شنبه هفته گذشته ميانگين شاخص آلودگي هواي تهران به عدد 130رسيد. اين شاخص در روزهاي گذشته فراز و فرودهايي هم داشت به‌طوري كه 20دي‌ماه اين شاخص به عدد 159رسيد. البته ديروز هم با وجود تعطيل‌بودن، شاخص آلودگي هوا روي عدد 113قرار گرفت كه باز هم محدوده ناسالم براي گروه‌هاي حساس است. ساكنان شهرهاي بزرگ كشور نيز مانند مشهد، كرج، اهواز، تبريز و اصفهان در روزهاي هفته گذشته هواي آلوده را نفس كشيده‌اند.
- كسي هواي ما را ندارد
آلودگي هوا جزئي از زندگي ساكنان كلانشهرهاي كشور شده است. در نيمه اول سال معمولا گردوغبار مهمان ريه‌هاي شهروندان است و در فصل‌هاي سرد سال هم آلودگي هوا كه منبع اصلي آن وسايل نقليه هستند، نفس مردمان را به تنگ مي‌آورد. اين در حالي است كه طبق ماده 113منشور حقوق شهروندي «هر شهروند حق بهره‌مندي از محيط‌زيست سالم، پاك و عاري از انواع آلودگي، ازجمله آلودگي هوا، آب و آلودگي‌هاي ناشي از امواج و تشعشعات مضر و آگاهي از ميزان و تبعات آلاينده‌هاي محيط‌زيست را دارد. دستگاه‌هاي اجرايي براي كاهش آلاينده‌هاي زيست‌محيطي به‌ويژه در شهرهاي بزرگ تدابير لازم را اتخاذ مي‌كنند.» با وجود اين اقدامات صورت‌گرفته براي مقابله با آلودگي هوا كه از سوي كميته اضطرار اتخاذ مي‌شود، در تعطيلي مدارس ابتدايي، افزايش محدوده طرح ترافيك يا تعطيلي موقت فعاليت معادن شن و ماسه در استان تهران خلاصه مي‌شوند. اين در حالي است كه به گفته علي‌محمدشاعري، رئيس كميسيون كشاورزي، آب و منابع طبيعي مجلس شوراي اسلامي اقدامات پيشگيرانه بايستي قبل از بروز شرايط اضطرار در دستور كار باشد تا انباشت آلايندگي صورت نگيرد. در هفته گذشته مدارس ابتدايي در روزهاي يكشنبه و دوشنبه به‌دليل آلودگي هوا تعطيل شدند. در همين روزها نيز فروش مجوز روزانه ورود به محدوده طرح ترافيك ممنوع شد و محدوده طرح ترافيك نيز با افزايش تا مرزهاي محدوده زوج و فرد در محدوده 73كيلومترمربعي اجرا شد.
- جاني كه از دست مي‌رود
آلودگي هواي كلانشهرها خسارت‌هاي جبران‌ناپذيري را به سلامت شهروندان وارد مي‌كند. آمار موجود نشان مي‌دهد كه در روزهاي آلودگي هوا تعداد مرگ‌ومير بر اثر سكته قلبي و بيماري‌هاي قلبي و ريوي نيز به‌طور قابل ملاحظه‌اي افزايش مي‌يابند. عضو هيأت رئيسه شوراي شهر تهران نيز با اشاره به اين موضوع گفته است: ۲۱ نهاد دولتي در اين رابطه مسئول هستند اما پاسخگوي واحدي نداريم. به گفته ابوالفضل قناعتي، آلودگي براي همه افرادي كه در تهران زندگي مي‌كنند، دغدغه است. اين آلودگي باعث شده يكسري افراد حساس در گروه‌هاي سني مختلف جانشان را از دست بدهند. وي همچنين تأكيد كرده است: حساسيت اين موضوع هم از نگاه شخصي و هم حقوقي كه مسئوليتي را مردم بر عهده ما گذاشته‌اند، حائز اهميت است. عضو هيأت رئيسه شوراي اسلامي شهر تهران تأكيد كرده كه «من مي‌گويم اگر رئيس‌جمهور و معاون رئيس‌جمهور آستين بالا بزنند و مسئوليت را قبول كنند، ارزشمند است. روزانه ۱۴ ميليون جمعيت در تهران تردد مي‌كنند لذا راه برون‌رفت از اين مشكل را اراده دولت و مديريت شهري با مديريت يكپارچه مي‌دانم.»
اين عضو شوراي شهر تهران در حالي از قبول مسئوليت براي رفع اين معضل سخن مي‌گويد كه از سال گذشته پرونده نهادهاي مقصر در ماجراي آلودگي هوا در دست بررسي و اقدام است. به گفته ناصر سراج، رئيس سازمان بازرسي كل كشور درباره آلودگي هواي تهران 3گزارش به روساي 3قوه فرستاده شده و اخيرا هم گزارشي تهيه شده و سازمان‌هايي كه در موضوع آلودگي هوا ذيربط هستند، به مراجع معرفي شده‌اند. البته به‌نظر مي‌رسد كه همچنان بايد در هواي آلوده‌اي كه شهرهاي بزرگ كشور دارند، منتظر ماند تا نتيجه نهايي رسيدگي به آلودگي هوا اعلام شود.
- باد و باران به داد تهران مي‌رسد؟
بايد اعتراف كنيم كه تصميمات كميته اضطرار آلودگي هوا تأثيري در كاهش آلودگي هوا نداشته و فقط براي جلوگيري از افزايش ناگهاني يا كاهش سرعت در افزايش آلودگي هوا اتخاذ و اعلام مي‌شود. بنابراين همچنان مديريت آلودگي هوا در دست تغييرات جوي و به‌خصوص وزش باد است. سازمان هواشناسي نيز هفته گذشته پيش‌بيني كرده بود كه در روزهاي پنجشنبه و جمعه با تغييرات جوي كه اتفاق مي‌افتد، كيفيت هوا بهتر شود اما اتفاقي روي نداد. حالا سازمان هواشناسي پيش‌بيني كرده است كه استان تهران در روز شنبه، شاهد آسماني نيمه‌ابري خواهد بود كه احتمال بارش پراكنده، گاهي وزش باد و به‌تدريج كاهش ابر نيز وجود دارد. امروز هم بايد منتظر بمانيم و ببينيم كه دست سخاوت باد و باران هواي تازه‌اي براي شهر به ارمغان خواهد آورد يا همچنان بايد هواي آلوده را به ريه‌هايمان بفرستيم؟