مقام معظم رهبري كه به مناسبت سي و هشتمين سالگرد پيروزي انقلاب اسلامي ايران به بهشت‌زهرا رفته بودند، بر مزار شهداي آتش‌نشان نيز حضور يافتند و با تعدادي از خانواده‌هاي اين شهدا ديدار و گفت‌وگو كردند. اما قبل از ظهر ديروز وزير كشور و شهردار تهران براي ارائه گزارش درخصوص حادثه پلاسكو به مجلس شوراي اسلامي رفتند.
عصر روز گذشته هم مراسم بزرگداشت شهداي آتش‌نشان در مسجد و مدرسه عالي شهيد مطهري از ساعت 14تا 18با حضور حسن روحاني رئيس‌جمهور، محمدباقر قاليباف شهردار تهران، حجت‌الاسلام محمدي گلپايگاني‌مسئول دفتر مقام معظم رهبري، چند نفر از اعضاي هيأت دولت، فرماندهان و برخي از نمايندگان مجلس و اعضاي شوراي شهر تهران و همچنين‌آيت‌الله احمد جنتي، دبير شوراي نگهبان برگزار شد. در اين مراسم خانواده‌هاي شهداي آتش‌نشان حادثه پلاسكو و جمع كثيري از مردم و آتش‌نشاناني از شهرهاي مختلف كشور نيز براي همدردي با همقطارانشان و براي عرض تسليت حضور يافته بودند.
محمدباقر قاليباف با تسليت به مناسبت شهادت شهداي آتش‌نشان در صحن علني مجلس از مردم ايران، رسانه‌ها و همه همكاران و همسنگران خود نيز تقدير كرد و گفت: براي خانواده معزز شهدا و جانباختگان حادثه پلاسكو صبر جزيل آرزومندم.پيش از آغاز سخنان شهردار تهران فيلمي 7دقيقه‌اي درباره نحوه وقوع حادثه و عمليات امدادي انجام شده تا كشف پيكر شهداي آتش‌نشان از زير آوار به نمايش درآمد.
محمدباقر قاليباف در گزارش خود به مسائلي چون مسئوليت وزارت كار در برخورد قضايي با پلاسكو، تجهيزات آتش‌نشاني تهران، نوسازي بافت‌هاي فرسوده و اقدامات صورت‌گرفته براي آمادگي در برابر بحران‌ها اشاره كرد. قاليباف در سخنان خود به نمايندگان حاضر در جلسه علني مجلس گفت: از 2نگاه مي‌خواهم به اين موضوع اشاره كنم و نكات جزئي حتما در كميسيون‌هاي مجلس رسيدگي مي‌شود. موضوع مديريت بحران و حوادثي كه اتفاق مي‌افتد‌وشايد عامل انساني در آن دخيل است اما اشكالات ساختاري منجر به حوادث مي‌شود.
در موضوع اول به‌عنوان مدير بحران مي‌خواهم به بخش ساختاري مراجعه كنم. امروز در كشور ما نبود يك نگاه سيستمي و فرايندمحور درخصوص حوادث و پيشگيري يك چالش است. از مرحله قانونگذاري و نظارت و مشخص‌نبودن مسئوليت گرفته تا متناسب نبودن مسئوليت و اختيارات را نيز در پيش داريم. شهردار تهران در ادامه به چند مورد از حوادث روي‌داده در كشور چون حادثه هواپيما در فرودگاه اصفهان در سال76، تصادف قطارها در نيشابور كه سال82 اتفاق افتاد و تصادف اتوبوس‌ها در بزرگراه تهران - قم در سال92 اشاره كرد.
قاليباف تأكيد كرد: مي‌خواهم بگويم كه در فرايندها و ساختار دچار اشكال هستيم. قاليباف همچنين يادآور شد: از سال92 تا الان عملا مديريت بحران مشكل قانوني دارد. اين موضوعي كليدي است كه مجلس بايد به آن توجه كند.قاليباف با بيان اينكه تنها مركز فرماندهي مديريت بحران در كشور در شهرداري تهران است، گفت: در حادثه پلاسكو ما به‌عنوان شهرداري تهران در مديريت بحران وظيفه داشتيم. مهم‌ترين اقدام ما سازماندهي از جنبه مكاني و فرماندهي بوده به‌طوري كه اكنون تنها محل فرماندهي مديريت بحران كه به تمام معني در آن وجود دارد، شهر تهران است.
