تهران امروز شهري است زنده كه در هر گوشه آن مي‌توان طرحي بزرگ را ديد كه نتيجه برنامه‌ريزي و اجراي درست طراحي شهري در يك دهه اخير است. تهران هم‌اكنون بيش از 2200بوستان بزرگ و كوچك دارد.
اين توسعه موجب شده تا سرانه فضاي سبز شهروندان تهران از حدود 8.5مترمربع به حدود 16مترمربع در سال‌جاري برسد. شبكه جامع بزرگراهي تهران هم با طرحي 50ساله، امروز به نقطه كمال رسيده است. شبكه متروي تهران نيز كه اين روزها با وجود تمام تحريم‌هاي دولتي به نقطه مطلوب رسيده است. مراكز فرهنگي و تفريحي جامعي در جنوب و شمال شهر ايجاد شده‌اند تا نيازهاي فرهنگي شهروندان را برطرف كند. اما سؤال اينجاست كه تهران در طول اين سال‌ها چطور آباد شده است؟
- دولت‌هاي محلي و ملي
بودجه سال84 تهران كه توسط مديريت قبلي شهر تهران تقديم شوراي شهر پايتخت شد، حدود هزار ميليارد تومان بود و مديريت فعلي شهر كار خود را با بودجه‌اي كه خود آن‌را ننوشته بود، آغاز كرد. اما بودجه سال85 تهران كه از سوي شهرداري تهران تهيه و به شوراي شهر تهران تقديم شد با 26درصد افزايش نسبت به سال84 با رقم 1856ميليارد تومان به تصويب رسيد. در بودجه اين سال به گفته شهردار تهران اولويت با پروژه‌هاي عمراني نيمه‌تمامي بود كه سال‌ها از آغاز آنها گذشته بود. از همين رو بودجه عمراني تهران در سال85 حدود 1138ميليارد تومان درنظر گرفته شد.
از پروژه‌هاي نيمه‌تمامي كه در آن سال مورد توجه قرار گرفت، تونل رسالت بود كه با حدود 950متر طول، ميراث به جامانده از 3شهردار قبلي بود اما در طول 9ماه پس از آغاز به‌كار شهردار فعلي تهران اين پروژه مهم تكميل شد و در اختيار شهروندان قرار گرفت. بودجه شهرداري تهران در سال‌هاي بعد نيز با رويكرد افزايش درآمدهاي پايدار و وصول مطالبات از دولت و اجراي پروژه‌هاي زيرساختي مورد نياز براي شهر تهران تدوين شد.
شهروندان پايتخت‌نشين به خوبي به ياد دارند كه طول خطوط متروي تهران در سال84 به حدود 89 كيلومتر مي‌رسيد كه شامل 41 ايستگاه مي‌شد. اين خطوط روزانه حدود 855هزار مسافر را در شهر جابه‌جا مي‌كردند اما هم‌اكنون طول خطوط در دست بهره‌برداري متروي تهران به 183كيلومتر رسيده كه شامل 106ايستگاه است. متروي تهران با اين زيرساخت روزانه حدود سه و نيم ميليون مسافر را جابه‌جا مي‌كند.
اين در حالي است كه در ماه‌هاي آتي حدود 100كيلومتر مترو شامل خطوط 6، 7 و فرودگاه امام به شبكه متروي پايتخت اضافه مي‌شود. از سوي ديگر ساخت پروژه‌هاي بزرگي چون تونل نيايش، بزرگراه صدر، تونل توحيد و ديگر پروژه‌هاي شهري در زمانبندي معين آغاز شدند و به پايان رسيدند؛ امري كه مانع از هزينه‌كردهاي اضافي بابت طولاني‌شدن اجراي پروژه مي‌شد. اگرچه پروژه‌هاي ملي مختلفي در گوشه و كنار كشور وجود دارد كه سال‌ها از كلنگ‌زني آنها گذشته، هر سال اعتباري براي آنها درنظر گرفته مي‌شود و البته هنوز مشخص نيست كه چه زماني به‌طور كامل و دائم در اختيار هموطنان قرار مي‌گيرد. شاهد مدعاي چنين پروژه‌هايي بزرگراه تهران - شمال است كه از 23سال قبل همچنان در دست ساخت است.
