عمار حكيم دليل اين جدايي را ضرورت نوسازي در عرصه سياسي عراق اعلام كرده است. براي نگاهي به آخرين صف‌بندي‌هاي جريانات سياسي عراق، به‌ويژه شيعيان، با محمدباقر حكيم، كارشناس سياسي عراق گفت‌وگو كرده‌ايم.
او درباره صف‌بندي‌هاي سياسي ميان گروه‌هاي شيعه عراقي سخن گفته و تاكيد مي‌كند كه شيعيان عراق در آستانه انتخابات با وحدت و يكپارچگي در صحنه حضور مي‌يابند.
- علل اصلي جدايي سيدعمار حكيم از مجلس اعلا را چه مي‌دانيد؟
اصلي‌ترين علت جدايي عمار حكيم از مجلس اعلا را مي‌توان اختلاف و تقابل 2نسل در ساختار اين مجلس به شمار آورد؛ تقابلي كه به‌تدريج وارد مرحله تنش شده و حواشي متعددي را طي ماه‌هاي اخير به‌وجود آورده است؛ تا جايي كه منجر به خروج چند نفر از رهبران برجسته و قديمي مجلس اعلا از اين حزب اسلامي شد.
سيدعمار حكيم طي سال‌هاي اخير، سياست جوان‌گرايي را به‌طور جدي پيگيري كرده و در نتيجه اين سياست، موفق به جذب ميزان قابل‌توجهي از جوانان عراقي شده است؛ جواناني كه با ورود به ساختار مجلس اعلا، مناصب مهمي را در اين حزب اسلامي كسب كرده‌اند. اين رويكرد، موجب ايجاد حساسيت قابل‌توجه طيف رهبران قديمي مجلس اعلا شد، به‌طوري‌كه نسبت به افزايش نفوذ جوانان در حزب و به حاشيه رفتن خود، احساس خطر جدي كردند. بنابراين، تقابل نسل پيشين رهبران مجلس اعلا با سياست جوان‌گرايي عمار حكيم، نخستين و مهم‌ترين دليل براي جدايي وي به شمار مي‌رود.
از سوي ديگر و علاوه بر جوان‌گرايي، ايده‌ها و برنامه‌هاي عمار حكيم نيز عامل ديگري براي اختلاف وي با طيف سنتي مجلس اعلا به‌حساب مي‌آيد.
اين برنامه‌ها را، همانطور كه در آخرين سخنراني عمار حكيم نيز بيان شده است، مي‌توان در سه محور خلاصه كرد:
فعاليت فراقومي، رويكرد فرامذهبي و عملكرد ملي‌گرايانه.
طبيعي است كه در سايه ارزش‌ها و چارچوب‌هاي سنتي حاكم بر مجلس اعلا، امكان فعاليت آزادانه براي دسترسي به اهداف و برنامه‌هاي مذكور، براي سيدعمار حكيم فراهم نبود و اكنون، او با آزادي عمل بيشتري قادر به ادامه راه خود است.
- رويكرد ملي‌گرايي تا چه حد در صحنه سياسي عراق ممكن است مورد استقبال قرار بگيرد؟
بايد توجه داشت كه رويكرد ملي‌گرايي، اكنون از اهميت ويژه‌اي در ميان تمامي طيف‌هاي سياسي عراقي، به‌ويژه شيعيان برخوردار است، به‌طوري‌كه چهره‌هايي مانند مقتدي صدر و يا اياد علاوي، بخش قابل توجهي از گفتمان خود را به اين مسئله اختصاص داده‌اند.
جامعه عراق دچار بحران‌هاي متعددي است و رويكرد ملي‌گرايانه، مي‌تواند پل ارتباطي مناسبي براي گفت‌وگو و تفاهم ميان بخش‌هاي مختلف اين جامعه باشد.
- نتايج اين انشقاق و تاسيس حزب سياسي جديد از سوي عمار حكيم را چه مي‌دانيد؟ آيا اين جدايي به موقعيت شيعيان در انتخابات پارلماني پيش رو ضربه مي‌زند؟
يكي از نخستين نتايج تاسيس جريان سياسي جديد توسط عمار حكيم، ظهور و تربيت نسل جديدي در صحنه سياسي عراق خواهد بود كه به‌دليل محوريت نگاه ملي‌گرايانه، شامل اقشار مختلفي از مردم اين كشور بوده و طبيعتا بدنه اجتماعي قدرتمندي نيز به همراه خواهد داشت.
بدون شك هرگونه انشقاقي در داخل بيت شيعيان و به‌طور كلي تكثرگرايي در صحنه فعلي عراق، اتفاق مطلوبي نبوده و شرايط اين كشور را پيچيده‌تر خواهد كرد، اما تجربه ما از سال2003 تا به امروز نشان مي‌دهد جريانات شيعي، با وجود تمام انشقاقات و گرايش‌ها، در آستانه انتخابات با يكديگر متحد خواهند شد.
عملكرد متحد شيعيان طي سال‌هاي گذشته، همواره ضامن كسب جايگاه نخست‌وزيري از سوي اين طيف و همچنين موقعيت ويژه سياسي در سطح عراق بوده است.بنابراين، مي‌توان گفت نتايج انشقاق سياسي حاصل از جدايي عمار حكيم از مجلس اعلا، هرچه كه باشد، تأثير منفي بر عملكرد متحد شيعيان در انتخابات پارلماني سال2018 نخواهد داشت.
- موقعيت ديگر گروه‌هاي سياسي عراق نسبت به انتخابات چگونه است؟
نگاهي به وضعيت احزاب و گروه‌هاي سياسي عراقي نشان مي‌دهد كه انشقاق، محدود به جريانات شيعه نبوده و تمامي گروه‌هاي سياسي، به‌صورت بسيار متكثري براي حضور در انتخابات آماده مي‌شوند.
در اين زمينه مي‌توان به احزاب جديدي كه با رهبري احمد المساري و يا سليم الجبوري در ميان اهل سنت و همچنين سيدعمار حكيم و حشد الشعبي در بيت شيعه ظهور كرده‌اند، اشاره كرد.تمام اينها در حالي است كه آقاي عبادي در تلاش براي حفظ پست نخست‌وزيري، تلاش‌هاي ويژه‌اي براي مهندسي جريانات حاضر در انتخابات، به نفع خود انجام خواهد داد.
از سوي ديگر، حضور قطعي حشد الشعبي (با عنواني جديد) در انتخابات پيش رو، امري است كه تا حد زيادي به اهميت و اعتبار رقابت جريانات سياسي در سال2018 مي‌افزايد.