نامزدها از حداكثر فرصت عيد نيمه شعبان در پنجشنبه شب و روز جمعه براي تبليغات چهره به چهره هواداران خود در سطح شهر استفاده كرده بودند و فضا بيش از هر زمان ديگري براي تماشاي مناظرات مرحله نهايي نامزدها مهيا شده بود. عصر جمعه برخي نامزدها يك ساعت و نيم جلوتر براي شركت در مناظرات ساعت چهارو نيم حاضر شدند. اقتصاد ميدان اصلي هماوردي آرا و نظرات نامزدها در بهبود معيشت مردم بود.
وعده‌هاي اقتصادي نامزدها نيز به‌مراتب در تراز بالاتري نسبت به 2مناظره قبل قرار گرفت و نامزدها برنامه‌هاي خود را به‌طور ملموس‌تر و همراه با اعداد و ارقام به مخاطبان مناظرات ارائه كردند. در عين حال هفته پاياني تبليغات انتخابات رياست‌جمهوري مهم‌ترين زمان براي افرادي است كه تصميم خودشان را به بعد از مناظره سوم موكول كردند. براساس نظرسنجي‌ها اين دسته از افراد كم هم نيستند. انتخابات رياست‌جمهوري دوازدهم جمعه اين هفته پس از 4هفته تبليغات برگزار مي‌شود.
اسحاق جهانگيري نخستين نامزدي بود كه به قيد قرعه به سؤال قرعه‌كشي شده «برنامه شما براي مقابله مؤثر با قاچاق كالا و كاهش و مديريت واردات در راستاي اقتصاد مقاومتي چيست؟» پاسخ داد.
- اسحاق جهانگيري: حتما يكي از مهم‌ترين سياست‌هاي اقتصاد مقاومتي موضوع راه‌اندازي توليد داخلي است. توليد داخلي از لحاظ قاچاق كالا آسيب مي‌بيند. قاچاق كالا از سوي كساني كه مي‌خواهند به توليد آسيب بزنند دامن زده مي‌شود. آنها با رانت مي‌خواهند اقتصاد را از مسير خودش به انحراف ببرند.
ما وقتي دولت را تحويل گرفتيم قاچاق كالا حدود 25ميليارد دلار بود كه طي 3سال گذشته حدود 12ميليارد دلار كاهش يافته است. براي آينده برنامه دقيقي صورت گرفته است و حدود 10كالا كه سهم اصلي را در قاچاق دارند ساماندهي خواهند شد.
مسائل كشور به سمت شعار دادن رفت. فساد و قاچاق به همين دليل افزايش پيدا كرد. نمايندگان همان تفكر، امروز در صحنه حضور دارند و با همان روش‌ها مي‌خواهند در ميدان حاضر باشند. مردم بايد دقت كنند نامزدها چقدر شعار فريبنده مي‌دهند. آقاي رئيسي يك‌بار گفتند نمي‌آيم و مي‌خواهم در خدمت امام رضا باشم.
يك‌بار هم يك جزوه نشان دادند كه 6ماه است روي آن كار شده است. نامزدها سابقه خودشان را به مردم نشان دهند و نترسند. بگويند در قوه قضاييه و نيروي انتظامي بوده‌ايم و با مفاسد و قاچاق چه كردند؟ آقاي رئيسي بايد پاسخگوي 36سال فعاليت قوه قضاييه باشند. آقاي قاليباف هم بايد پاسخگوي مسئوليت گذشته‌شان در ستاد مبارزه با قاچاق كالا و ارز باشند.
- رئيسي: پشتوانه برنامه من كارهاي بسياري است كه در دانشگاه‌هاي مختلف انجام شده است. امروز 18ميليارد كالاي قاچاق كه وارد مي‌شود از كجاست؟ دستگاه اجرايي پرونده به قوه قضاييه مي‌دهند و در آنجا رسيدگي مي‌شود؟ اما كدام دولت؟ دولتي كه خودش در بخش‌هاي خصوصي مسئوليت نداشته باشند. اگر خودشان در بخش خصوصي مسئوليت داشته باشند و در دولت هم باشند اتفاقي نمي‌افتد. چرا دولتي‌ها با قاچاق كالا برخورد نمي‌كنند؟ مي‌شود 10ميليارد دلار قاچاق را كاهش داد و با آن يك ميليون شغل ايجاد كرد. اين كار شدني است؟
- هاشميطبا: براي كشور ما و كشوري كه استقلالش توسط رزمندگان، شهدا و مرزبانان تضمين شده است جاي تأسف است كه اين مقدار قاچاق وارد مي‌شود. روزنامه‌هاي ما نوشته‌اند كه از 114اسكله رسمي قاچاق وارد كشور مي‌شود. اين در هيچ كجاي دنيا قابل درك نيست. چگونه افراد و عناصري از اسكله‌هاي رسمي قاچاق وارد مي‌كنند؟
- قاليباف: جناب آقاي جهانگيري، ما اگر بحث 4درصدي‌ها را مي‌گوييم به همين دليل است كه چرا با قاچاق مبارزه نمي‌شود. نخستين شرط پيشگيري است. وقتي برخي اعضاي دولت درحالي كه يك كارگر حقوق 800هزار توماني مي‌گيرد، پايه‌گذار حقوق نجومي مي‌شوند، مثل خود جنابعالي كه در دوره وزارت پاداش‌هاي چندهزار ميلياردي براي خودتان و همكاران‌تان تصويب كرديد، چطور توقع مبارزه با فساد هست؟ وقتي وزير دولت يازدهم كالا وارد كرد، شما چطور با قاچاق مبارزه مي‌كنيد؟ جناب روحاني و جهانگيري وقتي شما نمي‌توانيد امنيت سرمايه‌گذاران صندوق‌ها مثل كاسپين را تأمين كنيد، چطور مي‌گوييد قاچاق را كنترل مي‌كنيد؟ وقتي شما كسي را مي‌گذاريد كه رقم بيش از 400ميليارد تومان را بدون هيچ روالي در حسابي جابه‌جا مي‌كند، طبيعتا قاچاق كالا اتفاق مي‌افتد.
