به گزارش همشهري، با وجود آنكه ده‌ها دستگاه اجرايي كشور چندين سال است درگير پرونده سهام پديده شانديز در مشهد هستند و حتي بيش از 3سال است پرونده قضايي اين شركت در دست بررسي است، اخيرا امتياز‌هاي خاصي به اين شركت تعلق گرفته كه گمانه‌زني درباره وجود برخي حمايت‌ها از اين شركت را تقويت مي‌كند. اين در حالي است كه مسئولان بازار سرمايه از ابراز نظر در اين‌باره خودداري مي‌كنند.
انجام تبليغات تلويزيوني و از آن بدتر تاسيس يك سامانه رسمي معاملات سهام(سناپ) كه علنا نقش يك بورس مجزا را بازي مي‌كند با همكاري دستگاه‌هاي دولتي و سازمان بورس فقط بخشي از اين امتيازات است كه مشخص نيست چگونه به پديده اعطا شده است. حتي براساس آنچه وزارت كشور اعلام كرده قرار است سازمان بورس رأسا براي دريافت مجوز‌هاي لازم از شوراي‌عالي بورس براي انجام معاملات سهام اين شركت از طريق اتاق معاملات اختصاصي اقدام كند. اين سازمان گزارشي هم در اين‌باره در دوم خرداد امسال به وزارت كشور ارسال كرده است.
شركت توسعه بين‌المللي صنعت گردشگري پديده شانديز بهمن۱۳۸۳ در مشهد به ثبت رسيد و نزديك به چند سال است، با مجموعه‌اي از اتهامات و انتقادات پيرامون سهام خود روبه‌روست. در دي‌ماه۱۳۹۳ برخي از دفاتر فروش سهام پديده شانديز در مشهد و برخي شهرهاي بزرگ ايران پلمپ شد. بعد از اين رويداد موضوع فروش سهام اين شركت به سهامداران در سازمان بورس مورد بررسي قرار گرفت اما اطلاعاتي در مورد اين شركت منتشر نشد.
هم‌اكنون سهام اين شركت خارج از بورس به قيمت هر سهم 2500تومان خريد و فروش مي‌شود و سازمان بورس هم با حمايت‌هاي وزارت كشور اقدامات زيادي را براي تاسيس يك سامانه اختصاصي براي اين شركت انجام داده است. اين كاري است كه سازمان بورس براي هيچ شركتي انجام نمي‌دهد حتي اگر قرار باشد گروه‌هاي اقتصادي بزرگ هم كه صاحب ده‌ها شركت هستند، اين كار را انجام دهند.
براساس قانون، تاسيس هر بورسي به مجوز‌هاي رسمي سازمان بورس نياز دارد و اختصاص يك سامانه مستقل كه حكم يك بورس مستقل را دارد با روح قانون بازار اوراق بهادار منافات دارد؛ ضمن آنكه از زمان راه‌اندازي فرابورس براساس قانون از فعاليت سامانه‌هايي كه قبلا عملكرد مشابه داشتند، جلوگيري شد. با اين تعاريف مشخص نيست حمايت‌هايي كه از سهام پديده مي‌شود از چه مجرايي انجام مي‌شود. اكنون پرسش‌هاي مختلفي روياروي پرونده سهام پديده است؟
پرسش اول اين است كه اولا چرا سهام اين شركت تافته جدابافته شده و به جاي اينكه سهامش در بورس يا فرابورس دادوستد شود سامانه اختصاصي با همكاري نهاد‌هاي رسمي برايش راه‌اندازي مي‌شود؟
پرسش دوم اين است كه سرنوشت اتهام‌هايي كه قبلا به شركت پديده زده مي‌شد و رسانه‌ها هم آن را پوشش خبري داده‌اند، چه مي‌شود؟
و پرسش سوم اين است كه ارزش واقعي هر سهم اين شركت چقدر است و تكليف دارايي سهامداران اين شركت كه برخي، آنها را حتي تا 50هزار نفر هم تخمين زده‌اند چه مي‌شود؟
اينها پرسش‌هايي است كه نهادها و سازمان‌هايي مانند وزارت اقتصاد، وزارت كشور و سازمان بورس بايد به آن پاسخ دهند.
- راه‌اندازي سامانه سناپ با كدام قانون؟
آنطوركه وزارت كشور اعلام كرده است سال قبل 3نفر از متخصصان بورس به‌عنوان مسئول ايجاد اتاق مبادلات سهام شركت پديده تعيين شدند.هيأت سه‌نفره منتخب با مشورت و هدايت مستقيم سازمان بورس و مديران پديده، پس از 3ماه، نرم‌افزار مورد نياز اتاق معاملات را تهيه كردند؛
اين معامله در هفته پاياني سال95 افتتاح شد و وزير اقتصاد فروردين امسال آن را تأييد كرد اما در عين حال براي اينكه اين كار جنبه قانوني داشته باشد وزارت امور اقتصادي و دارايي و سازمان بورس براي افزايش جنبه قانوني اين كار اعلام كردند اين كار به تأييد شوراي‌عالي امنيت ملي نياز دارد، اما بعد از نشستي كه در شوراي‌عالي امنيت ملي برگزار شد اين شورا اعلام كرد: مطابق قانون، تصميم‌گيري در ارتباط با اين موضوع در حيطه اختيارات شوراي بورس است.
