اگر بپذيريم كه هدف غايي ديپلماسي تأمين منافع ملي است راحت‌تر مي‌توان به‌كاركرد آن و امكاناتي كه در اختيار دارد توجه كرد و براساس آن تحليل كوتاهي ارائه داد.
همه مي‌دانيم كه در نظام جمهوري اسلامي ايران ديپلماسي با پشتوانه اقتدار و انسجام ملي موجب افزايش توانمندي كشور مي‌شود. يعني نسبت ديپلماسي با اقتدار و منافع ملي يك معادله دو سويه و در جهت هم‌افزايي يكديگر است. اين ديپلماسي بعضا در خدمت ابعاد اقتصادي يا نظامي و يا فرهنگي قرار مي‌گيرد. از ديگر سو برخي از كشورها با بهره‌گيري از توان اقتصادي يا فرهنگي و كمك‌هاي بي‌شائبه به ساير كشورها به تقويت ديپلماسي و ايجاد مشروعيتي در نهادهاي بين‌المللي يا روابط دوجانبه برمي‌آيند. در اين خصوص لازم است به چند نكته توجه كنيم:
1-در بعضي مواقع ديپلماسي مي‌تواند در جهت حفظ منافع اقتصادي عمل كند، اما نبايد از نظر دور داشت كه رقابت در دوران حاضر بسيار سخت است و رقيبان متعدد‌ند. اگر چه ديپلماسي بايد براي ايجاد اشتغال، توليد و سرمايه‌گذاري‌ها و همكاريهاي بازرگاني به خدمت گرفته شود ولي بايد توجه داشت ديپلماسي زماني موفق عمل مي‌كند كه ساختار اقتصادي داخلي كشور و توانمندي‌هاي داخلي امكان رقابت با ساير كشورها را داشته باشد كه اين نياز به تلاش مسئولان دارد.
2-با توجه به اولويت‌هاي كنوني جمهوري اسلامي ايران در زمينه توليد واشتغال لازم است توجه به ديپلماسي در حوزه اقتصاد در دستور كار وزارت خارجه بيشتر ازگذشته قرار گيرد، اگر چه نمي‌توان خدمات و توفيقات وزارت خارجه را در گذشته ناديده گرفت. بايد دانست بسياري از كشورها وزارت خارجه خود را در ارتباط با وزارت همكاريهاي بين‌المللي تلقي مي‌كنند. اين در حالي است كه در كشورما ديپلماسي در امور امنيتي، سياسي و فرهنگي از ابعاد اقتصادي پيشي گرفته است.
3-براي توفيق در اين راه 2 اقدام بسيار مهم بايد در دستور كار قرار گيرد؛ اولا محوريت همكاريهاي اقتصادي صنعتي و بازرگاني بايد به‌عنوان يك اولويت بزرگ مورد توجه قرارگيرد، ثانيا اگر قرار است از همكاريهاي بين‌المللي و ظرفيت‌هاي بزرگ موجود در اين زمينه استفاده شود، مقررات و ساختار داخلي كشور بازنگري و تجديد نظر شود. بسياري از كشورهاي منطقه و همسايه براي جذب همكاري و ايجاد رابطه اقتصادي شرايط بسيار جذاب‌تر و مقررات سهل تري دارند.
سرمايه‌گذار خارجي يا كشوري كه قرار است از خدمات مشاوره‌اي يا خدمات فني و مهندسي بهره گيرد به كدام امور توجه مي‌كند؟ پاسخ اين است كه چنانچه در اين راه با توجه به فضاي بين‌المللي كه در سال‌هاي اخير نسبت به ايران ايجاد شده است ما هم اقدامات اساسي انجام دهيم، سرمايه‌گذاري بيشتري در كشور انجام مي‌شود. همچنين قطعا كشورهاي سرمايه‌گذار بايد به مزيت امنيت در ايران نسبت به ساير كشورها توجه داشته باشند.
- سخنگوي پيشين وزارت خارجه