انتخابات سال 96 با همه بازيگران و نامزدهايش، يك بازيگر اصلي را در ميدان نخواهد داشت؛ در تمام 10 دوره انتخابات مجلس شوراي اسلامي و 11 دوره انتخابات رياست‌جمهوري كه در كشور برگزار شده است، آيت‌الله اكبر هاشمي‌رفسنجاني نقشي بر تار و پود اين انتخابات زده است؛ اين نقش گاه در قامت نامزد اصلي و بي‌رقيب يك انتخابات بوده، گاه در قامت يك حامي و پشتيبان علني يك نامزد معنا پيداكرده و گاه اين سياستمدار زيرك در پشت پرده ، شطرنج انتخابات را بازيگرداني كرده است اينگونه هم نبوده كه هميشه نتيجه به مراد آيت‌الله باشد؛ چنانچه در انتخابات مجلس ششم يكي از تلخ‌ترين تجربه‌هاي انتخاباتي رئيس فقيد مجمع تشخيص مصلحت نظام رقم خورد و در انتخابات رياست جمهوري سال 84 او از در شكست وارد شد؛ البته كه تا سال 76 هر چه براي آيت‌الله بود، پيروزي بود و دومينوي اين سلسه شكست‌ها از انتخابات رياست جمهوري 76 آغاز شد؛ مقطعي كه انتخاباتش با رقابت اصلي ميان 2 جناح راست و چپ شكل گرفته و علي‌اكبر ناطق‌نوري به نمايندگي از جناح راست و به عنوان تداوم‌گر سياست‌هاي دولت كارگزاران سازندگي وارد كارزار انتخاباتي شده بود؛ طبيعي است در چنين انتخاباتي، شيخ نور كه در انتخابات مجلس اول (اسفند سال 58) در فهرست انتخاباتي مشترك با آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني قرار گرفته بود، مورد حمايت آيت‌الله هم باشد.
بعدها در کتاب روایتی از « زندگی و زمانه هاشمی رفسنجانی» که ارديبهشت 95 و 8 ماه پيش از فوت آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني رونمايي شد، هاشمي برای نخستین بار فاش كرد در انتخابات سال 76 به ناطق‌نوری رأی داده است. با اين حال در آن انتخابات مردم به نامزدي رأي دادند كه خود را نقطه مقابل و معترض به سياست‌هاي دوره سازندگي به جامعه معرفی کرده بود و اين رأي سلبي به سياست‌هاي هاشمي يك بار ديگر در سال 84 تكرار شد؛ وقتي كه آيت‌الله دوباره وارد كارزار انتخاباتي رياست جمهوري شده بود و خود را مقابل استاندار سابقش - محمود احمدي‌نژاد- ديده بود. او البته بعدها گفته بود كه راضي نبوده در آن سال وارد رقابت انتخاباتي شود و به توصيه هيچ كسي زيربار حضور در انتخابات نمي رفته، مگربه اصرار مرحوم خديجه ثقفي، همسر گرامي امام خميني (ره) تن به اين كار داده است؛ « همسر امام (ره) صدایم کرد و گفت امام این انقلاب را به شما سپرده است. شما می‌خواهید آن را به چه کسی بسپارید؟ چه قدر کسانی که می‌خواهند بیایند را می‌شناسید؟ من از حرف خانم تکان خوردم و حاضر شدم که در انتخابات شرکت کنم.» (فروردين 1394؛ سخنراني در همايش بانوي بزرگ انقلاب).