در بخش HSE فعاليت‌ها به‌درستي انجام مي‌شود. اكنون مقاوم‌سازي پل‌ها در دست اقدام است. ايمني بيمارستان‌ها صورت گرفته و گروه‌هاي دوام شكل گرفته‌اند كه در قالب برگزاري مانور به مردم آموزش مي‌دهند به‌طوري كه بيش از 5هزار گروه در محله‌ها كار سازماندهي شده انجام مي‌دهند.
وي با اشاره به ساخت سوله‌هاي بحران گفت: تاكنون بيش از 120سوله در اين 10سال مجهز به تمام تجهيزات ازجمله ارتباطات بي‌سيمي براي شبكه‌هاي رسمي اردوگاه‌هاي اسكان و مراكز درماني ساخته شده است و مرتب مانور برگزار مي‌شود. شهردار تهران همچنين به تعداد ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني در پايتخت اشاره كرد و گفت: سال84 در تهران 74 ايستگاه آتش‌نشاني داشتيم كه امروز به 125 ايستگاه رسيده‌ايم و تنها شهري هستيم كه به‌رغم ترافيك سنگين، استاندارد زمان رسيدن به محل حادثه را انجام داده‌ايم. در حادثه پلاسكو نيز آتش‌نشانان در كمتر از 2.5دقيقه به محل حادثه رسيدند.
به گفته وي، در بخش تجهيزات و ماشين‌هاي عملياتي، تهران از حدود 280خودرو در سال84 به حدود 900خودروي مجهز حريق در سال‌جاري رسيده است؛ ضمن اينكه سبدها و نردبان‌ها 4سال قبل خريداري شده‌اند. نكته مهم ديگري كه شهردار تهران به آن اشاره داشت، خريد نردبان‌هاي 54متري براي تهران است. به گفته قاليباف پيش از اين نردبان 54متري در كشور نداشتيم اما امروز نردبان 33متري و 54متري در عمليات‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
- سرعت در نوسازي بافت‌هاي فرسوده
شهردار تهران در بخش ديگري از سخنان خود در صحن علني مجلس شوراي اسلامي به يكي از اصلي‌ترين معضلات شهرهاي كشور و پايتخت اشاره كرد كه زمينه‌ساز بروز بحران‌هاي بسيار جدي است. قاليباف درباره بافت‌هاي فرسوده اظهار داشت: برابر مصوبات، شهرداري تهران موظف است سالانه 10درصد احياي بافت فرسوده انجام دهد، اين در حالي است كه در شهر تهران امروز 34درصد از بافت فرسوده را احيا كرده‌ايم و اين رقم در ساير شهرها 7درصد است.
وي افزود: به‌طور خاص منطقه12 را دنبال كرديم. شهردار تهران به جلسه هفتم ارديبهشت سال93 شوراي شهر تهران هم اشاره داشت كه در آن جلسه خطاب به اعضاي شوراي شهر تهران از اشكالات موجود سخن گفته و اينكه قوانين اجرا نمي‌شوند. قاليباف در آن جلسه به خطرات پلاسكو اشاره كرده و گفته بود: آيا به‌عنوان شهردار تهران اين اختيار را دارم كه به‌دليل تهديدات ايمني پلاسكو را پلمب كنم؟
قاليباف ديروز در بخش ديگري از صحبت‌هايش به پاساژ معروف علاءالدين هم اشاره داشت. وي در اين‌باره گفت: علاءالدين هم مشكل سازه و ايمني از منظر حريق دارد. وقتي براي نخستين بار براي پلمب اين پاساژ با حكم كميسيون ماده100 رفتيم، اجازه ندادند.
- مسئوليت وزارت كار در برخورد با تخلف پلاسكو
شهردار تهران با بيان اينكه ماده55 قانون شهرداري‌ها در بند14 مي‌گويد شهرداري براي حريق و سيل بايد اقدام كند، گفت: بايد اقداماتي شود تا اتفاق سال64 تجريش تكرار نشود. بنابراين به‌منظور پيشگيري از سيل بيش از 500كيلومتر كانال در تهران ساخته شده است. همچنين پيش از اين 1800نقطه آبگير داشتيم كه امروز باران شديد هم كه مي‌آيد 100مورد هم نداريم.
