تنها در سال 95تعداد جريمههاي صادر شده از سوي پليس براي خودروهاي فاقد معاينه فني به 600هزار فقره رسيد و طي ماههاي اخير نيز بالغ بر 200هزار جريمه صادر شده و اين عدد تا پيش از مهرماه كم و كمتر ميشود.از سويي از ابتداي مردادماه استانداردهاي معاينه فني طي دستور هماهنگ در كل كشور به روز شد.
معاينه فني در مجموع بر 2نكته اصلي تمركز ميكند كه نخست بحث ايمني خودرو و دوم آلايندگي آن است. معاينه فني با حدود جديد كه از ابتداي مرداد اجرايي شد روي آلايندگي خودروها سختگيرانهتر عمل ميكند. اين در حالي است كه در فاز نخست حدود مجاز در دور موتور پايين لحاظ شده بود و در مرحله بعد كه مراكز معاينه فني ارتقا پيدا كردند موارد جديد براي آلايندگي خودرو در دور موتور بالا هم لحاظ ميشود.
- افزايش 30درصدي مردوديها
در روزهاي نخست اجراي حدود جديد معاينه فني، مردودي در تستهاي معاينه فني از 8درصد به 38درصد افزايش يافت و اگر حدود جديد در دور موتور بالا اعمال شود 75درصد مراجعات با مردودي مواجه خواهند شد. سيدنواب حسيني منش، مديرعامل ستاد مركزي معاينه فني شهر تهران در اينباره گفت: در روز اول اجراي حدود جديد در مراكز معاينه فني شهر تهران 1100خودرو بهدليل آلايندگي بالا در تستها رد شدند و موفق به اخذ معاينه فني نشدند. بدينترتيب با اجراي دستورالعمل جديد كه از سوي سازمان حفاظت محيطزيست اعلام شده، بايد هر خودروي بالاي 80هزار كيلومتر كاركرد،
پيش از اقدام به معاينه فني، كاتاليست خودروي خود را تعويض كند. كاركرد كاتاليست خودرو در شرايط عادي 80هزار كيلومتر است كه اين ميزان پيمايش براي كاركرد كاتاليست منوط به سوخت با كيفيت است. كاتاليست قطعهاي است كه در مسير خروج دود از اگزوز نصب ميشود تا ميزان آلايندگي خودرو را به كمترين حد ممكن كاهش دهد. در شرايطي اين قطعه بايد در هر خودرو باشد كه در شهري مثل تهران بيش از 3ميليون خودرو در حال تردد هستند و در كمترين زمان ممكن ميتوانند آسمان آبي شهر را دودي رنگ كنند.
- سالهاي دور از كاتاليست
طي سالهاي دهه 80در زمينه ارتقاي كيفيت خودرو و بهمنظور كاهش آلودگي هوا، خودروسازان مكلف به رعايت استاندارد يورو 2شدند كه براي استاندارد يورو 2نصب كاتاليست اجباري شد. در پي اين تغيير استاندارد يورو4نيز از سالهاي دهه 90اجباري شد. اين تغيير از يورو2به يورو4البته بدون كمترين نوسازي زيرساختها صورت گرفت و موجب شد هيچگونه نظارتي بر اين مهم صورت نگيرد. از طرفي براي قطعهاي حياتي نظير كاتاليست نيز كمترين نظارتي صورت نگرفت. در كشورهاي آمريكايي و اروپايي كاتاليست خودرو تا زماني كه خودرو گارانتي دارد بدون هزينه تعويض خواهد شد.
همچنين در اين كشورها گارانتي معمولا 8سال است اما برخي از خودروسازان تا زماني كه وسايل نقليه تردد دارند خودرو را گارانتي ميكنند. در كشورهاي خارجي تعويض كاتاليست هيچ هزينهاي ندارد و نبايد بهاي تعويض كاتاليست را مردم بپردازند. پس از 8سال نيز يك خودرو فرسوده محسوب ميشود و طبق شرايط آساني يك خودرو نوسازي ميشود.
اما در كشور ما متأسفانه خودروسازان بهدنبال سودجويي بوده و خودروي توليدي را (بر مبناي قانون هواي پاك، مصوب ارديبهشت 96) تنها 2سال گارانتي ميكنند كه مدت آن بسيار اندك است. در پي اين دو سال، خودروي بيكيفيت دچار نواقص متعدد ميشود و در مقابل نيز كاتاليست خودرو گارانتي ندارد و هزينههاي سنگيني را بر دوش مشتريان خود ميگذارد. براساس قيمت بازار استوك لوازم خودرو، قيمت كاتاليست براي خودرويي نظير پرايد حدود 150هزار تومان است و در خودروهاي ميان رده تا 500هزار تومان افزايش مييابد و در خودروهاي مدل بالا نيز رقم به 2تا 5ميليون تومان ميرسد.