حقيقت، اما در زمانه امروز هزار رنگ دارد. روز به روز هم وجوه ديگري از آن رخ مينمايد و ماه مجلس ميشود. يكي از اين جنبههاي تازه مكشوف شده، اصطلاح جديد «پساحقيقت» است.
واژهنامه آكسفورد بنا بر روال هرساله خود براي سال 2016واژه جديدي برگزيد كه اين بار قرعه به واژه پساحقيقت افتاد. گويا پساحقيقت را نخستين بار يك نمايشنامهنويس در توصيف جنگ اول خليجفارس بهكار برده است؛ جنگي كه بوش پدر راه انداخت و به بهانه اشغال كويت به عراق حمله كرد و براي نخستين بار پخش زنده آن را مردم آمريكا از تلويزيون تماشا كردند. اما معناي واقعي پساحقيقت را انگليسيزبانها تازه بعد از ترامپ و برگزيت كشف كردند. بنابر گزارش واژهنامه آكسفورد اين واژه در سال 2016، 2000درصد بيشتر از سال قبلش استفاده شده است. اما تعريف آن چيست؟
آكسفورد اين كلمه را صفتيتعريف كرده كه «به شرايطي مرتبط يا وابسته است كه در آن حقايق عيني نسبت به حرفهاي برانگيزنده احساسات و باورهاي شخصي تأثير كمتري دارند». هاول، مدير لغتنامههاي آكسفورد درهمين باره گفته است: «انتخاب واژه سال، گفتمان سياسي و اجتماعي غالب سال را نشان ميدهد. واژه پساحقيقت بهخاطر افزايش استفاده از شبكههاي اجتماعي بهعنوان منبع دريافت اخبار و بياعتمادي فزاينده نسبت به واقعيتهاي عيني كه توسط بنگاههاي بزرگ ارائه ميشود، براي مدتي موقعيت زبانشناختي خودش را حفظ خواهد كرد.»
اين يعني ما در زمانه پساحقيقت زندگي ميكنيم؛ جايي كه حقيقت تحتالشعاع بازي با احساسات قرار ميگيرد و در آن حقيقت دچار وارونگي ميشود. دنيايي كه در آن يك جنايتكار جنگي ميتواند بهعنوان «مرد صلح» تكريم و يك لمپن رئيسجمهور ابرقدرت دنيا شود. زمانه پساحقيقت، جهان برساخته رسانههاست كه در آن همهچيز حقيقت دارد، حتي دروغ. دنيايي كه در آن واقعيات عيني، ديگر وجود ندارند و هرچه هست بازي رسانهها با احساسات و باورهاي مردم است.
در چنين زمانهاي ما به انتخابات رياستجمهوري رسيدهايم. بهراستي حقيقت نزد چهكسي است؟ آيا قادر به درك واقعيتهاي عيني هستيم و يا همهچيز تحتتأثير احساسات قرار دارد؟ آنچه ما حقيقت تصور ميكنيم چرا نزد گروه مقابل دروغ قلمداد ميشود؟ آيا صنعت روابط عمومي انتخاباتي اجازه خواهد داد ما بتوانيم حقيقت را كشف كنيم و يا طبق معمول، افكار عمومي مانند هر محصول تجاري ديگري، براي ما بستهبندي شده است؟
احساس ميكنم حالا جناب كوروش كبير ميتواند راحتتر بخوابد. حداقل از ميان خشكسالي و دروغ، يكي از آنها ديگر در زمانه ما اصلا وجود خارجي ندارد. آقايان و خانمها، به جهان پساحقيقت خوش آمديد؛ اينجا همهچيز حقيقت دارد.