مون جا‌این، رئیس‌جمهور جدید فردای انتخابات سوگند یاد کرد و بلافاصله کارش را آغاز کرد تا طبق وعده‌ای که داده بار دیگر جامعه دوپاره شده کره‌جنوبی را متحد کند، از روابط میان دو کره تنش‌زدایی کند، اشتغال ایجاد کند و با فساد دولتی به مقابله بپردازد.
همزمان با برگزاري مراسم سوگند آقاي مون در سئول، با سفير كره‌جنوبي در منزلش در تهران به گفت‌وگو نشستيم. او رئيس‌جمهور جديد را فردي توانمند مي‌داند كه مي‌تواند تنش در شبه جزيره كره را كنترل كند و با همسايه شمالي بار ديگر رابطه برقرار كند. «كيم سئونگ‌هو» كه دومين دوره سفارتش در ايران را تجربه مي‌كند به تقويت روابط اقتصادي ميان سئول و تهران بسيار خوش‌بين است. سفير كره‌جنوبي از علاقه زيادش به فرهنگ و تاريخ ايران مي‌گويد. اتاقي را به ما نشان مي‌دهد كه ديوارش با تابلوها و آثار هنري ايراني تزيين شده است. او مي‌گويد بيشتر ملاقات‌هايش را در اين اتاق انجام مي‌دهد تا هميشه به فرهنگ ايران اداي احترام كرده باشد.
- طي‌ماه‌هاي گذشته شاهد اعتراض‌هاي گسترده در سئول و ديگر شهرهاي بزرگ كره‌جنوبي بوديم؛ اعتراضاتي كه در نهايت به بركناري خانم پارك منجر شد. پس از آن، در انتخاباتي كه براي تعيين جانشين خانم پارك برگزار شد، براي نخستين‌بار در دو دهه گذشته شاهد حضور 80درصدي مردم پاي صندوق‌هاي رأي بوديم. اين به‌معناي حضور جدي‌تر مردم در عرصه سياست كره‌جنوبي است. دليل اين اتفاق چيست؟
خوب همانطور كه مي‌دانيد آقاي مون جااين، رئيس‌جمهور، بلافاصله پس از انتخابات و اداي سوگند، نخست‌وزير را هم معرفي كرده تا دولت جديد خيلي‌زود تشكيل شود. تنش سياسي در كشور ما اكنون با انتخاب رئيس‌جمهور جديد به پايان رسيده است. طبق قانون اساسي، حكومت در كره‌جنوبي جمهوري است، بنابراين در كشور ما قدرت به‌معناي تمام و كمال از مردم نشأت مي‌گيرد. رئيس‌جمهور جديد براي نخستين‌بار توانسته مردم را متحد كند و صداي واحد مردم باشد.
در انتخابات قبل شاهد بوديم كه كشور به‌شدت دو پاره شده بود. منطقه‌اي در برابر منطقه‌اي ديگر، نسلي در برابر نسلي ديگر، همه در 2دسته‌بندي كاملا مجزا در مقابل هم قرار گرفته بودند. آنچه طي ماه‌هاي اخير در كره‌جنوبي اتفاق افتاده، نشان‌دهنده قدرت مردم است. ببينيد در دوره‌اي كه من دانشجو بودم، يعني در دهه1980، نيروهاي پليس به‌راحتي وارد دانشگاه‌ها مي‌شدند و از افراد تفتيش عقايد مي‌كردند. پليس در دانشگاه‌ها مستقر بود و تمامي تحركات دانشجويان را كنترل مي‌كرد.
مطبوعات هيچ آزادي نداشتند. حكومت يك حكومت ديكتاتوري بود. مردم به خيابان‌ها آمدند و دولت با آنها برخورد شديدي كرد. مردم چه كردند؟ با شدت بيشتري با دولت مبارزه كردند تا اينكه توانستند حكومت را تغيير دهند و يك قانون اساسي جديد بر كشور حكمفرما كنند.
