آزبست یا پنبه نسوز یک ماده معدنی که در قدیم به علت ویژگی‌هایش ازجمله مقاومت در برابر حرارت، قدرت کششی و عایق بودن در اشکال متفاوت در بسیاری چیزها از جلیقه‌های ضد آتش گرفته تا ساختمان‌های مسکونی و تجاری به کار می‌رفت.
آزبست به شکل صفحات تخت یا دندانه‌دار در ساختمان‌های قدیمی در کف‌ها، سقف‌ها یا اجزایی مانند لوله‌ها، کانال‌های عبور سیم برق و یا لبه‌های بام به کار می‌رفت.
غبار و فیبرهای آزبست آزادشده در حین آتش‌سوزی و پس از آتش‌سوزی در صورت عدم مدیریت درست خطرات بهداشتی به دنبال دارد.
وجود آزبست در خاکستر و آوار به خودی خود خطری شمرده نمی‌شود، اما فیبرهای آزبستی که به هوا وارد می‌شوند، برای افرادی که آن‌ها را استنشاق می‌کنند، خطرناک است.
استنشاق درازمدت فیبرهای آزبست با بیماری‌های وخیم ریوی مانند سرطان ریه، مزوتلیوم (سرطان عشای پوشاننده ریه) و آسبستوز (نوعی فیبروز ریوی) همراهی دارد.
استفاده از آب یا کف برای کنترل آتش به پیشگیری از وارد شدن این فیبرها به هوا کمک می‌کند.
- احتیاطات فوری پس از آتش‌سوزی
برای جلوگیری از آمدن افراد به منطقه آتش‌سوزی که هوای آن ممکن است حاوی آزبست است، باید با نرده این محل را کاملاً جدا کرد. محل باید به‌طور مرتب با پاشیدن آب مرطوب شود تا گرد و غبار بلند نشود یا اینکه مخلوطی از چسب PVA و آب روی محل پاشیده شود، تا اطمینان حاصل شود که آزبست وارد هوا نمی‌شد. این کار باید تا زمانی که محل به‌طور کامل پاک شود، باید ادامه یابد.
- اقدامات در حین پاک‌سازی
فیبرهای آزبست که از صفحه‌های آزبستی شکسته شده یا تکه و پاره شده آزادشده‌اند، ممکن است در غبار و خاکستر ناشی از ساختمان سوخته آزاد شوند. بنابراین هنگام برداشتن و جابه‌جایی مواد سوخته شده باید مراقب بود که تولید گرد و غبار را به حداقل رساند. اگر لازم است مواد سوخته شده را جابه‌جا کرد، ابتدا باید آن‌ها را مرطوب کرد تا غبار را کاهش داد.
بسته به‌شدت آسیب ناشی از آتش در ساختمان، آزبست ممکن است به شکل فیبری یا چسبیده به مواد دیگر درآید. صفحات آزبست به‌کاررفته در ساختمان که به‌شدت آسیب‌دیده و خاکستر شده‌اند، احتمالاً به شکل گرد شونده درآمده‌اند، اما صفحات آزبستی که سالم باقی ماده‌اند یا فقط دودآلود شده‌اند، احتمالاً به صورت چسبیده به مواد دیگر درمی‌آیند.
نشانه‌های هشداردهنده باید در محل گذاشته شود تا افراد را از وارد شدن به این محل باز دارد. دسترسی به محل فقط باید به محدود افرادی شود که در پاک‌سازی شرکت دارند و از وسایل محافظتی مناسب شخصی (مانند رسپیراتور مناسب یا ماسک ضد غبار و کاورهای یک‌بار مصرف) استفاده می‌کنند. پس از پایان کار این وسایل محافظتی باید به عنوان ضایعات دارای آزبست دفع شوند.
باید اطمینان حاصل کرد که محل همیشه مرطوب بماند، به خصوص اگر آواربرداری انجام شود.
- احتیاطات برای ساکنان مجاور محل آتش‌سوزی
احتمال اینکه ساکنان مجاور در معرض فیبرهای آزبست قرار گیرند، بسیار کم است اما برای احتیاط بهتراست همسایه‌ها تا پایان پاک‌سازی درها و پنجره‌های خارجی‌شان را ببندند و درون خانه بمانند و حتی‌المقدور از فعالیت در فضای بیرون خودداری شود. همچنین بندهای رخت را در بیرون نباید آویزان کرد.
سطوحی را که بر روی آن‌ها گردو غبار نشسته است، باید با پارچه مرطوب و با استفاده شلنگ آب با فشار کم به صورت اسپری پاک کرد تا غبار قابل‌رؤیتی در مسیرها باقی نماند. پارچه‌های مورداستفاده برای پاک کردن را اهم باید به عنوان ضایعات آزبست دفع کرد.