و درصورت واریزنشدن حقوق بیمه از سوی کارفرما، مطلع شوند و آن را پیگیری کنند.
با وجود اين، به‌دليل عدم‌دسترسي همه بيمه‌شدگان به اينترنت، فراموشي در پيگيري يا دشواري استفاده از خدمات سايت، گاهي براي بيمه‌شدگان دردسرهايي ايجاد مي‌شود.اين دردسرها وقتي بيشتر مي‌شود كه برخي كارفرمايان فراموش مي‌كنند حق‌بيمه كارگران را به موقع پرداخت يا اينكه حقوق و دستمزد واقعي كارگران را ملاك پرداخت حق‌بيمه لحاظ كنند. در اين‌باره با مهندس بهروز كريمي، مديركل نام‌نويسي و حساب‌هاي انفرادي سازمان تأمين اجتماعي گفت‌وگو كرده‌ايم.
- براي يك بيمه‌شده اطلاع مداوم از سوابق بيمه‌اي‌اش چقدر بايد مهم باشد؟
اجازه بدهيد اول درباره يك باور اشتباه توضيح بدهم كه تصور مي‌كند كارگر بايد90روز در كارگاهي كار كند تا بعد از آن بيمه شود؛ يعني كارفرما مختار است تا 90روز كارگر را بيمه نكند. اين قاعده در قانون كار آمده كه كارفرما مي‌تواند فرد را به‌صورت موقت تا 90روز به‌كار گيرد تا تشخيص دهد كه از او راضي هست يا نه، ولي از نظر سازمان تأمين اجتماعي كسي كه در جايي شروع به‌كار مي‌كند و رابطه كارگري و كارفرمايي ايجاد مي‌شود از همان دقيقه اول بايد تحت پوشش بيمه قرار بگيرد.
چون هر آن ممكن است حادثه‌اي رخ دهد و نياز به استفاده از خدمات بيمه داشته باشد. پس درخصوص اين باور اشتباه بايد اطلاع‌رساني تا اصلاح شود. بر همين اساس نياز است كارگران از وضعيت بيمه‌اي خودشان مطلع شوند. قبلا اين اطلاع‌رساني به‌واسطه ضعف در زيرساخت‌ها امكان‌پذير نبود اما الان حدود 8سال است كه بيمه‌شدگان مي‌توانند از طريق اينترنت و ورود به سامانه مشاهده سوابق بيمه‌اي، از وضعيت بيمه‌پردازي خود مطلع شوند.
به اين ترتيب اگر اشكالي وجود دارد يا اينكه كارفرما حق‌بيمه را پرداخت نمي‌كند، بيمه‌شده به سازمان مراجعه كرده و موضوع را پيگيري مي‌كند. به بيمه‌شدگان عزيز توصيه مي‌كنم به‌صورت مرتب سوابق بيمه‌اي خود را در سامانه مشاهده سوابق بيمه‌اي بررسي و درصورت مشاهده ايراد و اشكال به شعب سازمان تأمين اجتماعي مراجعه كنند.
- موضوع اين است كه خيلي‌ها شايد دسترسي يا توانايي استفاده از سايت را نداشته باشند. آيا نمي‌شود انتظار داشت تأمين اجتماعي درصورت واريزنشدن حق‌بيمه يا هر تغيير ديگري، به آنها هشدار بدهد؟
برنامه امسال ما اين است كه ليست‌هاي پرداخت حق بيمه‌اي را كه دريافت مي‌كنيم، به بيمه‌شدگان اطلاع‌رساني كنيم، يعني از طريق پيامك به آنها بگوييم كه حق‌بيمه اين‌ماه شما دريافت شده، حقوق و دستمزد(مبناي حمايت‌هاي ما) و كاركرد شما اين ميزان است. همچنين طوري برنامه‌ريزي شده تا ان‌شاء‌الله امكانات و ابزار بهتري در اختيار بيمه‌شدگان عزيز قرار گيرد و بيمه‌شدگان با نصب برنامه‌اي روي تلفن همراه، به‌سادگي بتوانند از وضعيت سوابق بيمه‌اي خود مطلع شوند.