- ميرسليم: آقاي جهانگيري كه به آقاي رئيسي اعتراض مي‌كنند چرا برنامه نداريد. خود شما در 5دقيقه بعدي بگوييد برنامه‌تان چه چيزي است؟ قاچاق چه بلايي سر جوانان ما مي‌آورد؟ شما اين را مطرح كنيد تا جواب دهيم. مسئولان گمركي ما مي‌گويند وسايلي وجود دارد كه به وسيله آنها مي‌توان قاچاق را تشخيص دارد. آيا آنها خواب بوده‌اند؟ 4سال آزگار قاچاق مملكت را بيچاره كرده و آثار وحشتناكي داشته است.
- روحاني: ما بايد به ريشه‌هاي مسئله قاچاق بپردازيم. ما اگر بتوانيم كيفيت توليد داخلي را بالا ببريم و با قيمت ارزان كالا را توليد كنيم، قاچاقي نخواهد آمد. الآن در دنيا جز قاچاق مواد‌مخدر، انساني يا اسلحه نداريم. ما در كشور بايد رقابت آزاد ايجاد كنيم. بايد به بخش خصوصي مهلت دهيم. خصولتي‌ها نبايد فضا را بگيرند. گروه‌هاي امنيتي نبايد وارد اقتصاد شوند. روستاهاي مرزي ما بايد توليدكننده و صادركننده شوند. ما بايد شفاف‌سازي كنيم و به رسانه‌ها اجازه بدهيم كه حرف بزنند. اگر رسانه‌اي گفت كه چرا املاك نجومي ايجاد شده سريع زندانش نكنيم. ما بايد دولت الكترونيك توليد كنيم.
- جهانگيري (جمع‌بندي): من فكر مي‌كنم كه آقاي رئيسي بايد سابقه و برنامه‌يشان را بگويند. اينكه قوه قضاييه با قاچاق برخورد كرده اما روزبه‌روز قاچاق بيشتر شده يعني ضعيف عمل كرده است. ما ظرف 3سال توانستيم قاچاق را به يك سوم كاهش دهيم. دولت ايده‌آل شما قاچاق را به 25ميليارد دلار رسانده است.
ملت ايران نه چند ميليارد تومان پاداش، قاليباف اگر مشخص كرد چند صد ميليون پاداش داديم من بقيه حرف‌هاي قاليباف را مي‌پذيرم. هيچ‌جا اتهاماتي كه آقاي قاليباف زدند ثابت نشده است. دولت با افتخار حقوق‌هاي نجومي را رسيدگي كرد. تعدادي از مديران كنار گذاشته شدند و قوانين اصلاح شدند.
رئيس مجلس اعلام كرد براساس ديوان محاسبات تمام مبالغ برگشت. آقاي قاليباف، املاك چه شد؟ 2هزار و 200ميليارد تومان تخفيف املاك نجومي داديد. در جلسه‌اي با حضور مسئولان قضايي گفتند ما به 59مورد تخلف رسيديم. مجلس خواست تحقيق و تفحص كند جلويش را گرفتيد. چرا جلوي تحقيق و تفحص شوراي شهر را گرفتيد.
چرا كسي را كه افشا كرد 3ماه در سلول انفرادي كرديد؟ آقايان با همان روحيه نظامي‌گري مي‌خواهند همه مسائل را پيش ببرند. يك مورد اعلام كنيد وزيري تخلف كرده تا با او برخورد شود. آقاي قاليباف شما بيشترين تخلف را در بانك‌هاي زيرمجموعه خودتان كرديد؟ بانك قوامين چقدر تخلف داشته است؟ فرمانده عزيز نيروي انتظامي پيگير بوده و بنده چندين جلسه با ايشان داشته‌ام. شما مي‌دانيد بانك سرمايه را به چه‌كسي واگذار كرديد؟ سهام آن متعلق به شهرداري بود به يك مفسد واگذار كردند.
آقاي قاليباف شما شديد طرفدار 96درصد؟ مردم وقتي سال 91 در تحريم‌ها گير كرده بودند، شما در برج ميلاد بستني 400هزار توماني سرو مي‌كرديد؟ نگذاريد بگويم چه كساني طرفدار 4درصدي هستند. همه مي‌دانند با يك بخش خصوصي در زندگي‌ام سر و سر نداشتم.
قرعه سؤال دوم به نام مصطفي آقاميرسليم افتاد. سؤال اين بود: برنامه شما براي توسعه صادرات و جلوگيري از خام‌فروشي و كاهش وابستگي بودجه كشور به درآمدهاي نفتي چيست؟
- ميرسليم: برنامه بسيار مهمي كه در چارچوب اقتصاد مقاومتي تدوين شده اين است كه ما به نفت به‌عنوان ماده خامي كه مي‌تواند توليدكننده مواد مياني و باارزش باشد نگاه كنيم. استفاده درست و بهينه از نفت ما را وادار نمي‌كند مخازن نفت خودمان را به‌صورت غيرصيانتي برداشت كنيم.
بنابراين روشي كه دولت فعلي اتخاذ كرده، اين است كه فروش نفت را از يك ميليون بشكه به دو و نيم ميليون بشكه در روز رسانده است، اين جاي افتخار ندارد. توسعه صادرات نيازمند مقررات ويژه گمركي است. بايد توجه كنيم تسهيل صادرات نبايد به‌گونه‌اي باشد كه مانع تقويت صدور كالاهاي توليدي ما و گسترش آنها در كشورهاي هدف ما به‌ويژه كشورهاي همسايه شود.
