به گزارش همشهري، پس از آنكه شوراي رقابت در برابر شكايت‌هاي متعدد وزير صنعت، رأي داد كه همه محصولات پتروشيمي بايد در بورس كالا عرضه شوند، ديروز كارگروه تنظيم بازار محصولات پتروشيمي هم با تنظيم يك آيين‌نامه، اقدامات اجرايي جديدي را تأييد كرد كه شركت‌هاي پتروشيمي را به عرضه محصولات در بورس كالا ملزم مي‌كند.
در آيين‌نامه جديد، محصولات پتروشيمي به 2دسته تقسيم مي‌شوند. همه محصولات در هر دو دسته ملزم به عرضه در بورس كالا هستند. تفاوت اين دو طيف محصول پتروشيمي اين است كه كالاهايي كه تحت عنوان محصولات پتروشيمي آف در بورس كالا عرضه مي‌شوند از طريق تالار فرعي دادوستد خواهند شد.
اين به‌معناي اين است كه اگر كالاي خاموش يا آف در تالار فرعي به فروش نرفت، شركت توليدكننده به‌صورت موردي و با مجوز كارگروه مي‌تواند آن را در خارج از بورس به‌فروش برساند و بورس كالا هم اختيار دارد كه درصورت تشخيص عرضه آنها را به عرضه غيربهين‌ياب منتقل كند. اما اكنون پرسش اين است كه مصوبات شوراي رقابت براي الزام شركت‌هاي پتروشيمي براي عرضه در بورس كالا داير بر چه استدلال‌هايي است؟ كارشناسان در پاسخ به اين پرسش به امتيازهايي اشاره مي‌كنند كه شركت‌هاي پتروشيمي از آن برخوردار هستند؟
- مافياي ارز هم دست پتروشيمي است
به غير از آنكه يك انحصار در قيمت‌گذاري محصولات پتروشيمي داخلي در دست چند گروه خاص در بازار پتروشيمي است، اين گروه تا حد زيادي بر بازار ارز داخلي نيز تسلط دارد به‌ويژه اكنون كه قيمت نفت كاهش پيدا كرده است دلارهاي پتروشيمي‌ها رفته رفته جاي دلارهاي نفتي را مي‌گيرد، زيرا توليد كننده‌هاي پتروشيمي از عمده‌ترين شخصيت‌هاي حقوقي هستند كه از طريق فروش صادرات محصولاتشان، به دلار و ساير ارزهاي بين‌المللي دست پيدا مي‌كنند.
بر همين اساس چند هفته پيش بانك مركزي همزمان با افزايش قيمت دلار تا سطح 4هزار تومان نشستي را با گروه‌هاي اصلي برگزار كرد و از آنها خواست تا با عرضه ارزهاي مازادشان در بازار جلوي افزايش قيمت ارز را بگيرند، اما توليدكننده‌هاي پتروشيمي در مقابل از بانك مركزي خواستند دربرابر اين كار، بر وزارت نفت فشار آورد تا سطح قيمت خوراك گاز را كاهش دهد.
يعني مسئولان بانك مركزي از دولت بخواهند نرخ خوراك پتروشيمي‌ها را كه دست‌كم در يك دهه گذشته بر سر آن دعوا بوده است، به پايين‌ترين سطح برساند. خوراك گاز عمده‌ترين محصول براي توليد محصولات پتروشيمي است و اگر قرار باشد خوراك گاز ارزان‌تر فروخته شود سود شركت‌هاي پتروشيمي به‌شدت افزايش مي‌يابد. هم‌اكنون حاشيه سود برخي شركت‌هاي پتروشيمي گاهي به 70درصد هم مي‌رسد درحالي‌كه صنايعي مانند صنايع غذايي، لبني و حتي خودرو‌سازي حاشيه سودشان از 5درصد هم كمتر است. به همه اينها بايد اين نكته را هم اضافه كرد كه صنعت پتروشيمي به‌طور ميانگين 4درصد ماليات مي‌دهد درحالي‌كه بقيه بخش‌ها دست‌كم 25درصد ماليات پرداخت مي‌كنند.