هاشمي رفسنجاني در ميانه اين 2 شكست در انتخابات رياست جمهوري 76 و 84 ، يك تجربه تلخ هم از انتخابات مجلس اندوخته بود و تمام اين تجربه‌ها، دستمايه‌اي شده بود براي او كه در انتخابات رياست جمهوري 92 و مجلس 94 برگ برنده‌اي رو كند. او كه با سازوكار حزب كارگزاران سازندگي- نخستين حزب سياسي تشكيل شده در درون دولت- توانسته بود در انتخابات مجلس پنجم، نيروهاي همسو با دولتش را راهي پارلمان كند، در انتخابات مجلس ششم حتي براي ورود خودش به مجلس هم دچار مشكل شد. در سال 78 و تقريبا 2 سال پس از پايان دومين دوره رياست جمهوري آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني، او با سوداي رياست بر پارلمان به صحنه انتخابات برگشت. براي آيت‌الله كه 2 دوره مجلس اول و دوم و 2 سال ابتدايي مجلس سوم را به كرسي رياست مجلس تكيه زده بود، زين كردن دوباره اين مركب و نشستن بر آن براي چهارمين بار دور از دسترس نمي‌نمود اما او در اين انتخابات تنها موفق شد اندكي بيش از 25 درصد آرای مردم تهران را كسب كند و نفر سي‌ام فهرست منتخبان تهران شود. در آن انتخابات بعد از ابطال 700 هزار رأي صندوق‌هاي مخدوش توسط شوراي نگهبان، رتبه هاشمي‌رفسنجاني از سي‌ام به بيستم ارتقا يافت اما آيت‌الله كه چنين وضعيتي را ديده بود خيال رياست مجلس را از سر دور كرد و قيد حضور در مجلس را هم زد. هاشمي از آن پس ترجيح داد در انتخابات مجلس بازيگردان باشد تا بازيگر. شايد آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني ريزش آرايش در انتخابات مجلس را برنمي‌تابيد كه تصميم گرفت ديگر در هيچ انتخابات مجلس شركت نكند.
چه اينكه او پيش‌تر در انتخابات مجلس دوم و مجلس سوم (63 و 67) توانسته بود با كسب تقريبا 82درصد آراي مردم تهران، به عنوان نفر اول نامزدهاي تهران به مجلس راه يابد. او يك بار هم از مجلس انصراف داده بود. در ميانه مجلس سوم، هاشمي‌رفسنجاني، كرسي رياست را به مهدي كروبي داده و خود وارد كارزار انتخاباتي شده بود و اين زماني بود كه امام خميني (ره) دار فاني را وداع گفته، مجلس خبرگان رهبري آيت‌الله العظمي خامنه‌اي را به رهبري انقلاب برگزيده و كشور يك ماه و نيم زودتر از موعد هميشگي، آماده برگزاري يك انتخابات ديگر براي معرفي رئيس‌جمهور شده بود. آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني وارد انتخابات شد و با كسب ۱۵ میلیون و ۵۵۰ هزار و ۵۲۸ (۹۴٪) رأی از مجموع ۱۶ میلیون و ۴۵۲ هزار و ۶۷۷ رأي به عنوان چهارمين رئيس‌جمهور انقلاب اسلامي معرفي شد. 4 سال بعد آراي آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني ريزش كرده بود اما در انتخابات سال 1372 او موفق شد در رقابت با چهره‌هايي مثل احمد توكلي 10 ميليون و 566 هزار و 499 (63 درصد) رأي كسب كند و دوباره رئيس‌جمهور شود.
قصه نقش‌آفريني‌هاي آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني به همين جا ختم نمي‌شود.
