كسي است كه صرفا به هر آنچه درماده قانوني آمده عمل مي‌كند. يك قاضي خوب بايد احساس كند تنها قاضي نيست، برادر يا پدري است كه متهم نه، بلكه يك يك بيمار را بايد براي زندگي بهتر ارشاد و راهنمايي كند.قانون دست آنها را باز گذارده است، با اين همه اگر بازهم منع و محدوديتي در اين زمينه هست مي‌توانند به نمايندگان گوشزد كنند. اگر قوه قضاييه براي رفع مشكل مطرح شده، آن را به‌عنوان لايحه به مجلس ارائه ندهد ما نمايندگان در قالب طرح مشكل را در مجلس مطرح مي‌كنيم.
- يكي گلايه‌هاي قضات، صوري شدن اين نوع مجازات‌هاست. ارجاع مجرمان به نهادهاي پذيرنده براي سپري كردن دوران مجازات جايگزين حبس در حالي است كه آنها رقبتي به اينكه يك مجرم در مجموعه‌شان مجازات شود نشان نمي‌دهند. بنابراين با گذشتن از خير اصل مجازات به مجازات صوري تن مي‌دهند و گواهي تأييد به مجرم مي‌دهند.براي رفع اين مشكل برنامه‌اي داريد!؟
موضوع مهمي است و حتما مجلس به آن توجه خواهد كرد. البته بايد ظرفيت‌هاي ديگر هم ايجاد كرد.در برخي نقاط مثلا در درياچه قم جايي آماده شود كه افراد ناهنجار اجتماعي كه قرار است براي مدتي از جامعه جدا شوند به جاي زندان در اين مكان تحمل كيفر كنند. در اين مكان‌ها بايد كارخانه و يا كارگاه‌هايي وجود داشته باشد كه مجرمان در مدت محكوميت صنعت و كارياد بگيرند. البته دستگاه‌هاي دولتي هم بايد به وظيفه خود در اين زمينه عمل كنند.
- مجلس مي‌تواند پيشگام اين موضوع شود؟
مجلس ظرفيت زيادي ندارد و با توجه به نوع كار نمايندگان واقعا شايد نشود كه مجرمان دوران مجازات جايگزين‌شان را در مجلس سپري كنند.
- حالا قرار نيست حتما در صحن مجلس باشد، مي‌شود به‌عنوان باغبان يا نيروي خدماتي در بخش‌هاي تحت نظر مجلس مثلا كتابخانه و... از آنها استفاده كرد.ضمن اينكه اين كار نمادين خواهد بود و به فرهنگسازي كمك مي‌كند.
مشكلي نيست.موضوع را پيگيري مي‌كنم و در فرصت مناسب انجام خواهد شد.اما نقش نمايندگان و مجلس بيشتر قانونگذاري در اين زمينه است كه به آن توجه مي‌كنند.
- يك دهه پيش حكم جايگزين حبس صادر كردم!
سال 85در مشهد قاضي دادسرا بودم.فردي را به جرم شرارت آوردند نزد من.به جاي حبس، برايش قرار كفالت صادر كردم تا به جاي مجازات زندان برود و يك هفته تمام، جلوي مسجد محل را جارو بزند و پشت سر امام جماعت نماز بخواند. به متهم اين پيشنهاد را دادم و گفتم امام جماعت مسجد بايد در آخر تو را تأييد كند، در غيراين صورت پرونده ات را مي‌فرستم به دادگاه و حداقل 6 ماه تا يك سال هم مجازات خواهي شد.او به آنچه برايش تعيين شده بود عمل كرد. بعد هم رفت به امان خدا و ديگر كسي او را در محل مشغول شرارت نديد. سر به راه شد و حالا يك انسان شريف است. از اين دست حكم‌ها كه حالا احكام جايگزين حبس شهرت يافته بسيار صادر كردم و خوشبختانه نتيجه بخش بوده است.