- دستاوردهاي ارزشمند براي پايتخت
اين روزها برخي منتقدان مديريت شهري در حالي از تهران به‌عنوان شهري ورشكسته و سوخته ياد مي‌كنند كه گويا چشم بر سرمايه‌هاي ايجاد شده براي شهر بسته‌اند. طرح‌ها و پروژه‌هايي كه در بيش از يك دهه اخير در تهران به نتيجه رسيده و در طول اين سال‌ها افتتاح شده‌اند، ارزشي بسيار بالاتر از رقم‌هايي دارند كه اين روزها مطرح مي‌شود؛ چه آنكه شهروندان به‌عنوان ذينفعان اصلي اين طرح‌ها از آنها بهره مي‌برند.
يك دهه قبل سيستم اتوبوسراني تهران محدود به اتوبوس‌هاي قديمي و خطوطي بود كه كمترين كارايي و خدمات را داشتند. هم‌اكنون 10خط مدرن اتوبوس‌هاي تندرو يا همان بيآرتي در تهران ايجاد شده است كه مسافران خود را دارد. توسعه مترو و بيآرتي از اصلي‌ترين دلايلي بود كه موجب شد تهران در سال2011 به‌دليل پيشرفت خيره‌كننده در توسعه شبكه حمل‌ونقل عمومي جايزه جهاني خود را از همايش سالانه حمل‌ونقل و توسعه پايدار دريافت كند.
اين پيشرفت‌ها و ايجاد فضاهايي چون برج ميلاد كه حدود يك دهه قبل از آغاز به‌كار دوره اخير مديريت تهران كار ساخت آن آغاز شده بود، مجموعه بوستان‌هاي اراضي عباس‌آباد كه جاذبه‌هايي چون پل‌هاي طبيعت، ابريشم و گنبد آسمان‌نما را دارد، باغ موزه دفاع‌مقدس و باغ موزه قصر، درياچه شهداي خليج‌فارس، مجموعه نمايشگاهي شهرآفتاب، پرديس تئاتر خاوران، پرديس‌هاي سينمايي چون ملت، راگا و سينما آزادي و ده‌ها فرهنگسرا و مددسرا در يك دهه اخير به نتيجه رسيده‌اند و امروز سرمايه‌هاي فرهنگي و اجتماعي عظيمي براي تهران محسوب مي‌شوند كه نمي‌توان روي آنها قيمت ريالي گذاشت.
- تهران بدهكار است؟
در هفته‌هاي اخير برخي رقم بدهي‌هاي تهران را تا 60هزار ميليارد تومان اعلام مي‌كنند. اگرچه مديريت فعلي شهرداري تهران نيز هنگام تحويل‌گرفتن سكان هدايت شهر بدهي‌هايي از دوره قبل را متقبل شد. البته در مقياس دولتي نيز اين امر وجود دارد و هر دولت ميراثدار بدهي‌هايي است كه از دولت قبل برايش به جا مانده است. از سوي ديگر براساس گفته‌هاي قدرت‌الله گودرزي، معاون مالي و اقتصاد شهري شهرداري تهران آنهايي كه ارقام 60هزار و 70هزار ميليارد تومان را مطرح مي‌كنند، بايد بدانند اين ميزان بدهي درست نيست و كساني كه اين موضوع را مطرح مي‌كنند يا بي‌اطلاع هستند يا سياسي‌بازي مي‌كنند.
