ايسنا نوشت: مقام معظم رهبری در حالی که ترمه و زیلوی بافت یزد در کنار ایشان قرار داشت، پیام نوروزی سال 96 را اعلام و امسال را سال «اقتصاد مقاومتی: تولید- اشتغال» نامگذاری کردند.
محمدرضا دهقان مهرجردی - معاون صنایع دستی استان یزد با تایید اینکه زیلوهایی که در حسینیه امام خمینی (ره) وجود دارد از همان‌هایی است که در کارگاه‌های زیلوبافی میبد یزد بافته می‌شود گفت: پارچه ترمه‌ای هم که روی میز در کنار مقام معظم رهبری و هنگام اعلام پیام نوروزی ایشان وجود داشت، همان محصولی است که در استان یزد تولید شده است.
او ادامه داد: سال گذشته به دلیل آن که بتوانیم استان یزد را به عنوان شهر جهانی زیلو ثبت کنیم حدود 80 کارگاه جدید خانگی زیلو بافی را راه‌اندازی کردیم. در حال حاضر نیز موفق شدیم این صنایع دستی را ثبت ملی کنیم. در واقع زیلوبافی در گذشته یک شغل مردانه محسوب می‌شده و کارگاه‌های فعال زیادی در این زمینه در میبد وجود داشته است. امروزه زنان نیز وارد این حرفه شده اند. 50 سال پیش بیشتر تجارت شهر میبد در زمینه زیلو بوده و بیش از دو هزار دار زیلو بافی در آن برپا بوده است.
معاون صنایع دستی یزد افزود: متاسفانه در برهه‌ای، به دلیل تولید فرش ماشینی و موکت تعداد بافنده‌های زیلو به انگشتان دست رسید اما برخی برای استفاده دوباره از زیلو فرهنگسازی و موجب احیای این هنر- صنعت شدند. با توجه به اینکه شخص مقام معظم رهبری حسینیه امام(ره) را با زیلو مفروش و توصیه کردند در مساجد نیز از زیلو استفاده شود، تاثیر مثبتی در رونق و استفاده از زیلو بافی داشت. زیلو به دلیل نقوش اسلیمی و بافتی که دارد یک زیرانداز آئینی محسوب می شود.
دهقان مهرجردی با بیان اینکه موزه زیلو در میبد نشان دهنده سند تولید این هنر در ایران است، اضافه کرد: ما در این موزه، زیلویی که به 600 سال پیش تعلق دارد را نگه داری می کنیم. برخی از کارشناسان معتقدند که قدمت زیلو بافی به دوران پیش از اسلام و برخی دیگر معتقدند قدمت این هنر به دوران اسلامی بر می گردد. در هر صورت زیلو بافی در شهرستان میبد بیش از هزار سال قدمت دارد.
او بیان کرد: اخیرا نهادهای زیادی از گروهای مردم نهاد گرفته تا جهاد دانشگاهی نوآوری هایی در این زمینه داشتند و حمایت های خاصی در این باره صورت گرفته است. ما نیز مجموعه هایی برای رنگرزی گیاهی راه اندازی کردیم. همچنین بسیاری از پزشکان استفاده از زیلو را به دلیل آنکه الکتریسته ساکن و حساسیت های تنفسی که در استفاده از فرش و موکت هست را ندارد، پیشنهاد می کنند.
معاون صنایع دستی یزد با بیان اینکه بیش از 200 دار زیلو بافی در شهرستان میبد دایراست، اظهار کرد: باید این تعداد دار را به 800 برسانیم. به همین دلیل با همکاری فرمانداری و سازمان فنی حرفه ای، کارگاه های آموزشی زیلوبافی را در روستاها دایر کرده‌ایم زیرا این هنر- صنعت می تواند در بحث اقتصاد مقاومتی مطرح و اشتغال پایداری را به همراه داشته باشد.
دهقان مهرجردی درباره دوام، قیمت و صادارت زیلو توضیح داد: می توان از دو طرف زیلو استفاده کرد و اگر در شرایط خوب نگهداری شود مثل زیلویی که در موزه میبد وجود دارد، 600 سال عمر می کند. قیمت زیلو با توجه به کیفیت و بافتی که دارد از متری 140 تا 160 هزار تومان است. مواد اولیه زیلو پنبه است و بافت آن کار دشواری است. این صنایع دستی بیشتر به صورت چمدانی به کشورهای حوزه خلیج فارس صادر می شود.
او همچنین درباره ترمه استان یزد نیزاظهار کرد: یزد شش برند خوب ترمه دارد و برخی از آنها چند نسل است که به این حرفه مشغول هستند اما مدتی است که ترمه به عنوان سوغاتی استان یزد عرضه می شود نه صنایع دستی. چون مراحل تولید ترمه به صورت سنتی دشوار و در نهایت قیمت آن بالا بود بافنده های این پارچه به بافت ماشینی آن گرایش پیدا کردند به همین دلیل ترمه را دیگر به عنوان پارچه دست بافت نمی شناسیم اما در صدد احیای بافت سنتی آن هستیم. در نمایشگاه‌ها نیز، ترمه را به عنوان سوغات خریداری می کنند نه پارچه دست بافت، گرچه هنوز هم در بخشی از مراحل طراحی ترمه از دست استفاده می شود.
معاون صنایع دستی یزد درباره تاریخچه ترمه بیان کرد: اینکه ترمه متعلق به هند است یا ایران هنوز هم مورد مناقشه است اما نباید فراموش کنیم که برخی از زرتشتیان یزد به هند مهاجرت کرده‌اند و ممکن است این هنر از ایران به هند منتقل شده باشد، هنوز هم بسیاری از زرتشتیان شهرستان تفت یزد در هند زندگی و در زمینه ترمه با این کشور تجارت می کنند.
وی اظهار کرد: حدود 120 سال پیش هنر زری بافی را در یزد داشتیم اما برخی از هنرمندان ترجیح دادند به ترمه بافی روی بیاورند. 50 سال پیش دستگاه های سنتی ترمه بافی از رده خارج شدند و هنرمندان به سمت بافت صنعتی گرایش آوردند زیرا دو بافنده بعد از 8 ساعت بافندگی می توانستند ده سانت ترمه ببافند و هر متر آن حدود 3 یا 4 میلیون تومان قیمت داشت. به دلیل قیمت بالای این پارچه هرکسی به خرید آن تمایل نشان نمی داد.
دهقان مهرجردی گفت: از سال گذشته که بحث ثبت جهانی یزد به عنوان شهر نساجی سنتی مطرح شد، سعی کرده ایم علاوه بر احیای دستگاه های پارچه بافی فاخر درصدد آموزش زری بافی و ترمه بافی بیایم تا از صفر تا 100 بافندگی به همراه ساخت دستگاه‌های آن را نیز آموزش دهیم زیرا این اتفاق بزرگی برای استان یزد محسوب می شود.
ترمه و زیلو استان یزد می توانند نقش مهمی در تولید و اشتغال داشته باشند. بهمن نامور مطلق- معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور نیز سال گذشته با توجه به سیاست‌های ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری، بارها اعلام کرد: صنایع دستی، تبلور بارز اقتصاد مقاومتی است و توجه به این مهم، تمرکز زدایی و ایجاد اشتغال پایدار در کشور را به دنبال خواهد داشت.