هم‌اكنون تعرفه‌ها به‌گونه‌اي است كه برخي كالاهايي كه ما صادر مي‌كنيم باعث مي‌شود سود آن را كشورهاي همسايه ما ببرد. بايد صادرات مورد تشويق قرار گيرد و به‌گونه‌اي باشد كه ما بتوانيم جبران برخي مشكلاتي‌كه باعث مي‌شود توليد در كشور گران شود را بكنيم. دولت بايد حتما تشويق‌كننده افزايش كيفيت و رقابت‌پذيري كالاها هم باشد.
- روحاني: اين دولت افتخار دارد بازار صادرات را باز كرد. با برجام بازار صادرات به روي كشورما باز شد. پتروشيمي ما كه در انبار مانده بود و ميعانات ما كه روي آب مانده بود صادر شده است؛ ميزان برداشت و فروش نفت خامي كه آقاي ميرسليم اشاره مي‌كند براساس مصوبه مجلس است. ما مخازن مشتركي با قطر و عراق داريم كه آنها از اين ميادين مشترك برداشت مي‌كنند و من از آقاي ميرسليم تعجب مي‌كنم كه مي‌گويند اين را صادر نكنيم و بگذاريم قطري‌ها ببرند. ايشان مي‌گويند در غرب كارون ما نفت استخراج نكنيم تا عراقي‌ها ببرند. قدرت ما به‌خاطر حضور پرتوان ما در بازار نفت و ديپلماسي نفتي ما است. بازار نفت ما را عربستان گرفته بود و ما اين را از عربستان پس گرفتيم.
- جهانگيري: اطلاعات ميرسليم درباره كشور خيلي ناقص است. راجع به خام فروشي اين يك سياست دقيق در اقتصاد مقاومتي است. ما در خام فروشي اتفاقا خيلي خوب عمل كرديم و تا حد اعلا از خام فروشي جلوگيري كرديم. براي نخستين بار در كشور در دو سال گذشته صادرات كالاي ما نسبت به واردات به تراز مثبت رسيد. يعني براي نخستين بار ميزان صادراتمان نسبت به واردات بيشتر شد. به اين دليل كه مرتب جلسه شوراي‌عالي صادرات را تشكيل مي‌دهيم و تصميم مي‌گيريم چگونه از صادرات حمايت كنيم. عوارض براي خام فروشي گذاشتيم؛ خط اعتباري براي كشورهايي كه از ايران كالا خريد مي‌كنند گذاشته‌ايم، و بسته حمايتي كاملي را براي صادرات ديده‌ايم.
- رئيسي: در مورد خام فروشي اگر پالايشگاه‌هايي در استان‌هاي مختلف ايجاد شود هم از خام فروشي جلوگيري مي‌شود هم با ارزش افزوده نفت فروخته مي‌شود اما متأسفانه اينگونه نيست. ما بايد چه كار كنيم وابستگي به نفت كم شود؟ راهكار گرفتن ماليات است.
دولت از توليدكنندگان؛ كارمندان ماليات مي‌گيرد اما نسبت به سرمايه‌داران بي‌تفاوت است. نسبت به كساني كه صدها كانتيتر قاچاق وارد مي‌كنند بي‌تفاوت است. پرونده فساد در دولت به وفور توليد مي‌شود اما مي‌گويند دستگاه قضايي كاري نكرد. در همه كشورها و در همه دنيا پيشگيري مقدم بر درمان است. شما پيشگيري نكرديد. 250هزار واحد توليدي امروز به‌خاطر فشارهاي مالياتي تبديل به واحد توزيعي شده‌اند. گويا قرار است دولت تبديل شود به دستگاه توليد فساد و دستگاه قضا پيگيري كند.
- هاشمي طبا: خوشحالم كه بنده 3سال در مركز توسعه صادرات بودم در آن موقع صادرات به حدود 5هزار ميليارد رسيد. بازهم خوشحالم كه صادرات ما به ارزش 45هزار ميليارد رسيده و اين يك افتخار بزرگ براي جمهوري اسلامي است. اما اگر بخواهيم صادرات را افزايش بدهيم ما بايد بهترين كالا را توليد كنيم.
- قاليباف: مشكل صادرات حل نخواهد شد، همين عملكرد و روحيه 4درصدي‌ها اجازه نمي‌دهد حل شود چون منفعت آنها در واردات است. نكاتي كه آقاي جهانگيري اينجا به بنده نسبت دادند دروغ آشكار است. گفتند 2200ميليارد دزدي در املاك نجومي صورت گرفته است اين بايد ثابت شود تا مردم آگاه شوند و اين حق براي من است. بنده درباره اين موضوع نامه به دادستاني نوشتم و از دستگاه قضا خواستم به موضوع رسيدگي كنند، رسيدگي كردند و گفتند جرم سازماندهي نشده است. اما در بحث حقوق‌هاي نجومي، آقاي نجفي مشاور شما جلسه گذاشت و گفت كه كار سياسي كنيد تا موضوع حقوق‌هاي نجومي تحت‌الشعاع قرار گيرد.
اين همان روحيه‌اي است كه مي‌گويم 4درصدي‌ها خيلي پررو هستند. اگر بانكي تخلف كرده است رسيدگي كنيد. ازجمله به تخلف بانك گردشگري برادرتان رسيدگي كنيد. آقاي جهانگيري شما املاك نجومي گرفتيد. شما وقتي كه وزير بودي همين زمين، در منطقه3 ونك با متراژ 385متر را متري 45هزار تومان گرفتيد. ما املاك نجومي داديم؟ شما كه مي‌گوييد حقوقدان هستيد بگوييد چرا مجلس تحقيق و تفحص از شهرداري را وارد ندانست، چون داشتيد سياسي كار مي‌كرديد.