- رقابت منفي پتروشيمي‌ها در خارج از ايران
هر قدر پتروشيمي‌ها در خارج از ايران محصولاتشان را ارزان مي‌فروشند به همان مقدار در داخل ايران قيمت اين محصولات بيشتر از بازارهاي جهاني است. منابع خبري غيررسمي از يك دامپينگ بزرگ در بازار محصولات پتروشيمي ايراني در بازارهاي خارج از كشور خبر داده‌اند. آنطور كه از خبر‌ها پيداست يك رقابت منفي بين شركت‌هاي ايراني براي فروش ارزان‌تر محصولات در خارج از ايران به‌وجود آمده است.
اينها خبرهايي است كه هيچ‌يك از مسئولان حاضر به تأييد آن نيستند اما گزارش‌هاي مختلف نشان مي‌دهد، چند شركت بازرگاني ايراني كه در زمينه فروش محصولات پتروشيمي ايراني درخارج از مرز‌ها فعاليت مي‌كنند رقابت‌هاي سياسي‌شان را به خارج از مرز‌هاي ايران هم كشانده‌اند و اين موضوع باعث شده است كه قيمت محصولات پتروشيمي ايراني در داخل ايران نسبت به خارج گران‌تر باشد.
با اين قيمت شكني‌ها قيمت محصولات پتروشيمي ايران در بازارهاي جهاني به پايين‌ترين سطح رسيده است. اين در حالي است كه عرضه كننده‌هاي داخلي تلاش مي‌كنند تا در بورس كالا محصولشان را به بالاترين قيمت بفروشند و اين افزايش قيمت گاهي به حدي است كه خريداران را از خريد منصرف مي‌كند.
- كميسيون‌هاي انرژي و اقتصادي پيگيري مي‌كنند
سيد ناصر موسوي لارگاني عضو كميسيون اقتصادي مجلس شوراي اسلامي دراين باره گفت: كميسيون‌هاي انرژي و اقتصادي مجلس پيگيري لازم را براي عرضه همه جانبه محصولات در بورس كالا از سوي پتروشيمي‌ها انجام مي‌دهند. وي افزود: در بورس همه آمارها قابل رصد است به‌طوري‌كه اگر پتروشيمي‌ها رفتاري خارج از مصوبات شوراي رقابت را در بورس داشته باشند، قابل پيگيري است.
او با تأكيد بر اينكه عرضه مستمر مواد و براساس منافع ملي پتروشيمي در بورس كالا به تقويت جايگاه تعاوني‌ها و اتحاديه‌هاي پايين دستي منجر خواهد شد، افزود: در اين بين با توجه به اينكه بخش قابل توجهي از توليد و اشتغال به صنايع پايين دستي اختصاص دارد، پتروشيمي‌ها بايد پس از تأمين نياز داخل محصولاتشان را صادر كنند.
- مصوبه شوراي رقابت و تأمين منافع ملي
او با بيان اينكه صنعت پتروشيمي به‌دليل سودآور بودن حواشي زيادي هم دارد، گفت: شوراي رقابت با تجميع نظرات فعالان صنعت پتروشيمي به عرضه كامل محصولات پتروشيمي در بورس كالا رأي داده زيرا تنها تصميمي كه مي‌تواند در راستاي منافع ملي باشد، شفاف بودن روند عرضه و تقاضاست.
به گفته عضو كميسيون اقتصادي مجلس، پتروشيمي‌ها موظف به اجراي بند‌هاي مصوبه شوراي رقابت هستند به‌طوري‌كه شوراي رقابت جايگاه لازم براي برخورد با تخطي در مورد قوانين و مصوبات مطابق با آيين‌نامه اجرايي اصل44 قانون اساسي را دارد.