محمدجواد آذري‌جهرمي با اشاره به رايزني جدي وزارت ارتباطات با دادستاني كل كشور براي رفع فيلتر بلاگ اسپات و يوتيوب در دانشگاه‌ها، گفته است كه نمايندگان وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات در كارگروه فيلترينگ اين موضوع را به‌شدت دنبال مي‌كنند. به اين ترتيب مي‌توان اميدوار بود كه دسترسي به پرآوازه‌ترين سايت آپلود ويدئو در جهان در دانشگاه‌هاي كشور باز شود.
در اين سايت كه پس از گوگل دومين سايت پربيننده جهان محسوب مي‌شود، انتشار محتواي جنسي، سوءاستفاده از جانوران، فيلم‌هاي داراي شوك و... ممنوع است. با اين همه شواهد زيادي وجود دارد كه نمي‌توان منكر سوءاستفاده برخي گروه‌ها از امكانات اين سايت عليه باورهاي مذهبي و ملي كشورهاي ديگر شد.
بر همين اساس دسترسي به اين سايت در بسياري از كشورها بومي شده و در برخي كشورها به‌طور كلي مسدود است. علاوه بر ايران كشورهايي مانند چين، تايلند و تركيه، برزيل و امارات يوتيوب را فيلتر كرده‌اند. نتيجه طبيعي اين اقدام، محدوديت دسترسي به بسياري از فيلم‌هاي ارزشمند اين سايت است كه در حوزه‌هاي علمي، تاريخي، گردشگري و... مي‌تواند بسيار مفيد باشد. آيا ايجاد دسترسي به اين سايت در دانشگاه‌ها، مي‌تواند گام اول براي تجديدنظر درباره سياست‌هاي فيلترينگ در ايران باشد؟! سياست‌هايي كه اگرچه در اصول خيلي‌ها با آن موافقند اما در جزئيات و اجرا انتقاد‌هاي جدي هم مطرح است.
- توييتر در ايران
يك نمونه از سايت‌هاي پرآوازه اما پركاربرد كه در ايران فيلتر شده، توييتر است. نقش اين سايت در حوادث سال88 باعث شد دسترسي به آن براي هميشه مسدود شود. اما با فاصله گرفتن از آن سال‌ها، اندك اندك نه‌تنها مردم و كاربران عادي بلكه مسئولان و مديران ارشد و حتي مياني دولتي با راه‌اندازي صفحات رسمي و تأييدشده به اين شبكه اجتماعي پيوستند. محمدجواد ظريف و حسن روحاني در روزهاي مذاكرات هسته‌اي به‌طور جدي از اين شبكه استفاده مي‌كردند. چنين وضعيتي باعث شده بسياري از كارشناسان اين پرسش را مطرح كنند كه «وقتي همه در توييتر هستند، چرا فيلترش مي‌كنيم؟»
دكتر داوود آقا رفيعي، استاد ارتباطات مي‌گويد: «شرايط تغيير كرده و بايد تصميم‌مان را عوض كنيم. به‌نظر شما چه‌كسي از فيلترينگ توييتر سود مي‌برد؟ در فاجعه منا اين كاربران سعودي بودند كه با توييت‌هاي فراوان، زائران ايراني را مقصر جلوه دادند.
در آن فضا اگر قرار بود كسي دفاع كند و پاسخ بدهد، چگونه بايد اين كار را انجام مي‌داد؟ نمي‌شود شما دست و پاي نيروهاي خودي را ببندي و از آنها توقع داشته باشي در جنگ نرم با حريف مبارزه كنند. حتي اگر موانعي براي حذف كامل فيلترينگ هست، بايد اين كار را با دسترسي محدود آغاز كرد. مثلا براي خبرنگاران و رسانه‌ها. درحقيقت ما مي‌توانيم نوعي از فيلترينگ هوشمند را به‌كار ببريم كه همه كاربران را با يك چشم نبيند. نوعي از فيلترينگ هوشمند كه به جاي محتوي مبتني بر مخاطب است.»
اسماعيل رمضاني، پژوهشگر ارتباطات و نويسنده مجموعه كتاب‌هاي سواد رسانه‌اي نيز در اين‌باره مي‌گويد: «وقتي ما سايتي را به‌طور رسمي فيلتر كرده‌ايم و مسئولان، مديران، ستاره‌هاي سينما، ورزشكاران و... با فيلترشكن از آن استفاده مي‌كنند، در حقيقت قبح فيلترينگ را شكسته‌ايم. آن وقت نوجوان ما حق دارد فكر كند فيلترينگ كار كاملا اشتباهي است و به‌خودش حق بدهد از فيلترشكن استفاده كند. وقتي به چنين نتيجه‌اي رسيد، ديگر ما نمي‌توانيم كنترل كنيم كه از فيلترشكنش حتما براي توييتر و يوتيوب استفاده كند.»
دكتر محمدرضا جوادي‌يگانه، رئيس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات هم معتقد است بايد توييتر رفع فيلتر شود. او هم معتقد به لزوم تجديدنظر در سياست‌هاي فيلترينگ است و مي‌گويد: «ما امكان حضور در فضايي مثل توييتر يا فيس‌بوك را از كاربران ايراني گرفته‌ايم و راه را براي تلگرام باز كرده‌ايم. توييتر محل حضور كاربراني از همه جهان است. اگر ايراني‌ها در اين شبكه حضور داشتند مي‌توانستيم از ظرفيت‌شان استفاده كنيم. هيچ‌كدام از اين محيط‌ها يعني تلگرام و توييتر متعلق به ما نيستند اما در توييتر ما هم مي‌توانيم اثرگذاري كنيم درحالي‌كه تلگرام چنين قابليتي به ما نمي‌دهد.»
- اما و اگر‌هاي تجديدنظر
تغيير سياست‌هاي فيلترينگ در ايران هميشه همراه با اما و اگر‌هايي بوده است. نهاد‌هاي نظارتي دغدغه‌هاي خودشان را دارند و البته شواهدي هم دارند كه نشان مي‌دهد بايد در برخي موارد نگران بود. اما فيلترينگ هوشمند راهي است كه خود تكنولوژي پيش پاي اين مانع گذاشته است. هم‌اكنون براساس همين شيوه بسياري از صفحات نامناسب در اينستاگرام مسدود هستند و اگر ايران به سمت استفاده از اين شيوه نمي‌رفت، شايد هم‌اكنون دسترسي به اين شبكه اجتماعي نيز مسدود بود. البته وزير ارتباطات پيش از اين به صراحت گفته بود: «اجراي موفق فيلترينگ هوشمند اينستاگرام به‌معناي رفع فيلتر فيس‌بوك و يوتيوب نيست.» اما شايد بتوان اميدوار بود خبري كه حالا درباره تجديدنظر درباره دسترسي به يوتيوب در دانشگاه‌ها منتشر شده، مقدمه‌اي براي تجديدنظر در اين زمينه باشد.