قانون اساسي كه امروز در كشور ما اجرا مي‌شود همان قانوني است كه در اثر مبارزه مردم به‌دست آمد. دولت پيشين اما نتوانست آنگونه كه بايد به وظايفش طبق قانون اساسي عمل كند؛ در نتيجه بار ديگر شاهد اعتراضات مردمي بوديم. در قانون اساسي جديد كه در سال 1987به تصويب رسيده، مردم اين حق را دارند كه در اعتراض به عملكرد دولتمردان، تجمع و اعتراض كنند. در دهه 1970و 1980چنين اعتراضاتي با برخورد خشن دولت روبه‌رو مي‌شد، اما اكنون حق اعتراض براي مردم به رسميت شناخته شده است و پليس وظيفه مراقبت از مردم را دارد. اين است كه مي‌بينيد مردم آنجا كه لازم است تجمع مي‌كنند و حرف‌شان را مي‌زنند. اين بدين معني است كه دمكراسي در كره‌جنوبي به‌خوبي و به‌درستي عمل مي‌كند.
- آقاي مون طي ماه‌هاي اخير براي خروج از وضعيت كنوني مسيري روشن و مشخص پيش پاي مردم كره گذاشت. مردم كره اصلاحات عمده مي‌خواستند و آقاي مون هم وعده داده اين خواسته را عملي كند. سؤال اين است كه يك دهه حكومت محافظه‌كاران با كره چه كرده كه مردم خواهان چنين تغيير بزرگي شده‌اند؟
اساسا مديريت يك كشور 50ميليوني كار سختي است؛ يعني به‌گونه‌اي مديريت كنيد كه همه راضي باشند. اما موضوع اين است كه سياست‌هاي دولت گذشته بيشتر مورد اقبال شركت‌هاي بزرگ بود تا مردم عادي. همين باعث شد تا طي 10سال گذشته رفته‌رفته شكاف ميان فقير و غني در كره‌جنوبي بيشتر شود. موضوع ديگر بحث ايجاد اشتغال است. دولت در ايجاد اشتغال براي جوانان موفق عمل نكرد. بنابراين بسياري ناراضي بودند. تنش ميان ما و كره‌شمالي هم طي اين سال‌ها تشديد شد. اين هم مردم را نگران و ناراضي كرده بود. اما نبايد فراموش كرد كه دولت قبل واقعا تلاش كرد نظر مردم را جلب كند و براي بهبود اوضاع اقدامات بسياري هم انجام داد. ببينيد، در كره‌جنوبي، شركت‌هاي بزرگ شاكله اصلي اقتصاد كشور را تشكيل مي‌دهند و حمايت از آنها به هر حال ضروري است.
- اما كره‌جنوبي هميشه براي ايراني‌ها يك الگوي موفق توسعه بود؛ چه اتفاقي افتاده كه مردم در كره اين روزها تنها در مورد فساد، بي‌عدالتي و بيكاري صحبت مي‌كنند. نرخ رشد هم طي سال‌هاي گذشته چندان رضايت‌بخش نبوده است. واقعا چه اتفاقي براي كره‌جنوبي افتاده است؟
قبول كنيد كه هر كشوري مشكلات خاص خودش را دارد. من از دوستان ايراني مي‌خواهم به بخش ديگر اين ماجرا توجه كنند؛ اينكه مردم موفق شدند شرايط نامناسبي كه ايجاد شده بود را اصلاح كرده و كشور را از اين شرايط خارج كنند. به‌خاطر نگاهي هم كه مردم ايران به كره دارند بسيار متشكرم. در مورد نرخ رشد هم بايد بگويم كه كره‌جنوبي اكنون به شرايطي رسيده كه رشد اقتصادي آن اشباع شده است؛ يعني در روند توسعه، كشور به جايي مي‌رسد كه رشد اقتصادي‌اش بسيار كند مي‌شود. اين وضعيت قطعا براي ايران هم پيش خواهد آمد و شما بايد براي آن دوره هم چاره‌انديشي كنيد. اقتصاد كشورهاي اروپايي و آمريكا را ببينيد؛ رشد 7يا 8درصدي در اين كشورها اكنون ديگر امكان‌پذير نيست.
