كرگدن‌ها يكي از مهم‌ترين جانداران پرجاذبه در باغ‌وحش بودند و هميشه رفتار آنها در روزنامه‌ها و رسانه‌ها به‌شدت منتشر مي‌شد؛ طوري‌كه تمام مراحل آبستني و وضع حمل كرگدن تا لحظه آخر رصد مي‌شد و مردم تا آخرين ساعات با علاقه آن را دنبال مي‌كردند. رفتار اين 3 نفر با لباس‌هاي سياه كه در تاريكي به‌سختي مشاهده مي‌شدند در پاره‌اي از نقاط باغ‌وحش توسط دوربين‌ها ثبت شد ولي اين 3 نفر با موقعيت دوربين‌ها آشنا بودند و از اين دوربين‌ها دوري كردند.
هنگامي كه آنها به محل استراحت كرگدن رسيدند (اتاقكي كه حيوانات شب را در آن سپري مي‌كردند) با يك اسلحه كمري به غايت قدرتمند 4 گلوله بر قلب يكي از كرگدن‌ها شليك كردند، اسلحه قطعا به صدا خفه‌كن مجهز بود و نگهبان‌ها كه در آن ساعت از شب خواب بودند صدايي را نشنيدند كه نشنيدند. در مرحله بعدي عمليات كه در جمع بيش از 4دقيقه به طول نكشيد، (اين حدس از روي قرائني بود كه از گفته نگهبانان شرمگين مستفاد مي‌شد!) مهاجمين با يك اره برقي بي‌صدا كه صداي آن از يك ماشين ريش‌تراشي كم صداتر بود شاخ‌هاي كرگدن را بي‌سر و صدا اره كرده و آنها را با خود بردند كه بردند! سارقان در تاريكي شهر زيباي پاريس گم شدند و تاكنون هم به‌رغم جست‌وجوي پليس اثري از آنها نيافته اند كه نيافته اند..
تصور كنيد كه ورود به باغ‌وحش در ساعات ممنوعه جرمي سنگين است. كشتار يك پستاندار نادر در اين باغ‌وحش، جانداري كه متعلق به ملت است و تهيه آن براي باغ‌وحش فرانسه 500 هزار دلار خرج برداشته و از طرفي هزينه انتقال اين پستاندار از آفريقا به پاريس نيز به يك هواپيماي باري مجهز و اختصاصي و همراهي 3 نفر متخصص همراه با اين پستاندار نياز دارد كه هزينه را دوبرابر مي‌كند؛ بنابراين مجازات سارقان به تناسب جرم و هزينه‌اي كه براي دولت فرانسه خواهد داشت، بسيار سنگين است؛ بنابراين سارقان چه به‌دست آوردند كه به اين همه زحمت و مجازات احتمالي (درصورت دستگير شدن) مي‌ارزد؟
- ارزش شاخ كرگدن
سال‌ها پيش به جنوب‌شرق آسيا رفتم. 9ساعت پرواز تا هنگ‌كنگ از آنجا به بانكوك و بعد به مالزي و سپس سنگاپور رفتم. پرواز‌ها كوتاه بود و خيلي دلپذير. اين يكي از سفرهاي به يادماندني من بود. به ياد دارم در خيابان‌هاي هنگ‌كنگ كه گردش‌كنان راه مي‌رفتم، اغلب يك نفر پشت سر من پيشنهاد فروش شاخ كرگدن مي‌كرد و همراه من مسافتي را طي مي‌كرد. يك‌بار از يكي از آنان قيمت پرسيدم، گفت 150دلار براي يك گرم! يعني كيلويي 150000دلار و يا 600ميليون تومان!
اينجا بايد مسئله را از ديد 2دسته از مردم وارسي كرد. دسته اول كه هر شايعه‌اي را مي‌پذيرند و بر آن دامن مي‌زنند. اينها كافي است كه يك مسئله را قبول كنند و آن را مانند تئوري انيشتين اشاعه دهند و از آن دفاع كنند. اينان شديدا باور دارند كه شاخ كرگدن موجب تقويت قواي جنسي مي‌گردد. اينها هستند كه گرمي 150دلار براي پودر شاخ كرگدن مي‌پردازند! اينها همان‌هايي هستند كه موجب انقراض كرگدن در آفريقا و كره زمين شده‌اند.
