كاوش‌هاي صورت گرفته در چند سال اخير در دره‌شمي اما نشان مي‌دهند كه اين مكان يك محوطه همزمان آييني و گورستان در دوره باستان بود.
ويتو مسينا اما با اشاره به كاوش‌هاي انجام شده در مناطق مختلف دره‌شمي گفته است كه آثار معماري به جا مانده از محوطه‌هاي آييني، نحوه تدفين و اشياي به جاي مانده در گورها نشان مي‌دهد اهالي دره شمي ثروتمند بودند. جعفر مهركيان، سرپرست ايراني كاوش‌هاي باستان‌شناسي دره‌شمي كه سال‌هاست دره شمي را كاوش و مطالعه مي‌كند با بيان اينكه نيايشگاه كشف شده در دره‌شمي نشان از باورهاي آييني دوران اليمايي در ايران باستان دارد، گفت: پژوهش‌ها نشان مي‌دهد ساختار منظمي كه در جهت‌هاي اصلي با استفاده از سنگ‌هاي قواره شده و گاه پاك تراش ساخته شده است همزمان با يورش به نيايشگاه و فروانداختن تنديس‌هايي همچون پيكره مفرغي مرد پارتي به‌وجود آمده است.
اين باستان‌شناس همچنين با ابراز تأسف از اينكه دره‌شمي با وجود اينكه جزو نخستين آثار باستاني ثبت شده در فهرست ميراث فرهنگي كشور است، تاكنون تعيين حريم نشده است با تعيين حريم اين محوطه باستاني به‌صورت چشمي مخالفت كرد و گفت: تختگاه‌هاي نيايشگاهي و آرامگاه‌هاي پيراموني، گستره زيادي را دربرمي‌گيرد كه با چشم ديده نمي‌شوند و بايد كل دره به‌عنوان حريم درنظر گرفته شود.
مهركيان گفت: تنها يك كانكس بدون نگهبان در اين منطقه قرار داده شده كه البته هيچ‌گاه مورد استفاده هيأت باستان‌شناسي نيز قرارنگرفته است. او تملك اراضي با رضايت كشاورزان را از مشكلات پيش روي هيأت كاوش اعلام كرد و افزود: تا به امروز كاوش‌هاي باستاني در اين محوطه باكسب رضايت اهالي انجام شده كه لازم است تمهيداتي براي حل اين مشكل درنظر گرفته شود.