- ميرسليم: درخواست مي‌كنم پاسخ اين سؤال را در بحث مفاسد اقتصادي بدهند؛ ما الان داريم درباره صادرات و واردات بحث مي‌كنيم. من خدمت آقاي روحاني عرض مي‌كنم قرار ما نبود صادرات اينقدر افزايش يابد. من مخازن مشترك را درك مي‌كنم، من هفته قبل گفتم سياست ما در ديپلماسي باعث شد كه قطر و عراق از منابع مشترك بيشتر استفاده كنند. بايد با آنها به يك استراتژي مدون مي‌رسيديم نه اينكه غيرصيانتي برداشت كنيم.
دوم اينكه بايد برنامه عمومي براي توسعه صادرات داشته باشيم. اين صادراتچي‌ها مانده‌اند كه چه‌كار كنند؟ هر سال برنامه صادرات و واردات را تغيير مي‌دهيد. آيا از برجام كه اينقدر سنگش را به سينه مي‌زنيد براي صادرات درست استفاده كرديد ؟ يك مديريت جدي لازم است براي اينكه بتوانيم پايين دستي‌هاي پتروشيمي را تقويت كنيم تا آنجا بتوانيم صادرات را تقويت كنيم چون ارز آوري آن بيشتر از ارزآوري نفت خام است. اين چه حركتي است كه بگوييم چون قطري‌ها و عراقي‌ها مي‌خواهند مخازن مشترك را خالي كنند ما زودتر خالي كنيم. سياست درست اين است كه بنشينيم يك استراتژي درست برداشت از مخازن مشترك با اين كشورها تعريف كنيم نه اينكه هر كس توانست زودتر خالي كند.
حسن روحاني سومين نامزدي بود كه به قيد قرعه براي پاسخ به سؤال قرعه‌كشي شده «مهم‌ترين مشكل نظام بانكي از نظر شما چيست و چه برنامه‌اي براي تسهيل ارائه وام‌هاي هدفمند به توليد، خدمات مسكن، ازدواج جوانان و ساير موارد ضروري داريد؟» پاي تريبون آمد.
- روحاني: ما نيز تصميم داريم بودجه عمراني را با همكاري بانك‌ها افزايش بدهيم. بانك‌ها نياز به اصلاح دارند. همانطور كه اشاره شد برخي مؤسسات مالي غيرمجاز در دولت قبل به‌وجود آمد كه بخشي از وقت ما را براي اصلاح گرفت. ما كار زيادي براي بانك ميزان كرديم تا مشكلات‌شان را حل كنيم. ما براي تقويت بانك‌هايمان سرمايه بانك‌هاي دولتي را دوبرابر كرديم. ما براي توليد به بانك‌ها نياز داريم. حدود 24هزار واحد توليدي از بانك‌ها استفاده كردند و باعث شد بنگاه‌هاي كوچك و متوسط فعال شوند.
دوستان ما مي‌گويند ما پول مي‌دهيم به مردم براي شغل. مي‌گويند يارانه مي‌دهيم. نمي‌گويند از كجا پول مي‌دهيم. تورم 50درصدي تا 70درصدي ايجاد مي‌شود. چرا نمي‌گويند منابع اين كمك‌ها از كجاست. الآن مردم ما يارانه نقدي را بيشتر دوست دارند تا طرح تحول سلامت را؟ ما طرح يارانه‌درماني پرداخت كرديم. برنامه ما اين است كه هر روستايي كه سرمايه اشتغال بياورد، دوبرابر به او تسهيلات بدهيم.
- جهانگيري: نظام بانكي نقش اصلي در اقتصاد ايران دارد. اقتصاد ايران بانك‌محور است. متأسفانه در دوره گذشته به‌دليل اينكه با بانك مثل خزانه دولت برخورد شد، منابع بانكي در جاهاي مختلف ازجمله معوقات بانكي حبس شد. برخي افراد منابع بانكي را گرفتند و برنگرداندند. بخشي از اين افراد به‌علت اينكه اقتصادي و تحت‌فشار بودند بايد به آن فرصت داد. نظام بانك بايد سرمايه‌اش افزايش يابد. طرح تحول نظام بانكي آماده شده است. وام ازدواج را براي نخستين‌بار از 3ميليون تومان به 10ميليون تومان افزايش داديم. خوشبختانه يك‌ميليون نفر اين وام را گرفتند.
- رئيسي: يك‌بار براي هميشه مناظره‌اي بين جناب روحاني و مسئولان دولت قبل بگذاريد و يك‌بار اين بحث تمام شود. در تمام دلالت‌هاي آقاي روحاني اين بحث بوده است. آقاي روحاني مي‌گويند ما در كشاورزي فلان كار را مي‌كنيم. چرا در همين دولت اين كار را نكرديد؟ چرا وعده 100روزه براي دولت بعد داديد. خوب در همين دولت عمل كنيد. 4سال كشور را معطل گذاشتيد. شما يكي از گلابي‌هايي كه بايد در برجام مي‌چيديد، همين جذب سرمايه خارجي بوده است. در سال95 كلا 500ميليون دلار سرمايه جذب شده است. شما پيوسته به آينده حواله ندهيد. صادرات غيرنفتي ما كاهش يافته است. ميعانات را حذف كنيد چون بايد به‌حساب صادرات نفتي برود.
- هاشميطبا: بدون ترديد مشكلات بانكي از دولت قبل و شايد دولت‌هاي قبلي به ارث رسيده است. اينكه نگوييم دولت قبلي چه كرده مراجعه به تاريخ را معلق كرده‌ايم. ما بايد مسائل تاريخي را نيز در نظر بگيريم.