پس از اين جلسه قرار شد سازمان بورس رأسا براي دريافت مجوز از طريق شوراي بورس اقدام كند. آنطور كه بابك دين‌پرست، معاون هماهنگي امور اقتصادي و توسعه منطقه‌اي وزير كشور اعلام كرده است، در آخرين جلسه‌اي كه 30ارديبهشت‌ماه با حضور مسئولان سازمان بورس برگزار شد قرار شده موضوع در جلسه آينده شوراي بورس مطرح و تصميمات لازم گرفته شود.
اما پرسش اين است كه آيا قانون بازار اوراق بهادار مصوب آذر‌ماه سال1384 مجوز تأسيس سامانه سناپ را براي انجام اختصاصي معاملات سهام پديده مي‌دهد؟
- ارزش دارايي سهامداران چقدر است؟
اكنون با تحولاتي كه رخ داده است مشخص نيست ارزش سهام پديده چقدر است.قبلا عباسعلي طوسيان، مدير امور سهام پديده در مورد سامانه نقل و انتقال سهام پديده گفته بود: تا‌كنون ٨۴٢ دستور خريد و تعداد١٣٨٨٠ سهم معامله شده و ارزش سهم پديده به دو قسمت سهم توسعه و سهم ابنيه تقسيم شده كه اين سهم از ٣٣٧۵٠ريال به ٢۵٠٠٠ريال (حدود 25درصد) افت كرده است.
براساس آنچه درصورت‌هاي مالي سال94 اين شركت درج شده سرمايه يا آورده محسن پهلوان‌مقدم، مؤسس و مالك مجموعه پديده 2.5ميليون تومان است.
اين صورت‌هاي مالي توسط مؤسسه حسابرسي و خدمات مديريت دايا رهيافت مورد بررسي قرار گرفته است. اين مؤسسه در مورد صورت‌هاي مالي سال مالي94 اعلام كرده است: پديده با سرمايه ۱۸۷ميليارد و ۵۰۰ ميليون توماني زيان انباشته‌اي بالغ بر ۲۰۷ميليارد و ۸۷۰ ميليون و ۵۰۰ هزار تومان را تا پايان دوره مالي منتهي به پايان اسفند‌ماه۹۴ محقق ساخته است كه معادل ۱۱۰درصد سرمايه ثبتي اين شركت است. به‌عبارتي بهتر سرمايه پديده شانديز در ازاي زيان انباشته كنوني به‌طور كامل سوخت شده محسوب مي‌شود و اين در حالي است كه بخشي از پروژه‌هاي اين مجموعه، نيمه‌تكميل و در حال ساخت است.
از نكات قابل توجه درصورت‌هاي مالي اين شركت سرفصل تسهيلات دريافتي است كه از 625 ميليارد تومان تسهيلات ٢۴درصدي مبلغ ۵۴۵ ميليارد تومان از مؤسسه اعتباري ادغام شده ميزان و الباقي ٨٠ ميليارد تومان از مؤسسه اعتباري ملل يا عسكريه سابق بوده است.
برخي خبر‌ها نشان مي‌دهد اخيرا با تشكيل سنديكاي بانكي متشكل از بانك‌هاي صادرات، ملي، ملت، سپه، تجارت و شهر، ۵۰۰ ميليارد تومان تسهيلات براي تخصيص به تكميل بخشي از پروژه‌هاي مجموعه شانديز درنظر گرفته شده است.اما وزارت كشور هنوز در مورد اين اطلاعات به‌طور كامل شفاف‌سازي نكرده است ضمن اينكه صورت‌هاي مالي جديد اين شركت نيز منتشر نشده است و معلوم نيست آيا مطابق قانون اين سازمان اطلاعاتش را براي اطلاع سهامداران در اختيار سازمان بورس و اوراق بهادار قرار خواهد داد يا خير.
سازمان بورس هنوز در اين‌باره اظهارنظر نكرده است، با وجود چنين شرايطي مشخص نيست آيا قيمتي كه در سامانه معاملات سهام اين شركت تحت عنوان سناپ دادوستد مي‌شود مطابق با ارزش ذاتي اين شركت است يا خير.