- وقتي بحث سياست خارجي كره‌جنوبي پيش مي‌آيد بلافاصله تنش با همسايه شمالي مطرح مي‌شود. خانم پارك طي اين سال‌ها از اساس به اتخاذ يك رويكرد سخت و مشت آهنين معتقد بود. چرا دولت گذشته چنين رويكردي را در قبال كره‌شمالي دنبال مي‌كرد؟
رويكرد دوستانه ما در قبال كره‌شمالي هيچ‌گاه از سوي اين كشور به درستي پاسخ داده نشده است. اقدامات زيادي انجام داد‌ه‌ايم اما پاسخي نگرفتيم. رويكرد آنها هميشه خشن و تهاجمي بوده است. در دولت گذشته تصميم گرفته شد كه رويكرد ما هم در برابر رويكرد آنها خشن باشد. اميدوارم دوستان ما در كره‌شمالي از فرصتي كه اكنون با به قدرت رسيدن رئيس‌جمهور جديد در كره‌جنوبي فراهم شده، استفاده كنند و به سمت تنش‌زدايي حركت كنند.
- آقاي مون بارها تأكيد كرده كه به‌دنبال تغيير رويكرد در قبال كره‌شمالي است. او گفته كه به‌دنبال مذاكره است نه مقابله. با توجه به اين رويكرد جديد، احتمالا در ماه‌هاي آينده چه اتفاقاتي ميان دو كشور خواهد افتاد؟
هنوز دولت به‌طور كامل مستقر نشده اما هرچه باشد، قطعا به رويكرد كره‌شمالي بستگي دارد. ممكن است مذاكرات مستقيم با كره‌شمالي آغاز شود اما به هر حال به واكنش مثبت از سوي دولت پيونگ‌يانگ نياز است. اكنون ابراز تمايل از سوي ما براي مذاكره مطرح شده، قدم بعدي آنها قدم بعدي ما را تعيين مي‌كند.
- هر تغييري در سياست‌هاي شما در قبال پيونگ‌يانگ به‌معناي تغيير در روابط شما با واشنگتن خواهد بود. به هر حال دونالد ترامپ، اقدام نظامي عليه كره‌شمالي را يكي از گزينه‌هاي بسيار محتمل دانسته اما آقاي مون اعلام كرده كه مذاكره و ديپلماسي را ترجيح مي‌دهد. نزديك‌تر شدن كره‌جنوبي و كره‌شمالي در روابط شما با آمريكا چه تغييري ايجاد خواهد كرد؟
قبل از هر چيز من در مورد سياست‌هاي دولت جديد در قبال كره‌شمالي پيش‌داوري نمي‌كنم. هنوز چيزي مشخص نيست. اما فراموش نكنيد كه آمريكا متحد ديرينه ماست. به‌نظر من رئيس‌جمهور جديد هم همچنان بر روابط نزديك كره‌جنوبي و آمريكا تأكيد خواهد داشت.
- همين ارتباط نزديك شما با آمريكا، چين را هم برآشفته كرده است. استقرار موشك‌هاي تاد در خاك كره‌جنوبي باعث شده تا دولت چين سياست‌هاي تلافي‌جويانه در پيش بگيرد و بسياري از كالاهاي كره‌اي را بايكوت كند. اقتصاد شما طي ماه‌هاي گذشته به‌خاطر اين رويكرد پكن آسيب ديده است. اين احتمال وجود دارد كه دولت جديد به‌خاطر نجات روابط كره‌جنوبي با چين، از آمريكا بخواهد موشك‌ها را برچيند؟
امروز واقعا نمي‌دانم. هنوز سياست دولت جديد در قبال اين مسئله مشخص نيست. اما رويكرد ما هميشه مبتني بر ديپلماسي و مذاكره بوده است. قطعا در اين رابطه مذاكرات جديد را آغاز خواهيم كرد. آمريكا متحد اصلي ماست؛ چين هم شريك تجاري اصلي ماست. ما قطعا به ادامه روابط نزديك با هر دو كشور پايبند خواهيم بود.
- اما پكن از حضور آمريكا در منطقه راضي نيست. چگونه مي‌توان در چنين موقعيتي در روابط با اين دو كشور موازنه برقرار كرد؟
به اعتقاد من رئيس‌جمهور جديد فرد توانمندي است و مي‌تواند از عهده اين كار بربيايد. همانطور كه گفتم رويكرد ما مبتني بر مذاكره است.
