محمدعلی نجفی: هر سال وقتی دهه فجر آغاز می‌شود، تلویزیون تصاویری از روزهای انقلاب را روی آنتن می‌برد که حاصل کار فیلمسازان و فیلمبردارهایی است که در آن دوران ملتهب در خیابان‌ها حاضر بودند و اتفاقی تاریخی را ثبت می‌کردند.

همه آنچه در حافظه تصويري ما از انقلاب ثبت شده، محصول تلاش افرادي است كه اين وظيفه را عهده‌دار شده بودند. در آن مقطع افرادي چون باربد طاهري و حسين ترابي با دوربين‌هاي حرفه‌اي از وقايع انقلاب فيلم مي‌گرفتند. ماجراي مستندي كه من ساختم و با نام «ليله‌القدر» به نمايش درآمد، داستان طولاني‌تري دارد.

قبل از اينكه انقلاب آغاز شود و در روزهايي كه خفقان پهلوي همچنان پابرجا بود، من به همراه دوستانم در آيت فيلم، به فعاليت فرهنگي مي‌پرداختيم. اين ايده كه بچه‌هاي مذهبي وارد فضاي فيلمسازي شوند، در دفتر آيت فيلم شروع شد و نتيجه‌اش فيلم «جنگ اطهر» بود كه فرامرز قريبيان در آن بازي كرد.

دوستي با تعدادي از سران انقلاب اين فرصت را به من داد كه تصاويري تاريخي را مقابل دوربين ثبت كنم. ازجمله نماز عيد فطر كه با جمعيت خيره‌كننده‌اي برپا شد. تكه‌هايي از مستند ليله‌القدر بعدها بارها در تلويزيون روي آنتن رفت. همانطور كه ديگر فيلم‌هايي كه در آن مقطع گرفته شده نيز به همين صورت مورد استفاده قرار گرفته است.

به گمانم تلويزيون مي‌تواند نسخه كامل مستندهاي انقلاب را به نمايش درآورد؛ كاري كه سال‌ها پيش درمورد مستند «براي آزادي» ساخته حسين ترابي شاهدش بوديم و گويا چند باري هم بازپخش شده است. در روزهاي انقلاب خيلي‌ها دوربين دست گرفته بودند و از آن اتفاق عظيم و تاريخ‌ساز فيلم مي‌گرفتند. ميان افراد سرشناس من كامران شيردل و مسعود كيميايي را به‌خاطر مي‌آورم كه از صحنه‌هاي تظاهرات و درگيري‌ها فيلم مي‌گرفتند.

خيلي از جوان‌ها هم با دوربين‌هاي سوپر8 در صحنه حضور داشتند كه خب از سرنوشت اغلب اين فيلم‌ها اطلاعي در دست نيست. هرچند در آرشيو تلويزيون بايد همچنان فيلم‌هايي موجود باشد كه شايد خيلي‌ها هنوز آنها را نديده‌اند. انقلاب اسلامي در دل اين سرزمين رخ داده و از فيلمسازان تا جوان‌هاي علاقه‌مند، بخش‌هايي از اين رخداد شگرف را روي نگاتيو ضبط كرده‌اند. بعد از نزديك به 40سال اين اصلا انتظار بالايي نيست كه جايي متولي جمع‌آوري، تدوين و نمايش درست و مطلوب مستندهاي انقلاب شود.

قاعدتا بايد تلويزيون اين كار را انجام دهد. با اينكه خيلي دير شده و احتمالا بخش‌هاي زيادي از فيلم‌هاي دوران انقلاب در گذر زمان مفقود شده و از بين رفته‌اند، ولي شايد هنوز هم بتوان مستندهايي را يافت و آرشيوها را بازنگري كرد. شايد هنوز هم تصاويري بكر در آرشيوهاي شخصي موجود باشد. ضمن اينكه در مرحله نمايش فيلم‌ها هم نبايد تنگ‌نظري كرد و بدتر از آن بخش‌هايي از تاريخ را كه نمي‌پسنديم، حذف كنيم.

  • نويسنده و كارگردان سينما