در بالاي 7روددره شهر تهران، حوضچه آرامش زده‌ايم كه اگر سيلي در كوهپايه آمد با اينكه ما در قبال آن مسئوليتي نداريم، اما مشكلي پيش نيايد.شهردار تهران در ادامه به موضوع رفع خطر از اماكن عمومي اشاره و تأكيد كرد: يك وقتي خطر بالفعل است و يك وقتي خطر بالقوه است. رفع خطر در شهرداري در اماكن عمومي رفع خطرهايي است كه بالفعل است. مانند ديواري كه مي‌خواهد بريزد يا چاله يا نهر آبي كه اين رفع خطرات را انجام مي‌دهيم.
هر چند گاهي اوقات كه اين كارها را انجام مي‌دهيم چون صاحب شخصي دارد بايد حكم قضايي بگيريم و دوباره دچار مشكل مي‌شويم. درباره ساختمان پلاسكو هم اخطاريه‌ها داده شده بود. همچنين به‌دليل پيشگيري براي همه افرادي كه آنجا حضور داشتند كلاس و كارگاه آموزشي گذاشتيم اما بعد از 2بار كه لغو شد، تنها 17نفر شركت كردند. وي با بيان اينكه ما بخشنامه‌هاي مربوط به چگونگي مقابله با حريق را در شهريورماه گذشته براي آخرين بار به اين ساختمان ارسال كرديم، افزود:
براساس مقررات هيأت وزيران، هم نظام صنفي و هم وزارت كار مسئوليت دارند؛ براساس مواد 96، 101 و 105 و براساس مصوبه مجلس، بازرس وزارت كار ضابط دادگستري است. حتي كارشناسي بازرسي سازمان آتش‌نشاني نيز اين قدرت را ندارد. براساس مصوبه هيأت دولت در سال93 در مواد 3، 4 و 5، سازمان آتش‌نشاني شهرداري‌ها همكار بازرس و مجموعه وزارت كار هستند و وزارت كار مي‌تواند به‌عنوان ضابط از دادسرا يا دادگاه حكم توقيف بگيرد. اين مصوبه مجلس است كه دادسرا هم مكلف است حكم توقيف را بدهد. اينها كارهايي است كه بايد در جاي خودش انجام شود.
- تهديدهاي علاءالدين
شهردار تهران در ادامه به ساختمان‌هاي پلاسكو و علاءالدين اشاره داشت. قاليباف در اين‌باره گفت: بشخصه هر دو ساختمان پلاسكو و علاءالدين را پيگيري كرده‌ام. روزي كه سراغ ساختمان علاءالدين رفتيم هم مشكل آتش‌نشاني و هم مشكل سازه داشت و جمعيت زيادي هنوز در آنجا تردد دارند كه در معرض خطر هستند.
وقتي براي نخستين‌بار به‌رغم داشتن رأي كميسيون ماده100 براي پلمب رفتيم، اجازه اين كار را ندادند. اين در حالي است كه اگر رأي كميسيون ماده100 را نداشته باشيم، اختيار پلمب نداريم. اگرچه آنها به دادگاه شكايت كردند اما رأي به نفع شهرداري داده شد. اعتراض كردند و باز هم رأي به نفع ما داده شد. به ديوان عدالت اداري ارسال شد و مجددا رأي به نفع شهرداري داده شد و بدين‌ترتيب اين پروسه به طول انجاميد.
دو سال و نيم تلاش كرديم، اما شوراي تأمين به دلايل امنيتي اجراي رأي را به تعويق انداخت و هنوز كه هنوز است بعد از دو سال و نيم نتوانسته‌ايم در پاساژ علاءالدين كاري را كه مي‌خواستيم به انجام برسانيم.شهردار تهران همچنين به شبهه مطرح شده درباره چرايي استفاده‌نكردن از هلي‌كوپتر در حادثه پلاسكو هم اشاره كرد و گفت: در ماجراي پلاسكو امكان استفاده از هلي‌كوپتر را نداشتيم چراكه در اختيار امداد و نجات است. ضمن اينكه اصلا نيازي به آن نبوده است. در عملكرد ميداني نيروها به موقع رسيدند. يك‌بار آتش مهار شد و دوباره حريق اتفاق افتاد.