او بعد از شكستي كه در سال 1384 از احمدي‌نژاد خورد در سال 88 به شكل ديگري مواضع خود را درباره احمدي‌نژاد نشان داد. رئيس فقيد مجمع تشخيص مصلحت نظام اگرچه به صورت مستقيم در انتخابات آن سال حضور نداشت اما اتهاماتي كه به وي در مناظره‌هاي تلويزيوني وارد شد، پاي آيت‌الله را به انتخابات كشاند. چنانچه نامه بدون سلام او به رهبر معظم انقلاب در آن سال كه با امضاي «دوست، همراه، هسنگر ديروز، امروز و فردايتان» نگاشته شده بود و همچنين خطبه‌هاي او در نماز جمعه 26 تير سال 1388 و در بحبوحه فتنه بعد از انتخابات، انتقادات زيادي را تا سال‌هاي سال متوجه او كرد. هاشمي‌رفسنجاني در آن نامه معروف خود خطاب به رهبر معظم انقلاب نوشته بود: « اینجانب قصد ندارم که دولت موجود را مثل دولت بنی‌صدر معرفی کنم و یا سرنوشتی شبیه آن دولت را برای این دولت بخواهم، بلکه مقصود این است که باید مانع گرفتار شدن کشور به سرنوشت آن روزگار شد» و اينگونه او موضع خود را درباره دولت احمدي‌نژاد روشن كرده بود. با اين حال با سپري شدن دوره چهار ساله دوم احمدي‌نژاد نوبت به انتخابات سال 92 رسيد؛ به روزي كه علي‌اكبر هاشمي‌رفسنجاني همزمان با حضور اسفنديار رحيم‌مشايي يار و همدم احمدي نژاد به وزارت كشور رفته و بار ديگر وارد كارزار انتخاباتي شد، تا اين بار شايد براي سومين بار رياست جمهوري را به دست گيرد. مشايي رد صلاحيت شد و احمدي‌نژاد بدون نماينده در انتخابات ماند، اما رد صلاحيت هاشمي رفسنجاني به معناي خالي كردن صحنه از سوي هاشمي در انتخابات آن سال نبود.
اگرچه كه همين رد صلاحيت هم حرف و حديث‌هاي زيادي به دنبال داشت؛ هاشمي رفسنجاني بعدها درباره دليل رد صلاحيت خودش ادعايي كرده بود كه هم از زبان سخنگوي شوراي نگهبان و هم از سوي وزير اطلاعات دولت احمدي‌نژاد تكذيب شد. او گفته بود: « وزیر وقت اطلاعات در زمان بررسی صلاحیت‌ها، به شورای نگهبان رفته و گفته بود که با این اقبالی که روز‌به‌روز و بلکه ساعت به ساعت به ایشان می‌شود، با رأی بی‌سابقه‌ای می‌آید و همه رشته‌های 10 ساله ما را پنبه می‌کند.» (12 آبان 95؛ دیدار جمعی از مورخین، استادان و دانشجویان رشته تاریخ در دانشگاه‌های سراسر کشور)
هاشمي در انتخابات آن سال رد صلاحيت شد، اما حسن روحاني، رئيس سابق مركز تحقيقات استراتژيك مجمع تشخيص مصلحت نظام، دبير سابق شوراي عالي امنيت ملي در دوران رياست‌جمهوري هاشمي‌رفسنجاني و دوست نزديك هاشمي در انتخابات حضور داشت و به عنوان نماينده و تداوم‌گر سياست هاي هاشمي در انتخابات ماند. روحاني در همان زمان در كارزارهاي انتخاباتي‌اش گفته بود: «اینکه می‌گویید من به آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی نزدیکم، بله بنده به ایشان نزدیکم.» او در آن انتخابات پيروز شد و كابينه‌اي كه چيد برخي وزيران دولت هاشمي را در خود داشت. هاشمي رفسنجاني به طور مستقيم 12 بار در انتخابات رياست جمهوري، مجلس شوراي اسلامي و خبرگان ، خود را در مسير رأي مردم قرار داده و از اين جهت يك ركورد به جاي گذاشته است. او در انتخابات خبرگان سال 94 با فهرستي كه معروف به فهرست هاشمي شد وارد انتخابات شد و همان فهرست هم از تهران پيروز شد. اخيرا فاطمه هاشمي، دختر آيت‌الله هاشمي در گفت وگويي اعلام كرده كه آيت الله براي انتخابات 96 هم برنامه داشته است. اين اولين انتخاباتي است كه بدون هاشمي برگزار مي‌شود.