- بيش از 6دهه از جدايي كره‌جنوبي و كره‌شمالي مي‌گذرد. بسياري مي‌پرسند آيا ممكن است روزي برسد كه دوكره بار ديگر با هم متحد شوند؟
حتما؛ شك نداشته باشيد. اين تقدير نهايي ماست. بايد به اين سمت برويم. اتحاد دو كره اجتناب‌ناپذير است. تصور كنيد كشوري يك شبه به دو قسمت تقسيم مي‌شود. تعدادي از خانواده‌ها در بخش جنوبي قرار مي‌گيرند و تعدادي در بخش شمالي. بسياري از خانواده‌ها ناگهان از هم دور مي‌افتند. همه‌‌چيز ناگهان به هم مي‌ريزد. ما در نهايت بايد به سمت اتحاد دوباره برويم.
- به روابط دوجانبه ميان ايران و كره بپردازيم؛ كره‌جنوبي هميشه يكي از شركاي تجاري اصلي ايران بوده است. البته روابط تجاري دو كشور در اثر تحريم‌هاي بين‌المللي آسيب بسيار ديد. به‌نظر شما پس از توافق هسته‌اي شرايط به چه شكل پيش رفته است؟
قبل از هر چيز، مي‌خواهم اين اطمينان را به مردم و شركاي تجاري‌مان در ايران بدهم كه با استقرار رئيس‌جمهور جديد در كره، هيچ تغييري در سياست‌هاي تجاري ما در قبال ايران ايجاد نخواهد شد. روابط ما با ايران در دولت جديد قطعا بار ديگر رشد خواهد كرد. ايران تأمين‌كننده اصلي نفت مورد نياز كره‌جنوبي است. بدون نفت ايران، اقتصاد كره متزلزل خواهد شد. بعد از توافق هسته‌اي مبادلات تجاري دوجانبه ميان ايران و كره‌جنوبي رشد چشمگيري داشته است. سال گذشته شاهد رشد 37درصدي بوديم. مبادلات ما در 3ماهه اول سال‌جاري ميلادي در مقايسه با مدت مشابه در سال گذشته 60درصد رشد داشته است.
بنابراين در مسير رشد مبادلات تجاري قرار داريم. ايران همچنان يكي از شركاي تجاري اصلي ماست. غيراز اين، شركت‌هاي كره‌اي پس از امضاي توافق هسته‌اي بار ديگر به سمت ايران هجوم آورده‌اند. آنها به‌دنبال حضور در پروژه‌هاي ايران هستند. از سوي دولت كره‌جنوبي هيچ‌گونه محدوديتي براي توسعه روابط چه در سطح دولتي و چه در سطح شركت‌هاي خصوصي با طرف‌هاي ايراني وجود ندارد. در سفر سال گذشته خانم پارك به ايران اتفاقات بسيار خوبي رقم خورد و توافقات خوبي حاصل شد. ما همچنان به توسعه روابط با ايران متعهد هستيم.
- خانم پارك يك بسته حمايتي 15ميليارد دلاري براي توسعه روابط با ايران تخصيص داد؛ آيا دولت جديد هم به آن پايبند خواهد بود؟
قطعا؛ اين بودجه براي حمايت از شركت‌هاي كره‌اي تعيين شده كه در پروژه‌هاي ايران مشاركت كنند. دولت كره به اين شركت‌ها از اين بسته حمايتي وام خواهد داد.
- در يك سال گذشته هيأت‌هاي متعدد از كره‌جنوبي به ايران سفر كرده‌اند. زمينه‌ها و پتانسيل‌هاي موجود براي تقويت همكاري‌هاي تجاري ميان ايران و كره‌جنوبي را در كوتاه‌مدت و بلندمدت در كجاها مي‌بينيد؟
استراتژي ما در توسعه روابط‌مان با ايران بر 4محور استوار است. اول ترميم روابط تجاري. مبادلات تجاري ما به‌دليل تحريم‌ها به كمتر از يك سوم كاهش پيدا كرده بود. ما بايد روابط تجاري‌مان را ترميم كنيم. سال گذشته، نخستين بار بود كه روند نزولي مبادلات تجاري ميان ايران و كره‌جنوبي، تغيير كرد و صعودي شد. بايد به‌زودي به سطح روابط تجاري پيش از تحريم‌ها بازگرديم. محور دوم، موضوع موازنه تجاري است.