محمدباقر قاليباف در رابطه با بحث تخليه ساختمان هم گفت: 32دقيقه قبل از ريزش، اعلام تخليه به همه نيروهاي عمل‌كننده داده شد و چون مردم بيرون رفته بودند درمجموع فقط 6 نفر از مردم فوت شدند كه حاكي از تخليه مناسب ساختمان قبل از ريزش است. وي در ادامه يادآور شد: شهيد اميني نيز به همراه برخي ديگر از آتش‌نشان‌ها در زمان تخليه ساختمان از مسير پله‌ها در حال خروج بودند تا كسي از مردم و همكاران آتش‌نشان در ساختمان نمانده باشند كه در همين حين بخشي از پله‌ها فرو ريخت.
وي در مورد برداشت آوار نيز گفت: با همه استانداردهايي كه وجود داشته كار پيش رفته است. در مقايسه با حادثه 11سپتامبر بايد حادثه پلاسكو 10روز زمان مي‌برد كه كمتر از 9روز زمان برد. همچنين سازه متصل در اين ساختمان در همه مجموعه بوده و بايد برش مي‌خورد تا آواربرداري انجام شود كه همه اين اقدامات انجام شده است.
- اخطارهاي بي‌نتيجه به پلاسكو
ديروز وزير كشور هم در صحن مجلس شوراي اسلامي گزارش خود در مورد ابعاد حوادث پلاسكو را ارائه كرد. عبدالرضا رحماني فضلي درباره وضعيت پلاسكو گفت: وضعيت ساختمان پلاسكو در طرح تفصيلي جديد تهران، زير پهنه گستره و محورهاي تجاري، اداري و خدماتي با عملكرد در مقياس منطقه‌اي تعريف شده است.
به گفته وي پلاسكو فاقد پاركينگ، سيستم گرمايش مركزي و لوله‌كشي گاز بوده و از نظر ايمني و آتش سوزي نيز فاقد سيستم‌هاي اعلام و اطفاي خودكار حريق بوده است. وي در ادامه با اشاره به اينكه شهرداري تهران به استناد بند 14ماده 55قانون شهرداري، وظيفه اتخاذ تدابير مؤثر و اقدام لازم براي حفظ شهر از خطر سيل، حريق و رفع خطر از بناها و ديوارهاي شكسته و خطرناك كه واقع در معابر و اماكن عمومي است را بر عهده دارد، افزود:
در تبصره اين ماده آمده است: شهرداري وظيفه دارد تمامي موارد مربوط به رفع خطر از بناها را پس از كسب نظر از مأمور فني خود به مالكين يا صاحبان اماكن ابلاغِ مهلت‌دار متناسبي صادر و اگر دستور شهرداري در مهلت معين به موقع اجرا گذاشته نشود، شهرداري رأسا با مراقبت مأمورين خود اقدام به رفع خطر كرده و هزينه را از طرف دريافت كند.
وزير كشور ادامه داد: براي تحقق اين مأموريت‌ها از طرف شهرداري و سازمان آتش‌نشاني تاكنون 7اخطار به هيأت مديره ساختمان داده شده است؛ مطابق اخطارهاي داده شده شهرداري در سال‌جاري مانور عمليات امداد و نجات و اطفاي حريق را هم در ساختمان پلاسكو برگزار كرده است.
رحماني‌فضلي اضافه كرد: همچنين پس از بازديدهاي صورت گرفته از ساختمان، دستورالعمل ايمني ساختمان توسط آتش‌نشاني در شهريور 95تهيه و به هيأت امنا ابلاغ شده است ليكن عدم‌اقدام مناسب دستگاه‌هاي مرتبط با اين موضوع بايد بررسي شود كه چگونه عمل كرده‌اند. وي همچنين با بيان اينكه كارفرمايان و مسئولان واحدهاي توليدي به موجب ماده 91قانون كار مكلف هستند براساس مصوبات شوراي‌عالي حفاظت فني براي تأمين حفاظت، سلامت و بهداشت كارگران در محيط كار وسايل و امكانات لازم را فراهم كنند، اعلام كرد كه اين مورد نيز درخصوص پلاسكو در حال بررسي است.