- قاليباف: همانطور كه اشاره شد، بانك‌ها نقش اساسي در توليد و اشتغال دارند. ما معتقديم بانك‌ها در اداره و نظارت بر بانك‌ها ناكارآمد بوده‌اند. بيش از 500هزار ميليارد تومان وام داده شده است. اينها به چه كساني داده شده است؟ اينها به چندهزار نفر داده شده است. مجلس با وام 10ميليون توماني موافقت كرد. الآن هم اين وام‌ها دست افراد خاص مي‌رود. دولت در اين بخش ضعيف عمل كرد. شما امنيت سپرده‌گذاران را رعايت نكرديد. شما بايد بگوييد بعد 4سال چه كرديد. الآن هم داريد وعده مي‌دهيد. جريان نقدينگي را به 3برابر افزايش داديد. با وجود اين به 12.4درصد بيكاري رسيديم. ما معتقديم درختي كه در 4سال ميوه ندهد، بعد هم ثمر نمي‌دهد.
- ميرسليم: نظام بانكداري ما از نقاط ضعف دولت است. دولت بايد بگويد چطور با اختلاس‌هاي كلان برخورد مي‌كند؟ برخي از دولتمردان شما در بانك‌ها شريك هستند. بانكداري شما بانكداري رباخوري است و كلاه شرعي براي آن درست كرده‌ايد. چطور مي‌خواهيد با غارتگران منابع بانكي برخورد كنيد؟ ورشكستگان چطور بايد منابع بانكي را برگردانند. بانك‌هاي صادرات و ملت و تجارت، همه گرفتارند. وام‌هاي كوچك كلي مصيبت دارند، ولي وام‌هاي بزرگ به‌خاطر زد و بند راحت داده مي‌شود. به كشاورز گفته مي‌شود از شهر وثيقه بياورد. اينها ره به جايي نخواهد برد. شما مي‌گوييد تورم را به زير 10درصد كشيده‌ايد، ولي بهره بانكي‌تان 17درصد است. اين تناقض است.
- روحاني: آقاي رئيسي چندبار گفته‌اند خوب است بين دولت فعلي و دولت قبل مناظره شود. همه افراد دولت قبل در ستاد ايشان هستند و با ايشان همكاري مي‌كنند. ما با ايشان مناظره مي‌كنيم. شما مگر در قوه قضاييه نبوديد در همان دولت قبل؟ چرا رسيدگي نكرديد؟ چطور 3.6ميليارد دلار پول مردم را آمريكايي‌ها ضبط كردند درحالي‌كه ما در سال87 ده ماه فرصت داشتيم اين پول‌ها را برگردانيم. در آن دولت نفت به آدم فاسدي داده شد، چه كرديد؟ در تأمين اجتماعي كه يكي از دوستان قضايي شما به آنجا رفت و مفاسد نفت هم از همانجا شروع شد، چه كرديد؟
آقاي رئيسي در بازرسي بوده‌اند. مگر قوه قضاييه بازرسي نداشته است؟ چطور الآن كوچك‌ترين تخلفي با زبان سخنگوي قوه قضاييه اعلام مي‌شود؛ سخنگو در دولت قبل كجا بود؟ اينكه دارو و وسايل جراحي نبود، چرا به مردم نگفتيد؟ مي‌گوييد ما به آينده حواله مي‌دهيد. ما كه در گندم خودكفا شديم، حواله مي‌دهيم؟
21ميليون تن به توليد مواد غذايي اضافه شده است. 17برابر پول بيشتر به كشاورزان پرداخت كرده‌ايم. نسبت به بانك‌ها بايد گفت در اول دولت 15.1درصد معوقات بوده است الآن به زير 10درصد رسيده است. نظارت‌ها با دولت قبل قابل مقايسه است؟ آقاي قاليباف در بانك خودش مي‌داند. نظارت ما در بانك مركزي خيلي بهتر از سال‌هاي قبل بوده است.
سؤال چهارم به قيد قرعه به نام مصطفي هاشميطبا افتاد؛ سؤال اين بود: برنامه دولت شما براي رونق توليد و ايجاد اشتغال پايدار در صنعت، كشاورزي و خدمات به‌ويژه براي جوانان و فارغ‌التحصيلان دانشگاهي چيست؟
- هاشمي طبا: استفاده از نيروهاي تلاشمندي كه امروز در اصناف هستند و كارفرمايان و كساني كه به‌طور بالقوه توليد مي‌كنند، لازم است. چون كار صادرات و كار توليد كار هر كسي نيست. حالا اينها ممكن است جزو 4درصد هم باشند. در اين زمينه حتما تجميع سرمايه و استفاده از سرمايه‌هاي داخلي مفيد است.
- قاليباف: ما در توليد نيازمند نيروي انساني كارآمد هستيم، نيازمند تكنولوژي و سرمايه مناسب هستيم. در بخش‌هاي مختلف كشور امروز نيروي مناسب و آموزش‌ديده داريم. سرمايه‌هاي داخلي ما هم اگر درست هدايت شوند سرمايه داخلي خوبي هم داريم. البته بايد تلاش كنيم از سرمايه‌گذار خارجي هم استفاده كنيم.
ما شركت‌هاي دانش بنيان خوبي داريم و كارهاي خوبي انجام مي‌دهند. اما عملا هر روز مي‌بينيم بيكاري زياد مي‌شود و روند تعطيلي كارخانه‌ها ادامه دارد. برنامه ششم ما را موظف كرده است هر سال بيش از يك ميليون شغل ايجاد كنيم؟ چرا نمي‌توانيم؟ آيا ريشه در همين 4درصدي‌ها ندارند كه فقط خودشان از منابع استفاده مي‌كنند و به بقيه اجازه نمي‌دهند استفاده كنند.