95تا 98درصد واردات ما از ايران مربوط به واردات نفت است. خب، تصور كنيد كه ما تصميم بگيريم نفت‌مان را از يك كشور ديگر وارد كنيم. چه اتفاقي براي روابط دو كشور مي‌افتد؟ بنابراين بايد به سمت متنوع كردن مبادلات تجاري دوجانبه پيش برويم. سومين محور در روابط ما با ايران، بر به‌هم‌پيوستگي استوار است. روابط كشور شما با ما تنها بر مبناي تجارت شكل گرفته است. تجارت نمي‌تواند تضمين‌كننده روابط طولاني‌مدت باشد. با كم و زياد شدن قيمت‌ها، كشورها شركاي تجاري‌شان را تغيير مي‌دهند. سرمايه‌گذاري است كه مي‌تواند ميان دو كشور روابط نزديك، قدرتمند و طولاني‌مدت ايجاد كند.
ما بايد شركت‌هاي‌مان را براي سرمايه‌گذاري به ايران بفرستيم؛ ايران هم بايد شركت‌هايش را براي سرمايه‌گذاري در پروژه‌هاي كره به كشور ما بفرستد. بايد تكنولوژي را با هم به اشتراك بگذاريم. سرمايه‌گذاري باعث به هم پيوستگي اقتصادي كشورها مي‌شود. همه اينها به يك شناخت متقابل نياز دارد. ما اگر به شناخت و مفاهمه نرسيم، نمي‌توانيم شركاي تجاري خوبي براي هم باشيم؛ نمي‌توانيم در زمينه سرمايه‌گذاري متقابل اقدام كنيم. بنابراين موضوع شناخت متقابل هم محور چهارم است.
- شركت‌هاي كره‌اي احتمالا در چه حوزه‌هايي در ايران تمايل بيشتري به سرمايه‌گذاري دارند؟
ببينيد ما هيچ محدوديتي براي سرمايه‌گذاري نداريم. هر حوزه‌اي كه براي شركت‌هاي كره‌اي سودآور باشد، جذاب است. اين به طرف كره‌اي برنمي‌گردد، به طرف ايراني مربوط است. هرچه حوزه‌هاي متعدد مستعد بازدهي بالا داشته باشيد، شركت‌هاي كره‌اي تمايل بيشتري براي حضور در ايران خواهند داشت. مثلا اگر دولت ايران حوزه نفت و گاز را تضمين كند، خب شركت‌هاي فعال ما در اين حوزه به ايران خواهند آمد. سرمايه به جايي مي‌رود كه از آن استقبال شود و با آن به درستي رفتار شود.
- بنابراين چشم‌انداز آينده روابط ميان دو كشور را روشن مي‌بينيد.
قطعا؛ من چشم‌انداز روابط ايران و كره‌جنوبي را در سال‌هاي پيش‌رو بسيار روشن مي‌بينم. اين را من نمي‌گويم؛ شواهد و قرائن اين چنين نشان مي‌دهد. انتخابات رياست‌جمهوري در كره‌جنوبي به تازگي برگزار شده و آغاز به‌كار دولت جديد در كره با آغاز كار دولت دوازدهم در ايران همزمان خواهد بود. اين همزماني به هماهنگي بهتر و بيشتر در سياست‌ها ميان دو طرف كمك خواهد كرد. سال گذشته رئيس‌جمهور كره‌جنوبي به ايران سفر كرد. اميدواريم امسال هم رئيس‌جمهور شما به كره سفر كند. چنين سفرهايي مي‌تواند در تقويت همكاري‌ها بسيار مؤثر باشد. يك سال از رفع تحريم‌هاي بين‌المللي مي‌گذرد اما هنوز زمان نياز است تا اثرات واقعي رفع تحريم‌ها را در روابط كشورها با ايران بتوان ديد. سال گذشته مردم ايران آنقدرها اثرات رفع تحريم‌ها را نديدند، اما امسال و سال آينده قطعا اثرات واقعي را خواهند ديد.
فارغ از اينها، به اعتقاد من نبايد تنها به روابط تجاري بسنده كرد. ايران و كره‌جنوبي بايد بيش از پيش روابط فرهنگي و اجتماعي‌شان را گسترش دهند. امسال پنجاه و پنجمين سالگرد برقراري روابط ديپلماتيك ميان ايران و كره‌جنوبي است و ما اين مناسبت را با برگزاري برنامه‌هاي متعدد فرهنگي جشن خواهيم گرفت.