گودرزي با اشاره به تعامل با شوراي شهر مي‌افزايد: در تيرماه سال گذشته درخصوص ميزان ديون شهرداري تهران گزارشي ارائه كرديم و تمامي اعضاي شورا در اين‌باره اطلاعات لازم را دارند. معاون شهردار تهران تأكيد مي‌كند: بدهي شهرداري تهران تا تاريخ يك تيرماه1395 دقيقا به پيمانكاران، بيمه و املاك 8517هزار ميليارد تومان بوده است.
به‌گفته وي، از آن تاريخ تا امروز نيز بخشي از بدهي‌ها به‌صورت نقدي و غيرنقدي پرداخت شده‌اند. اين امر موجب شده تا ميزان اين بدهي هم‌اكنون به حدود 4هزار ميليارد تومان برسد كه البته حدود هزار ميليارد تومان از اين مقدار هم نياز به اصلاحات دارد. گودرزي درباره اين اصلاحات اينطور توضيح مي‌دهد: در برخي جاها قرار منعقد شده بود ولي نهايي نشده يا اسناد ارائه نشده است البته درصورتي‌كه اسناد مالي درستي ارائه كنند، بدهي آنها پرداخت خواهد شد.
معاون شهردار تهران درباره ريز بدهي‌هاي شهرداري تهران هم اينطور آمار مي‌دهد: هم‌اكنون به بانك‌ها 12هزار ميليارد تومان بدهي داريم و بدهي به پيمانكاران، بيمه و املاك نيز حدود 4هزار ميليارد تومان است و در مجموع شهرداري تهران 16هزار ميليارد تومان بدهكار است. وي با اشاره به بدهي شهرداري تهران به پيمانكاران در سال95 گفت: بدهي تا تيرماه95، 5هزار و 214 ميليارد تومان بوده و هم‌اكنون ميزان بدهي به 2هزار و 300ميليارد تومان رسيده است.
وي با بيان اينكه ميزان بدهي به املاك حدود هزار و 271ميليارد تومان بود، گفت: هم‌اكنون 500ميليارد تومان بدهي باقي مانده است. معاون شهردار تهران درباره شبهه شهرفروشي هم مي‌گويد: در 10سال گذشته ما بايد 11هزار ميليارد تومان املاك مي‌فروختيم اين در حالي است كه 9هزار ميليارد تومان فروختيم كه آن هم براي تهاتر پروژه‌هاي در دست ساخت بوده است. از سوي ديگر بايد 9هزار ميليارد تومان املاك تملك مي‌كرديم كه هم‌اكنون 21هزار و800ميليارد تومان تملك كرد‌ه‌ايم.
- دولت چه مقدار بدهي دارد؟
بررسي ارقام بودجه كشور نشان مي‌دهد كه منابع عمومي شامل بودجه جاري و عمراني در بودجه سال1384 معادل 53هزار ميليارد تومان بوده است. منابع عمومي بودجه شامل بودجه جاري و عمراني در بودجه سال1396 نيز معادل 346هزار ميليارد تومان برآورد شده است. اين ارقام نشان‌دهنده 6.5برابر شدن منابع عمومي بودجه طي 12سال است.
اين در حالي است كه مقايسه بودجه شهر تهران نيز نشان مي‌دهد كه بودجه شهر تهران از حدود هزار ميليارد تومان در سال84 به حدود 18هزار ميليارد تومان در سال96 رسيده است كه رشد 18برابري را نشان مي‌دهد. از سوي ديگر آخرين آمارها از مجموع بدهي دولت كه وزارت امور اقتصادي و دارايي به‌تازگي جمع‌آوري و ارائه كرده، نشان مي‌دهد كه دولت و شركت‌هاي دولتي حدود 700هزار ميليارد تومان بدهي دارند كه اغلب شامل بانك‌ها و پيمانكاران مي‌شود. براساس اين آمارها دولت معادل دوبرابر منابع عمومي بودجه كشور، بدهي دارد. ميزان رسمي بدهي‌هاي تهران نيز 16هزار ميليارد تومان عنوان شده است.