البته اين كار نياز به فراهم‌شدن زيرساخت دارد و در حال مذاكره با اپراتورهاي تلفن همراه هستيم. همچنين محل تأمين منابع مالي اين طرح نيز بايد مشخص شود، زيرا ارسال 13ميليون پيامك در هر‌ماه براي بيمه‌شدگان سازمان تأمين اجتماعي هزينه بالايي دارد و ما به‌دنبال اخذ مجوز از هيأت مديره سازمان هستيم.
- منهاي اصل قرار داشتن يا نداشتن در ليست بيمه، اطلاع از جزئيات چه اهميتي دارد؟
اين سامانه اطلاعات بهروز را دراختيار كارگران قرار مي‌دهد تا آنها بدانند آيا كارفرما در حال پرداخت حق بيمه هست يا نه. براي ما در سازمان تأمين اجتماعي كاركرد و دستمزد مهم است، اگر حق‌بيمه كارگري با دستمزد پاييني واريز مي‌شود، به هر دليلي نياز به استفاده از حمايت‌ها و خدمات سازمان تأمين اجتماعي داشته باشد و حق بيمه واقعي او از سوي كارفرما واريز نشود، قطعا متضرر خواهدشد و از حمايت‌هاي كافي منتفع نمي‌شود.
- فرض كنيد با استفاده از سايت فعلي يا سامانه پيامكي كه قرار است راه‌اندازي شود، بيمه‌شده‌اي كه در محل كارش حضور داشته متوجه شد برايش بيمه رد نشده باشد، چه بايد بكند؟
اگر بيمه‌شده‌اي مطلع شد در يك‌ماه يا دوره خاصي برايش حق بيمه لحاظ نشده بايد به شعب سازمان تأمين اجتماعي مراجعه و ادعاي اشتغال و پرداخت سوابق حق‌بيمه مطرح كند. فرم ويژه‌اي براي اين كار وجود دارد كه بايد آن را تكميل كند و با مدارك و مستندات اشتغال مانند فيش حقوقي، حكم كارگزيني يا قرارداد كار خود را در ايام مورد نظر ضميمه و تحويل دهد. موضوع در كميته مربوطه بررسي و درصورت تأييد، حق‌بيمه به كارفرما ابلاغ و سابقه براي بيمه‌شده ايجاد مي‌شود.
- برخي كارفرمايان براي پرداخت كمتر حق‌بيمه، حقوق و دستمزد واقعي كارگران را در فهرست بيمه لحاظ نمي‌كنند و به روش‌هاي ديگري پرداختي دارند، آيا اين كار به ضرر كارگران است؟
طبيعي است كه با اتخاذ اين روش از سوي برخي كارفرمايان، كارگران متضرر مي‌شوند. بخش اندكي از كارفرمايان با وجود پرداخت حقوق و دستمزد واقعي، در فهرست بيمه حداقل حقوق و دستمزد را لحاظ مي‌كنند. براي مثال حقوق يك كارگر ماهر قطعا بيش از آن چيزي است كه شوراي‌عالي كار تعيين و كارفرما هم آن را پرداخت مي‌كند ولي براي اينكه حق‌بيمه كمتري بپردازد، مبلغ حقوق را 930هزار تومان رد مي‌كند. اين كار به ضرر كارگر است.
- شما سامانه‌اي براي بررسي وضعيت پرداخت حق‌بيمه از سوي كارفرمايان داريد؟
حدود يك ميليون و 200هزار كارگاه در كشور وجود دارد و ممكن است برخي كارفرمايان به هر دليلي در واريز حق‌بيمه سهل‌انگاري كنند. ما براي دريافت حق‌بيمه بيمه‌شدگان سامانه بازرسي داريم. از سال گذشته هم تغيير و تحول بزرگي در شيوه بازرسي ما ايجاد شده و الان بازرسان سازمان به‌صورت دقيق و منظم به كارگاه‌هايي كه لازم باشد، مراجعه مي‌كنند و افراد شاغل به لحاظ تعداد، حقوق و دستمزد و كاركردشان را فهرست‌برداري كرده و حقوق و دستمزد و ساعات كار آنها را بررسي مي‌كنند. اگر كارفرمايي در پرداخت حق‌بيمه قصور داشته باشد، با آن برخورد قانوني مي‌شود.