وزير كشور ادامه داد: هر گاه حين بازديد كارشناسي حرفه‌اي بهداشت امكان وقوع حادثه يا بروز خطر در كارگاهي داده شود، آنها مكلف هستند مراتب را فوراً و كتباً به كارفرما يا نماينده و به رئيس مستقيم خود اطلاع دهند. وي افزود: وزارت كار، تعاون و رفاه اجتماعي و همچنين بهداشت، درمان و آموزش پزشكي حسب گزارش بازرسان كار و كارشناسان بهداشت حرفه‌اي از دادسراي عمومي محل و درصورت عدم‌تشكيل دادسراي عمومي از دادگاه محل تقاضا خواهند كرد فوراً قرار تعطيل و لاك و مهر تمام يا قسمتي از كارگاه را صادر كند.
رحماني فضلي تصريح كرد: دادستان بلافاصله نسبت به صدور قرار اقدام و قرار مذكور پس از اقدام قابل اجراست؛ دستور رفع تعطيلي توسط مرجع مذكور درصورتي صادر خواهد شد كه بازرس كار يا كارشناس بهداشت حرفه‌اي يا كارشناسان ذيربط دادگستري رفع نواقص و معايب موجود را تأييد كند. وزير كشور در ادامه با ارائه توضيحاتي درخصوص رخداد فاجعه پلاسكو، گفت: انتظار مي‌رود مجلس شوراي اسلامي تسريع در رسيدگي به لايحه مديريت بحران و حوادث غيرمترقبه و بررسي لايحه بيمه اجباري ساختمان‌ها را در دستور كار قرار دهد.
- اهميت توجه به يك حادثه ملي
روز گذشته علي لاريجاني، رئيس مجلس شوراي اسلامي در جريان جلسه علني پس از استماع گزارش، وزير كشور و شهردار تهران پيرامون حادثه پلاسكو گفت: گزارش‌هاي ارائه شده اين را نشان مي‌داد كه بايد به چه نكات و ابعادي توجه خاص شود كه در اين ميان بايد از زحمات آتش‌نشانان، بخش‌هاي مختلف شهرداري و وزارت بهداشت تشكر كرد. وي سپس با بيان اينكه دولت و به‌ويژه وزير كشور و شهردار تهران بايد به اين نكته توجه كنند كه اگرچه اين حادثه در شهر تهران و در يك خيابان رخ داده است اما اين حادثه يك حادثه ملي بوده افزود:
بنابراين بايد يك گزارش ملي در اين زمينه تهيه شود تا كسي نتواند از آن سوءاستفاده كند. وي تأكيد كرد كه كميسيون عمران بايد با كمك ديگر كميسيون‌هاي مجلس و با استفاده از گزارش وزارت كشور و شهرداري اين گزارش ملي را تا يك‌ماه آينده به مجلس ارائه دهد. به گفته لاريجاني سهل‌انگاري‌ها در علت رخداد اين حادثه نيز بايد مشخص شود.
وي گفت: همانگونه كه مشاهده مي‌شود و وزير كشور و شهردار نيز به آن توجه داشتند در همين خيابان جمهوري بافت‌هاي فرسوده زيادي وجود دارد؛ از همين رو آيا استاندارد ايمني براي اين بافت‌ها وجود دارد و آيا مجري آن مشخص است؟ اگر شهردار تهران عنوان مي‌كند كه گاهي اختيار لازم را ندارد بايد مشخص كنند كه در كجا از اين اختيار بي‌بهره هستند تا مجلس به آنها كمك كند و اگر هم اختيار دارند بايد از آن استفاده كنند تا از وقوع چنين حوادثي جلوگيري شود.
رئيس مجلس گفت: از سوي ديگر من از كميسيون بودجه نيز درخواست كردم تا اعتباراتي براي آتش‌نشاني درنظر بگيرد كه خوشبختانه 100ميليارد تومان براي سال 96بودجه درنظر گرفته شد كه اين اعتبار جدا از بودجه درنظر گرفته شهرداري است. لاريجاني با بيان اينكه ما نمي‌گوييم در تهران و بعضي از بخش‌ها برج ساخته نشود، افزود: اما بايد براساس استاندارد برج ساخته شود؛ بايد ساخت و سازها به‌گونه‌اي باشد كه دسترسي‌ها براي آن وجود داشته باشد. وي از شوراي شهر و شهرداري خواست به اين موارد توجه كنند. لاريجاني در پايان اظهار داشت: البته نكته‌اي كه آقاي قاليباف عنوان كردند كه به بافت فرسوده توجه دارند نيز باعث خرسندي است و در برنامه ششم نيز مجلس به آن توجه كرد.