- ميرسليم: علت اينكه توليد خوابيده است چيست؟ علت ركورد چيست؟ 70درصد شهرك‌هاي صنعتي خوابيده‌اند. اين توليد با اين شيوه سرپا نخواهد شد. آيا واردات بي‌رويه‌اي كه داريم راهكار احياي توليد است. امروز واردات ما از چين بيشتر از دولت قبل است، واردات ما از تركيه بيشتر از دولت قبل است. آن دختري كه از چين پوشاك وارد كرده بود، اين كار يعني توليد را خواباندن. شما با تعاوني مي‌خواهيد چه كار كنيد؟
- روحاني: با موفقيت در توافق هسته‌اي، درآمد ما در سال‌جاري 20ميليارد دلار اضافه مي‌شود. تصميم ما اين است كه اين 20ميليارد دلاري كه از فروش نفت و گاز و ميعانات به درآمدهاي ما اضافه مي‌شود با همكاري بانك‌ها سرمايه‌گذاري كنيم. راه‌حل ما براي اشتغال اين است كه اين 15ميليارد دلار را براي توسعه، سرمايه‌گذاري بگذاريم و 3 تا 5 هزار ميليارد را براي فقرا و اقشار آسيب‌پذير مي‌گذاريم.
- جهانگيري: بخش خصوصي مدار توليد در كشور است. بر چه مبنايي آقاي ميرسليم مي‌گويند 70درصد شهرك‌هاي صنعتي خوابيده است؟ ما منابع را به سمت توليد برديم، فضايي درست كرديم كه مي‌شود سرمايه‌گذاري خارجي جذب كرد، منابع بانكي ما 43درصد رشد داشته است. ماشين اقتصاد كشور راه افتاده است سرعتش كند است اما ان‌شاءالله سرعت مي‌گيرد.
- رئيسي: من از مردم مي‌پرسم آيا مي‌شود شما وامي بگيريد با بهره صفر درصد؟ اما كساني بودند كه در اين دولت وام كلان با بهره صفر درصد گرفته‌اند. يك وضعيت عجيبي است كه به جاي آنكه از كف بازار و از كف روستا حرف بزنيم اعداد و ارقام عجيب مي‌دهيم كه برخلاف واقعيت است.
- هاشميطبا: آقاي ميرسليم استاد سؤال هستند من هم از ايشان يك سؤال مي‌كنم، ايشان 15سال رئيس هيأت‌مديره يك شركت موتورسازي در شمال كشور بودند بفرمايند الان آن شركت در چه وضعيتي است؟ بنده مي‌گويم اگر كيفيت توليدات ما بالا نباشد صادرات ما قدرت نمي‌گيرد.
ابراهيم رئيسي پنجمين نامزدي بود كه به قيد قرعه براي پاسخ به سؤال قرعه‌كشي شده «برنامه شما براي قانون هدفمند كردن يارانه‌ها چيست» پاي تريبون آمد.
- رئيسي: فقر در اين دولت بيشتر شده است و از 23درصد به 33درصد رسيده است. آيا يارانه بايد همان 45هزار تومان پرداخت شود؟ بايد افزايش يابد. آقايان مي‌گويند از كجا؟ آب و برق و نفت و گاز و بنزين گران شد. 40هزار ميليارد تومان تبديل به 70هزار ميليارد تومان شد و قانون هدفمندي مي‌گفت بايد اين پول را به‌خود مردم داد. الان سفره مردم كوچك‌تر شده است. از مردم بايد پرسيد آيا روغن و برنج و گوشت بيشتر شده يا نه؟ قيمت‌ها از 35 تا 40درصد گران‌تر شده است. آنچه ما گفتيم در برنامه‌هايمان مكتوب است و منابعش نيز مشخص است.
- هاشميطبا: جناب آقاي رئيسي دوبار فرمودند منابع پيش‌بيني شده است. اين منابع ديگر كجاست؟ آيا شما برنامه‌اي داريد كه سرمايه‌گذاران دست محرومان را بگيرند؟
- ميرسليم: درآمد هدفمندي 80هزار ميليارد تومان در سال است. حدود 35هزار ميليارد تومان تقديم مردم مي‌شود. آقاي رئيسي پس بقيه اين پول چه مي‌شود؟ ما به مردم بگوييم كه منابع به‌دست آمده از هدفمندي را نتوانستيم به توليد بدهيم. صندوق كشاورزي در حال ورشكستگي بود شب انتخابات 5هزار ميليارد تومان به آن دادند.
- روحاني: مردم بدانند كه عده‌اي به‌دنبال بازگشت به 4سال قبل هستند. خيلي هم روشن اين را مي‌گويند. ما معتقديم يارانه ادامه پيدا كند. اين يارانه وجود خواهد داشت. منتهي ما به‌دنبال يك نظام جامع تأمين اجتماعي هستيم. ما مستمري افراد كم‌درآمد را 3برابر كرديم. اقدام بعدي اين است كه فقيران مطلق در سايتي ثبت‌نام كنند و به آنها حقوقي در حداقل‌هاي زندگي داده شود.
- جهانگيري: متأسفانه يكي از اقدامات بدي كه در دولت گذشته افتاد اين بود كه سفره مردم كوچك شد. سفره روستاها 35درصد و سفره شهري‌ها 25درصد كم شد. 45هزار تومان به جيب مردم گذاشتيم و 200هزار تومان برداشتيم. آقايان نامزدها عزت مردم را حفظ كنيد. سرزده خانه فقرا نرويد تا عكس يادگاري بگيريد. ما مي‌خواهيم معيشت ملت ايران را حفظ كنيم. ملت !150هزار تومان به شما مي‌دهند، يا حامل‌هاي انرژي را 3برابر مي‌كنند، يا حقوق معلم و پرستار و بودجه دفاعي را نمي‌دهند يا بايد بگويند دست در جيب بانك مركزي مي‌كنند كه اين هم باعث تورم است.
