درباره روند افزایش نرخ تورم در ماه‌های اخیر و پیامدهای آن با دکتر جمشیدپژویان اقتصاددان گفت وگو کردیم.
- با وجود کاهش سود بانکی به 12 درصد همچنان شاهد افزایش تورم هستیم. چرا؟
از همان ابتدا هم اقتصاددانان اعلام کردند که این دیدگاه اشتباه است و افزایش نرخ تورم با وجود کاهش سود بانکی نشان داد که نظر آقایان اشتباه بوده است.
- پس سیاست‌های پولی عامل اصلی افزایش تورم نبوده است؟
ریشه اصلی تورم بی انضباطی مالی دولت است که در نتیجه کسری بودجه، حجم پول افزایش یافت. من فکر می‌کنم نرخ تورم الان بیشتر از آن چیزی است که اعلام می‌شود چرا که با واردات کنترل شده‌است.
باید میزان واردات را با متوسط واردات در سال‌های اخیر مقایسه کرد. نباید انتظار داشت تورم کنترل شود چرا که دولت نمی‌تواند هزینه‌هایش را کاهش دهد.
- اما برخی معتقدند در صورت کاهش میزان نقدینگی و مهار آن، رشد اقتصادی کاهش می‌یابد و بر روی نرخ اشتغال اثر منفی می‌گذارد.
تصورم این است که دوستانی که این مسایل را عنوان می کنند به خوبی اقتصاد را نمی‌دانند. بیش از 30 سال است که مساله تورم در دنیا حل شده و دنیا آن را فهمیده است.
حتی کشورهای درحال‌توسعه به اندازه ایران تورم ندارند ولی قطعا آنها هم مساله اشتغال دارند. افزایش تورم ارتباطی با اشتغال ندارد.
- مشکل را در کجا می‌دانید؟
طی سال‌های قبل با اجرای سیاست‌های اشتغال‌زایی مبتنی بر درآمدهای نفتی کمتر توانسته ایم شغل موثر ایجاد کنیم و از سوی دیگر به دلیل ساختار استفاده از درآمدهای نفتی با واردات خود در کشورهای دیگر اشتغال آفرینی می‌کنیم.
باید با فعال‌تر ساختن بخش خصوصی اشتغال آفرینی کنیم نه با افزایش هزینه‌های دولت.
- شرایط کنونی را رکود تورمی می‌دانید؟
هم اکنون شرایط رکود تورمی وجود دارد. ما در کنار اینکه با افزایش نقدینگی مواجه هستیم شاهد تورم هم هستیم.
در مقابل به دلیل مشکلات بر سر راه سرمایه گذاری ، از رونق تولید و رشد اقتصادی مناسب برخوردار نیستیم و هم‌اکنون به دلیل بالا بودن قیمت‌ها و بهره‌وری پایین، شاهد تقاضای لازم برای تولید نیستیم.
- یعنی شما افزایش نقدینگی را عامل رونق تولید نمی‌دانید؟
با افزایش پول در جامعه مشکل حل نخواهد شد و اگر از تجربه 50 ساله دنیا و کشورهای درحال‌توسعه درس نگیریم می‌توانیم اقتصاد خودمان را بررسی کنیم.
- فکر می‌کنید در کوتاه‌مدت افزایش تورم کدام بخش‌ها را تحت تاثیر می‌گذارد، کالاهای مصرفی یا بازارهایی چون مسکن؟
اصولا بازار کالاهای مصرفی با دارایی‌ها تفاوت دارد و بازار مسکن از شرایط متفاوت در دنیا برخوردار است و در اکثر اقتصاد کشورها از یک حرکت سینوسی پیروی می‌کند و پس از یک دوره افزایش قیمت، بازار راکد می‌شود و در دوره دیگر با افزایش تقاضا قیمت افزایش می‌یابد و این روند تکرار می‌شود. مسکن هم وارداتی نیست که دولت بتواند با واردات جلو افزایش قیمت را بگیرد.
- یعنی اینکه احتمال افزایش قیمت کالاهای مصرفی وجود دارد؟
تورم موجود در کوتاه‌مدت روی کالاهای مصرفی اثر می‌گذارد البته بستگی دارد به واردات. چرا که دولت با واردات مانع از افزایش قیمت کالاهای مصرفی می‌شود.
- فکر نمی کنید به دلیل افزایش بهای نفت قیمت کالاهای وارداتی افزایش یابد و ما تورم جهانی را هم تحمل کنیم؟
ما الان تورم جهانی نداریم و نرخ تورم در کشورهایی که ما از آنها کالا وارد می‌کنیم پایین‌تر از ایران است. اگر ارزش پول ما کاهش یابد این فرض شما درست است.
اما ما به دلیل درآمدهایی که از نفت به دست می‌آوریم تغییر محسوس در ارزش پول دربرابری با ارزهای دنیا نداریم به‌ویژه اینکه عمده مصرف‌کننده ارز، خود دولت است.