آنطور كه آمارها نشان مي‌دهد و متوليان حوزه كار نيز آن‌را تأييد مي‌كنند، اين افزايش نرخ تحت‌تأثير ورود موج جديدي از متقاضيان كار است كه از ميانه دهه 80 به‌دليل دورنماي نامناسب بازار كار يا به اميد يافتن شغلي بهتر، وارد سيستم آموزشي شده‌اند و اينك پس از كسب مدرك و فارغ‌التحصيلي پا به بازار كار گذاشته‌اند.
براساس گزارش مركز آمار ايران از وضعيت بازار كار، نرخ بيكاري در پايان سال95در حالي با 1.4درصد افزايش نسبت به سال94به عدد 12.4درصد رسيده است كه افزايش نرخ بيكاري جوانان در همين دوره زماني بسيار بيشتر بوده است، به‌گونه‌اي كه نرخ بيكاري جوانان 15تا 24سال، با 3.1درصد افزايش به رقم 29.2درصد و نرخ بيكاري جوانان 15تا29سال با 2.6درصد افزايش به 25.9درصد رسيده است. پيرو اين مسئله، بررسي سني جمعيت بيكار كشور نشان مي‌دهد كه بخش عمده افزايش نرخ بيكاري در سال‌هاي اخير، ناشي از افزايش بيكاري جمعيت جوانان بوده كه بخش عمده آنها نيز جزو دانش‌آموختگان دانشگاهي هستند.
در اين ميان، مسئله مهم ديگري كه بايد موردتوجه قرار گيرد؛ عدم‌تناسب ميان وضعيت و جنس بازار كار كشور با ذائقه شغلي جمعيت جوانان فارغ‌التحصيلي است كه بازار كار سنتي، توان جذب آنها را ندارد.علي ربيعي، وزير تعاون، كار و رفاه اجتماعي حدود 2سال پيش در حاشيه همايش بين‌المللي مهارت‌آموزي و اشتغال، اظهار كرده بود كه حدود ۴۰درصد از بيكاران كشور، دانش‌آموختگان دانشگاهي هستند و اين در حالي است كه حدود 4ميليون دانشجو نيز در حال تحصيل هستند و با فارغ‌التحصيلي اين تعداد از دانشجو از دانشگاه‌هاي كشور، تعداد فارغ‌التحصيلان بيكار در آينده افزايش خواهد يافت.
- سالانه 700 تا 800 دانش‌آموخته متقاضي شغل
مسعود نيلي، مشاور اقتصادي رئيس‌جمهور كه بيكاري را يكي از 6 ابر چالش اقتصاد ايران لقب داده است، مي‌گويد: از اواسط دهه 80جمعيت جوان و به‌ويژه متولدين دهه 60 به‌جاي ورود به بازار كار، به دلايلي از قبيل نبود شغل و يا به اميد يافتن كار بهتر در آينده، ورود به بازار كار را به تعويق انداختند و وارد نظام آموزش عالي و سيستم دانشگاهي شدند اما آنگونه كه آمارها نشان مي‌دهد؛ اين انباشت تقاضا، از حوالي پاييز 93با بهبود چشم‌انداز اقتصادي كشور و افزايش اميد به بازار كار وارد شدند و بخشي از آنها ناگزير به جرگه بيكاران پيوستند.
اظهارنظرهاي متفاوتي كه از سوي متوليان حوزه كار مي‌شود حاكي از اين است كه فعلا سالانه بين ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار دانش‌آموخته و فارغ‌التحصيل دانشگاهي متقاضي شغل شده و وارد بازار كار مي‌شوند كه در بهترين حالت اگر كل اشتغال‌زايي مورد ادعاي دولت نصيب اين افراد شود، باز هم حدود ۲۰۰ هزار نفر غيراز اين فارغ‌التحصيلان به جمعيت بيكار كشور افزوده خواهند شد.
در اين ميان، ورود متقاضيان فارغ‌التحصيل به بازار كار، عملاً وضعيت و توازن بازار را نيز تغيير داده است چراكه متناسب با ارتقاي تخصص افراد و افزايش انتظار شغلي آنها، مشاغل و واحدهاي اقتصادي تغيير چنداني نكرده‌اند و عملا قادر به جذب اين افراد نيستند؛ اين مسئله‌اي است كه پيش از اين وزير كار نيز از آن به‌عنوان تغيير ذائقه متقاضيان كار ياد كرده بود.
گزارش مركز آمار ايران از شاخص‌هاي اصلي بازار كار در دوره زماني 1384تا 1395نشان مي‌دهد: متولدين دهه 60كه به‌دليل نبود شغل وارد نظام آموزش عالي شده بودند اينك در حال ورود به 35سالگي هستند و واپسين فرصت‌هاي خود براي ورود به بازار كار را پيش رو دارند اما نسل‌هاي بعدي نيز جمعيت قابل توجهي دارند و سالانه تعداد قابل توجهي متقاضي كار را روانه بازار خواهند كرد و اين مسئله، از ادامه‌دار بودن چالش بيكاري فارغ‌التحصيلان در حوزه اشتغال كشور حكايت دارد كه مستلزم برنامه‌ريزي درست و كارشناسي دولت‌هاست.
- هدف‌گذاري اشتغال دانش‌آموختگان با تسهيلات 20هزار ميليارد توماني
علي ربيعي، وزير تعاون، كار و رفاه اجتماعي ديروز از تخصيص ۲۰هزار ميليارد تومان تسهيلات براي اشتغال دانش‌آموختگان دانشگاهي در سال ۹۶ خبر داد. البته درباره جزئيات اين تسهيلات و اينكه تحت چه شرايطي و به چه صورتي تخصيص خواهد يافت، صحبت نكرد اما اظهار كرد كه برنامه‌هاي اشتغال وزارت كار در شوراي‌عالي اشتغال مصوب شده و ستاد فرماندهي اقتصاد مقاومتي هم اين برنامه‌ها را مصوب كرده است.
به گزارش ايرنا، ربيعي افزود: برنامه‌هاي اشتغال وزارت كار بر مبناي مزيت‌هاي منطقه‌اي و رسته‌هاي پر اشتغال در بخش‌هاي صنعت، كشاورزي، خدمات مولد، فناوري اطلاعات و ارتباطات شناسايي شده‌اند.او ادامه داد: بسياري از دانش‌آموختگان دانشگاهي نيز مي‌توانند در قالب تعاوني‌ها فعاليت‌هاي خود را ساماندهي كنند.
وزير كار همچنين از تخصيص تسهيلات 500 ميليارد توماني براي ارتقاي فني خبر داد و گفت: اين آمادگي ايجادشده تا دانشجوياني كه در حال فارغ‌التحصيلي هستند، بتوانند به پارك‌هاي علمي و فناوري وصل شوند. ربيعي با اشاره به طرح «از كلاس تا كار» اظهار كرد: در اين طرح، امكان اتصال فارغ‌التحصيلان به بازار كار فراهم مي‌شود.