- جزئيات ماجرا
سابقه مشكلات موجود براي سهام پديده به مصوبات سال93 دبيرخانه شوراي‌عالي امنيت ملي برمي‌گردد كه در دي‌ماه1393 ابلاغ و طي آن سازمان بورس و اوراق بهادار موظف به ارائه طرح مورد نياز براي ورود شركت پديده به بورس شده بود.پس از آنكه اين موضوع در جلسات متعددي و ازجمله شوراي امنيت كشور مطرح و بر راه‌اندازي اتاق مبادلات و معاملات سهام(OTC) تأكيد شد، با تعامل بسيار خوب سازمان بورس و اوراق بهادار، مقدمات شكل‌گيري اين موضوع فراهم شد. نخست بيش از ١٠نفر از متخصصان و كارشناسان خبره حوزه بورس براي تعيين صلاحيت به سازمان بورس و اوراق بهادار معرفي شدند كه درنهايت 3تن از اين افراد از سوي سازمان مذكور به‌عنوان ناظر و مسئول راه‌اندازي اتاق مبادلات سهام شركت پديده تعيين و به‌طور رسمي معرفي شدند.
هيأت سه‌نفره منتخب با مشورت و هدايت مستقيم مسئولان ذيربط سازمان بورس و همكاري مديران شركت پديده، پس از حدود3ماه كار مستمر، نسبت به تهيه، تكميل و تأييد نهايي نرم‌افزار مورد نياز اتاق، بيانيه شفافيت‌سازي و دستورالعمل معاملاتي آن اقدام كردند.
در نهايت سازمان بورس و اوراق بهادار پس از تكميل فرايند قانوني مورد اشاره در يازدهم بهمن‌ماه سال٩٥ به‌طور رسمي اعلام كرد كه تمامي مقدمات راه‌اندازي اتاق معاملات و مبادلات سهام شركت انجام شده و به موجب تصميمات هيأت سه‌نفره ناظر بر فعاليت اتاق و مديران شركت، مقرر شده است كه سامانه يادشده در تاريخ 20 /11 /95 راه‌اندازي شود.
ستاد تدبير و ساماندهي بازار غيرمتشكل پولي و شركت‌هاي سرمايه‌گذاري استان خراسان رضوي در جلسه 24 /11 /1395 خود كه با حضور كليه اعضاي ستاد و نماينده سازمان بورس برگزارشد، مقرر شد كه اتاق مبالات سهام شركت پديده آغاز به‌كار كند كه درنهايت اين اتاق در هفته پاياني سال95 افتتاح شد كه وزير محترم امور اقتصادي و دارايي نيز در تاريخ9 /1 /96، صحت اجراي فرايند مذكور را تأكيد و اعلام كرد.
به‌دنبال برگزاري اين جلسات وزارت امور اقتصادي و دارايي و سازمان بورس و اوراق بهادار بر اين نكته تأكيد كردند كه براي تقويت مباني قانوني فعاليت اتاق پاياپاي شركت پديده بايدمجوز‌هاي لازم از شوراي‌عالي امنيت ملي دريافت شود اما پس از انجام مكاتبات مختلف بين وزارت كشور، وزارت امور اقتصادي و دارايي،
دفتر رياست‌جمهوري و دبيرخانه شوراي‌عالي امنيت ملي، در نهايت دبيرخانه شوراي‌عالي امنيت ملي اعلام كرد كه تصميم‌گيري در ارتباط با اين موضوع در حيطه مسئوليت‌ها و اختيارات قانوني شوراي‌عالي بورس است‌كه براي اجرايي كردن اين نظريه جلسه‌اي در تاريخ26/ 2 /96، با حضور رئيس سازمان بورس و اوراق بهادار، نمايندگان استانداري خراسان رضوي و هيأت مديره شركت پديده در محل وزارت كشور برگزار و متعاقبا نيز جلسه‌اي در تاريخ30 /2 /96 با حضور مسئولان سازمان بورس و اوراق بهادار، در دبيرخانه شوراي‌عالي امنيت ملي تشكيل و در نهايت مقرر شد كه موضوع در جلسه بعدي شوراي‌عالي بورس مطرح شود.
با توجه به طرح برخي اشكالات و ابهامات درباره فرايند نقل و انتقال سهام در سامانه اتاق مبادلات و همچنين كاهش نرخ سهام شركت پديده در اين مدت براساس مصوبات جلسات مورخ 13/ 2 /96 مشهد، 26 /2/ 96 وزارت كشور و 30/ 2 /96 دبيرخانه شوراي‌عالي امنيت ملي مقرر شده بود كه سازمان بورس و اوراق بهادار به نحو مقتضي و با استفاده از ظرفيت كميته سه‌نفره نظارت بر فعاليت اتاق، نسبت به بررسي اين دو موضوع اقدام و نظر كارشناسي خود را اعلام كند بعد از اين ماجرا سازمان بورس و اوراق بهادار دوم خرداد امسال نتيجه بررسي‌هاي انجام شده را به‌طور رسمي براي وزارت كشور ارسال كرد اما هنوز از نتايج اين بررسي‌ها اطلاعي در دست نيست.