دسته دوم، آنهايي هستند كه مطالب علمي را مي‌فهمند و باور دارند و فقط مطالبي را كه علم اثبات كرده قبول دارند. اينها معتقدند كه جنس شاخ كرگدن مانند ساختار ناخن و مو است. اصلا شاخ كرگدن عبارت است از موي بافته و به‌هم پيچ خورده كه خاصيت آن از موي انسان اگر كمتر نباشد بيشتر نيست! بنابراين از نظر دسته دوم اين شاخ حتي كيلويي يك دلار هم نمي‌ارزد. همين باور غلط موجب شد كه هر ساله ده‌ها و صدها كرگدن را به خاك و خون بكشند.
- مجازات‌هاي متفاوت در آفريقا
فشار شكار كرگدن و يا فيل براي دستيابي به شاخ و يا عاج حيات‌وحش در آفريقا بي‌امان و سر‌سام‌آور است. شكار‌كش‌ها و متخلفان مبادرت به شكارهاي دسته‌جمعي و بي‌رحمانه‌اي مي‌كنند كه گله‌هاي فيل و كرگدن به خاك مي‌افتند و ناحيه وسيعي از وجود اين جانداران پاك مي‌شود.
رئيس منطقه‌اي در اوگاندا (منطقه اومباسالي) مي‌گفت: ما به اين نتيجه رسيده‌ايم كه دستگير كردن و فرستادن متخلفان به زندان، مخارج فراواني در جهت نگهداري، تغذيه و دارو و درمان آنان در طول زندان بر عهده پارك ملي و نيز دولت مي‌گذارد. آنان در طول زندان فنون تازه شكار را فراگرفته و پس از اتمام دوره حبس، با تكنيك‌هاي بهتر به جنگ حيات‌وحش و محافظان آن مي‌روند.
اخيرا تعداد زيادي از آنها را (متخلفان سابقه‌دار) ملبس به يونيفورم كرده‌ايم كه بچه‌هاي محيط‌بانان آنان را به گشت برده و وظايف محيط‌بانان را به آنها مي‌آموزند. در اين مسير برخي توسط شكارچي‌هاي منطقه كشته مي‌شوند و برخي نيز پس از طي دوره‌هاي گوناگون براي هميشه به اين كسوت درمي‌آيند.
همتي بدرقه راه كن اي طائر قدس
كه دراز است ره منزل و من نو سفرم
- مجازات‌هاي متفاوت در ايران
چندي قبل مطلع شدم كه يك دادستان جوان در كازرون يك متخلف نوجوان را كه تعدادي كبك در اطراف درياچه پريشان شكار كرده بود به جاي فرستادن به زندان، محكوم كرده فهرست پرندگان مهاجر و مقيم اين منطقه را تنظيم كند و اطلاعاتي در مورد اكوسيستم اين منطقه از ايران گردآوري كند؛ بنابراين با ايشان تماس گرفتم.
عجب روحاني روشني بود. ايشان مي‌گفت كه زندان و حبس هزينه فراوان بر دوش دولت‌ها مي‌گذارد و نتيجه ملموسي نيز در بر ندارد. اين جوان براي تهيه فهرست اين پرندگان زحمت فراوان كشيد و نتيجه كار او مورد تأييد اداره كل فارس واقع شد. به موازات اينگونه مجازات‌هاي متفاوت، گاه لازم است كه قضات مجازات‌هاي سنگيني براي قانون‌شكنان تعيين كنند تا جنبه بازدارندگي جرايم كماكان حفظ شود. چند مورد مشابه اينجا و آنجاي ايران اتفاق افتاد كه محكومان حتي از بنده درخواست كمك كردند كه البته مضايقه نشد.
مورد بسيار خاصي كه در خراسان اتفاق افتاد آن بود كه 2 متخلف كه در كوه‌هاي هزار مسجد مبادرت به شكار يك رأس قوچ كرده بودند دستگير و به زندان محكوم شدند. اينان درخواست كردند كه 2ماه از محكوميت خود را در اختيار اداره كل حفاظت محيط‌زيست بگذارند. آنان با پوشيدن لباس محيط‌باني با محيط‌نان‌ها به گشت مي‌رفتند. جالب آنكه تنها پس از 20روز از قاضي پرونده خود درخواست كردند كه به زندان بازگردند! آنها با اقرار به اينكه محيط‌باني يكي از مشكل‌ترين وظايف است، زندان را ترجيح دادند و قول دادند كه ديگر دست به شكار نزنند.
اينگونه مجازات‌هاي غيرمتعارف، به‌خصوص براي خلافكاران تازه‌كار و آنها كه سابقه چنداني در تخلف ندارند بازدارنده است، اما بايد ديد آيا مجازات غيرمتعارف براي تكراركنندگان تخلف هم بازدارنده است يا به شدت عمل بيشتري نياز است؟
منبع: پايگاه اطلاع‌رساني سازمان حفاظت محيط‌زيست