اگر اين روزها سراغي از بيمارستان مسيح دانشوري بگيريد، با تعدادي بيمار روبه‌رو مي‌شويد كه بيماري «سياه ششي» گرفته‌اند و علت آن را نمي‌دانند. ريه اين افراد طي سال‌هاي اخير به مرور تخريب شده و اكنون بخشي از بافت آن سياه شده است. اين بيماران در بخش ريه بيمارستان امام خميني هم ديده مي‌شوند.
آنگونه كه واحد تحقيقات آلودگي هواي بيمارستان مسيح دانشوري اعلام كرده، سياه‌ششي يك بيماري ريوي در حال رشد است. پزشكان هنگامي كه با دستگاه‌هاي تخصصي، داخل ريه و راه‌هاي هوايي بيماران تنفسي را رصد مي‌كنند، دانه‌ها و ذرات سياهي مي‌بينند كه داخل كيسه‌هاي هوايي باقي مانده‌اند. اين بيماري اغلب خود را با تنگي نفس نشان مي‌دهد اما هيچ درمان قطعي ندارد و شش‌هايي كه سياه شده‌اند به تخريب ريه مي‌انجامند.
حميد سهراب‌پور، فوق‌تخصص بيماري‌هاي ريوي در اين‌باره مي‌گويد: سياه ششي در شهرهاي پرجمعيت و آلوده مانند تهران به مرور زمان اپيدمي مي‌شود و افرادي كه چندين سال در تهران زندگي كرده‌اند به مرور زمان مبتلا به بيماري سياه ششي مي‌شوند. وي مي‌افزايد: متأسفانه سياه ششي در ابتدا علائمي ندارد و تنها با برونوسكوپي مي‌توانيم اين پديده را مشاهده كنيم. نبايد اين موضوع را ناديده گرفت كه اين بيماري، مردم تهران را در درازمدت تهديد مي‌كند و ما در برخي از آزمايش‌ها با اين بيماران برخورد مي‌كنيم. همچنين سيدمحمد سيدمهدي متخصص ريه و از نويسندگان كتاب سلامت انسان و آلودگي هوا مي‌گويد:
تركيباتي در هواي تهران وجود دارند مثل دوده و اين پتانسيل را دارند كه در ايجاد بيماري سياه ششي اثرگذار باشند. آنچه ما مي‌بينيم اين است كه اين بيماري وجود دارد و تعداد بيشتري از مردم با علائم مشابهي مراجعه مي‌كنند.
- بلاي ذرات
هواي تهران سال‌هاست كه به معضل محيط‌زيستي به نام ذرات معلق گرفتار شده و بخشي از اين ذرات معلق را خودروهاي ديزلي توليد مي‌كنند. ديزلي‌هايي كه عمده دوده را توليد مي‌كنند شامل 230هزار كاميون و سرويس اداراتي مي‌شوند كه دست‌كم 30سال از عمر آنها مي‌گذرد و هيچ قانون و پليسي جلودار آنها نيست.
آنان با انتشار كربن سياه يا دوده، ريه مردم تهران را به سمت سياه‌شدن مي‌برند. در موتورهاي ديزلي وقتي گازوئيل و هوا تركيب مي‌شوند، منواكسيد كربن، دي‌اكسيد كربن، آب، نيتروژن، اكسيد نيتروژن، دي‌اكسيد نيتروژن، كربن، ذرات آلي فرار و 200ماده سمي تشكيل مي‌شود كه از بين آنها، تركيبات اكسيد نيتروژن، كربن سياه و ذرات آلي فرار بسيار خطرناك است. اين شرايط وقتي بحراني‌تر مي‌شود كه بدانيم بدن انسان هيچ مكانيسمي براي مواجهه با كربن سياه ندارد.
نه مي‌تواند آن را دفع و نه جذب كند و بخشي از بيماري‌هاي قلبي و عروقي توسط آن ايجاد مي‌شود. كربن مي‌تواند ژنتيك را تغيير دهد و همچنين موجب تكثير سلولي شده و از آلاينده‌هايي است كه اثر حتمي آن در ايجاد سرطان در همه منابع پزشكي به اثبات رسيده است.
- ديزلي‌هاي آزاد؛ ديزلي‌هاي رها
از جمله منابع مؤثر در آلودگي هوا دوده‌اي است كه از اگزوز موتورهاي ديزلي بيرون مي‌آيد. وحيد حسيني، مديرعامل شركت كنترل كيفيت هواي تهران در اين‌باره به همشهري مي‌گويد: اين ذرات مي‌توانند عامل بسياري از بيماري‌هاي حاد تنفسي، قلبي و حتي مرگ مستقيم افراد بر اثر استنشاق طولاني‌مدت شوند. هم‌اكنون در دنيا براي جلوگيري از انتشار اين ذرات از فيلتر دوده استفاده مي‌شود كه ذرات معلق و دوده حاصل از احتراق موتورهاي ديزلي را به‌طور كامل از بين مي‌برد. وي با انتقاد از روند نظارت بر ديزلي‌ها در جاده و شهر مي‌افزايد: كاميون‌هايي كه براي جاده‌ها و معابر برون‌شهري ايمن نيستند، تازه كارشان را در داخل شهرها شروع مي‌كنند. متأسفانه خودروهاي ديزلي كاملا رها شده‌اند.
به گفته اين استاد دانشگاه صنعتي شريف، آلايندگي ديزلي‌ها در شهرها مسئله مهمي است كه به آن پرداخته نشده و سطح ديزل خودروها وضعيت خوبي ندارد، براي همين است كه قانون، نصب فيلتر دوده را اجباري كرده اما هنوز الزامي براي توليدكنندگان داخلي و خارجي مبني بر نصب فيلتر دوده وجود ندارد. حسيني تصريح مي‌كند: يك‌دهم وزن ذرات معلق كمتر از 2.5ميكرون در سال را دوده تشكيل مي‌دهد. خودروهاي بالاي 20سال عمر بايد از رده خارج شوند ولي كاميون‌هايي را در تهران مي‌بينيم كه با 45سال سن هنوز اجازه تردد دارند.