- رئيسي: آقاي روحاني مي‌گويند ما دريافتي مستمري‌بگيران را 3برابر كرديم. چرا دم انتخابات كرديد؟ اگر نياز بود اين 4سال مي‌كرديد. اينها كار تبليغاتي است. به من و آقاي روحاني وقت مناظره رودررو بدهند. شما به‌عنوان دولت پرخرج 250هزار ميليارد تومان هزينه داريد. نه حقوق كارمندان را اضافه كرديد و نه كار ديگر. چرا يارانه مردم را تصرف مي‌كنيد؟
قرعه آخرين سؤال به نام محمدباقر قاليباف افتاد؛ سؤال اين بود: مهم‌ترين اولويت‌هاي شما براي افزايش رشد اقتصادي كشور به‌منظور دستيابي به اهداف چشم‌انداز1404 چيست؟
- قاليباف: امروز كشور ما با يك بحران اقتصادي روبه‌روست: بيكاري، ركود و گراني بحث اين است كه در حوزه مربوط به گراني - مي‌گويند تورم كنترل شده است - مردم مي‌دانند گراني وجود دارد. اگر دقت كنيد شكر 1500توماني را امروز 3500تومان مي‌خريم. اشتغال و بيكاري 3.5ميليون براساس آماري كه وجود دارد، تعطيلي كارگاه‌ها اتفاق افتاده است. وظيفه همه دولت‌هاست كه تدبير كنند و به كمك مردم بيايند.
دولت آقاي روحاني نتوانستند در اين زمينه موفق عمل كنند به كمك مردم بيايند. از قضا در بخشي از حوزه‌ها با افزايش بخشي از هزينه‌هاي خودشان دست در جيب مردم هم كردند. افزايش قبوض را نگاه كنيد. اين فشار يكنواخت براي بخش ضعيف آمد. ما وقتي مي‌خواهيم رشد پيدا كنيم توليد در اولويت است. چرا ما بايد به توليدكننده‌ها مخصوصا كارگاه‌هاي كوچك معافيت مالياتي ندهيم. كسبه‌اي كه در اين ركود گرفتار شده‌اند چرا نبايد بخشودگي مالياتي داشته باشند. ما 40درصد فرار مالياتي داريم؛ ما در بخش ماليات بر ثروتمندان كمترين سهم دريافت ماليات را داريم.
مهم‌ترين بحثي كه در«دولت مردم» بايد دنبال كنيم همان اشتغال است. برنامه‌ريزي ما اين است كه نيروهايي كه جوياي كار هستند شناسايي كنيم. الان بايد يك سايتي طراحي كنيم براي محرومان و شناسايي بيكاران. اين سايت را ما طراحي كرديم. بگذريم از اينكه با شكايت دولت سايت ما را بستند و سايت خودشان را راه‌انداختند. مهم اين است كه آن جوان را پيدا كنيم و ماهانه 250هزارتومان بدهيم تا روزي كه برود سركار.
- ميرسليم: رسيدن به چشم‌انداز خيلي فداكاري مي‌خواهد. 12سال است ما عقبگرد داشته‌ايم. اگر مي‌خواهيم مماشات كنيم و به اصل44 همانطوري كه دولت يازدهم عمل كرد، به جايي نمي‌رسيم. خصوصي‌سازي به اسم دولت انجام مي‌شود.
- روحاني: من سؤالم از آقاي قاليباف اين است كه ايشان درباره رشد اعلام كردند كه درآمد كشور را 2.5برابر مي‌كنند و اين به‌معناي رشد 26درصدي است. در هيچ جاي دنيا ما اين را نداشته‌ايم. مي‌گويند ما پتروشيمي راه مي‌اندازيم كه يك ميليون شغل ايجاد مي‌كند. ما الان 54هزار ميليون تن پتروشيمي ايجاد مي‌كنيم كجاست اين اشتغال؟
- جهانگيري: رشد اقتصادي يكي از مهم‌ترين هدف‌هاست اگر ما كيك اقتصاد كشور را بتوانيم بزرگ كنيم همه مردم مي‌توانند سهم بيشتري ببرند. يكي از سياست‌هاي ما براي رشد اقتصادي سياست خارجي است. كانديداي ما آيا تخصصي در اين زمينه دارند. آيا طرفدار تنش‌زدايي هستند يا تنش‌زايي.
- رئيسي: رشد اقتصادي 7درصد اعلامي است و لكن 6درصدش مربوط به نفت است. در واقع بين يك تا يك‌ونيم‌درصد رشد است. 129شركت آماده اجراي اصل44 بودند كه تبديل شد به 25 تا 26شركت. چرا اين اتفاق افتاد بايد بررسي شود.
- هاشمي طبا: اهداف برنامه 1404 آن بسيار والا است. اما واقعيت اين است كه ما به حرف‌هاي اقتصاددان‌مان كه راه‌حل علمي نشان مي‌دهند گوش نمي‌دهيم.
- قاليباف: وعده‌‌هايي كه بنده دادم تعهداتي كه به مردم دادم اين تعهدات ما از جنس عدد و رقم است، بنده مدير اجرايي بودم و كار كردم و سابقه‌ام نشان مي‌دهد كه با حرف و شعار كار نمي‌كنم. امروز ما در دولت مردم متعهديم كه برنامه ششمي كه مجلس تصويب كرده است اجرا كنيم، در كشور سابقه رشد 2رقمي داشته‌ايم ما بايد به بخش تعاوني و خصوصي اعتماد كنيم. اما در دولت 4درصدي رفتار به شكل دوره قاجار شده است. فولاد دست كيست؟ بانك‌ها، پتروشيمي دست كيست؟ خام‌فروشي كجا مي‌رود؟ وقتي شما به منابع داخلي اعتماد نداريد وقتي نمي‌توانيد امنيت سرمايه‌گذار مثل كاسپين را برقرار كنيد كدام سرمايه‌گذار خارجي مي‌آيد؟
من در دولت نبودم ولي قوي‌ترين ديپلماسي شهري در شهرداري تهران بوده و امروز دبيرخانه همه كلانشهرهاي آسيا به‌طور ثابت در تهران است. اين از افتخارات ديپلماسي در حوزه مسئوليت‌مان بوده است. من چون بداخلاقي شد اينجا بايد اين را بگويم كه، آقاي جهانگيري آن 2200ميليارد تومان املاك نجومي دروغ بود. شما دروغ گفتيد. در قضيه املاك نجومي، هم شما املاك نجومي برديد هم آقاي روحاني. شما زمين گرفتيد و در شهرك غرب متري 3هزار تومان خريداري كرديد آن هم 800متر، زمين به مساحت 385 متر گرفتيد بعد مي‌آييد به ديگران تهمت مي‌زنيد. تا فساد جمع نشود مشكل حل نخواهد شد.
در بخش دوم مناظره، به قيد قرعه براي هر يك از نامزدها يك سؤال انتخاب شد و نامزدها در دو دقيقه به آن سؤال پاسخ دادند. محمد باقر قاليباف كه نامزدهاي ديگر را به چالش اعلام اموال و دارايي ها دعوت كرده بود، در اين بخش از مناظره اعلام كرد اموال خود و خانواده اش را روي كانال تلگرامي خودش منتشر كرده است. در بخش پاياني مناظره هم فرصتي تقريبا 5 دقيقه اي به هر كدام از نامزدها براي جمع بندي سخنانشان داده شد.
هاشمي طبا در جمع بندي سخنانش شعري را قرائت كرد. جمع بندي بقيه نامزدها اينگونه بود:
- قاليباف: من دوست داشتم در پايان مطلبي را خدمت مردم عزيز بگويم. امروز عيد است و در اين شرايط جناب آقاي روحاني و جهانگيري مطالبي را گفتند كه من بايد پاسخ بدهم. اگر به اينها اشاره نكنم حق مردم محروم را ضايع كرده‌ام. امروز مشكل اساسي عدم‌رشد اقتصادي كشور و فرصت‌هاي نابرابري است كه در حوزه اقتصادي و اجتماعي پيش آمده است. جناب آقاي روحاني! چرا نخستين برخورد با متخلفان و بستگان را خودتان انجام نمي‌دهيد؟ چرا در حوزه‌هاي مالي با نزديكان‌تان برخورد نمي‌كنيد؟ جواب اين است كه خودتان از اين رانت استفاده مي‌كنيد. شما زمين نزديك به 800متري را در سال 70حدود 2ميليون تومان دريافت كرده‌ايد. جناب جهانگيري بگوييد چرا 385متر زمين را در ونك به قيمت متري 140هزار تومان گرفتيد. به مردم نمي‌دهيد؟ شما مي‌خواهيد با فساد مبارزه كنيد؟
- روحاني: من بعضي نكات را مايل نيستم مطرح كنم. من بايد به مردم شريف ايران اعلام كنم اگر پرونده سال84 آقاي قاليباف كه دست من بود و نگذاشتم منتشر شود و دعوا كردم در دبيرخانه كه نبايد منتشر شود و اگر آن مردانگي را نكرده بودم، الان شما اينجا نبوديد. آقاي قاليباف شما كه كارتان لوله كردن بود. شما كه در دبيرخانه مي‌گفتيد من ظرف 2ساعت همه دانشجويان را لوله مي‌كنم. شما نمي‌خواهد درباره اموال صحبت كنيد.
شما بايد فهرست اموال‌تان را براساس قانون مي‌داديد، چرا رياكاري مي‌كنيد. من اگر يك خانه بيشتر دارم براي شما. شما مي‌دانيد آن زمين معوض چه بوده است و خبر داريد. شما اگر به زمين علاقه داريد به طرقبه هم مراجعه كنيد ببينيد اطرافيان شما چه مي‌كنند. آقاي رئيسي شما قاضي هستيد و هر كاري كه مي‌خواهيد مي‌كنيد. يك چيز تقاضا دارم. خواهش مي‌كنم امام رضا را براي مردم بگذاريد. امام رضا را حزبي و جناحي نكنيد. اگر نبات و پارچه سبز به روستاها مي‌فرستيد براي بعد انتخابات بگذاريد.
- رئيسي: اگر جلوي اشرافي‌گري گرفته شود حتما مي‌توان براي دهك‌هاي پايين وضعيت متفاوتي ايجاد كرد. آقاي روحاني شما من را مي‌شناسيد. معاون اول قوه قضاييه در دفتر شما گفتند كه نزديك‌ترين افراد شما داراي اين مسائل مالي هستند. اگر شما دنبال مبارزه با فساد بوديد نمي‌گفتيد بماند براي بعد. اين تشكيك كردن‌ها با روحيه رئيس دولت سازگاري ندارد. آقايان در دفتر شما صحبت‌ها را كردند.
آقاي جهانگيري در وزارت صنايع ده‌ها جلسه با بنده در سازمان بازرسي داشتند. ارتباطات خارجي من كمتر از شما نبوده است. چرا مي‌خواهيد تحقير كنيد؟ ورود من به مسائل خارجي غير از برجام كمتر از شما و آقاي جهانگيري نيست. نسبت به آزادي‌هاي سياسي و مدني بايد بگويم اين وظيفه ماست و نبايد مردم را بترسانيد. تدريس زبان كردي را خدا در دانشگاه‌ها آزاد كرد نه شما. دولت موظف است به 80ميليون نفر خدمت كند. ما را آماج حملات خود كرديد.
- مصطفي ميرسليم: مهم‌ترين مسئله كشور فساد در دستگاه‌هاي اجرايي است ساير فساد‌ها ناشي از فساداجرايي است، با رباخواري بانك‌ها جنگ خواهم كرد مبارزه با فساد در دستگاه‌هاي اجرايي خواست شما و رهبري است كه جز با افرادي كه فساد ستيز و پاك‌دست باشند محقق نخواهد شد. ركود كمر مردم را شكسته است، ما با توجه به وضعيت بحراني آب برنامه فوري براي بخش كشاورزي داريم و براي خودروسازي كه باعث نارضايتي شده برنامه فوري داريم.