به گزارش همشهري، دست‌كم 5سال است طرح تاسيس بورس ارز به‌دليل مخالفت‌هاي بانك مركزي روي زمين مانده است. بانك مركزي بيم آن دارد كه با عرضه ارز در بورس و انجام مبادلات ارزي از طريق بازار سرمايه قيمت ارز و مشخصا دلار با نوسان‌هاي زيادي مواجه شود. اين در حالي است كه كارشناسان معتقدند حتي اگر قيمت ارز چند برابر شود باز هم آثار اقتصادي تك‌نرخي شدن آن از طريق مكانيسم بورس به قدري است كه مي‌تواند اين نوسان‌ها را توجيه كند.
چرا كه پايين نگاه داشتن تصنعي نرخ ارز با تزريق منابع ارزي، به‌طور عملي باعث كاهش صادرات كشور مي‌شود. همزمان اين موضوع يارانه‌اي غيرمستقيم به واردات و حمايت از آن است و از همه بدتر به قاچاق كالا دامن مي‌زند. نرخ ارزي كه به شكل تصنعي پايين نگه داشته مي‌شود، باعث ارزان‌تر شدن كالاي وارداتي از توليد داخلي مي‌شود. دليل اين موضوع نيز روشن است زيرا تورم داخلي بر توليد تأثيرگذار است ولي كالاي وارداتي اين مشكل را ندارد.
محمد لاهوتي، رئيس كنفدراسيون صادرات ايران در اين‌باره مي‌گويد: اعتقاد دارم هزينه‌اي كه براي شفافيت اقتصادي و تك‌نرخي كردن ارز پرداخت مي‌كنيم از فايده آن بيشتر است. درصورتي كه اين شفافيت اجرايي شود، قطعا در راستاي بهبود شرايط محيط كسب‌وكار خواهد بود و ريسك سرمايه‌گذاري در ايران را كاهش خواهد داد زيرا همه مسائل به‌طور شفاف و مشخص در ترازنامه خود را نشان مي‌دهد.
- وعده‌اي كه عملي نشد
بعد از اجرايي شدن برجام، بانك مركزي وعده داد تا پايان سال۱۳۹۵ ارز تك‌نرخي مي‌شود، با وجود اين سال95 به پايان رسيد و ارز تك‌نرخي نشد. به اعتقاد فعالان بازار سرمايه تك‌نرخي شدن ارز بايد دست‌كم يك دهه قبل انجام مي‌شد و سازوكار اين موضوع در بازار سرمايه از طريق بورس ارز فراهم بود اما در سال‌هاي قبل، بانك مركزي با تاسيس بورس ارز مخالف بود و حتي زماني كه قرار شد مسئولان بازار سرمايه خود راسا بورس ارز را تاسيس كنند بانك مركزي با تاسيس مركز مبادلات ارزي مانع انجام اين كار شد.
به‌نظر مي‌رسد هراس مقامات بانك مركزي فقط از نوسان‌هاي نرخ ارز نيست. بانك مركزي از يك سو بايد سازوكار لازم را براي كنترل ارز پس از تك‌نرخي شدن در اختيار داشته باشد و از سوي ديگر نگران حاكميت خود بر بازار ارز است. مهم‌ترين سازوكار بانك مركزي براي كنترل بازار ارز در اختيار داشتن منابع ارزي كافي براي اجراي سياست‌هاي تنظيم بازار است.
در واقع وعده تك‌نرخي شدن ارز از طريق بورس ارز براساس منابع آزاد شده ناشي از برجام داده شد ولي اجرايي نشدن اين طرح شايد به‌معناي اين است كه پس از برجام منابع ارزي كافي در اختيار اين بانك قرار نگرفته است.
- ارز تك‌نرخي با بورس ارز
در همين رابطه ديروز سيدحسين سليمي، نايب‌رئيس كميسيون بازار پول و سرمايه اتاق تهران گفت: با عرضه ارز در بورس، نرخ آن در عرضه و تقاضا تعيين مي‌شود و اين تنها راهي است كه مي‌تواند به يكسان‌سازي و تك‌نرخي شدن ارز منجر شود. او توضيح داد: براي يكسان‌سازي نرخ ارز، آيين‌نامه‌ها و مقررات عرضه ارز در بورس تهيه شده است كه قرار بود تا پيش از پايان سال گذشته فعاليت آن آغاز شود اما احتياط كردند و اين كار به امسال موكول شد.
وي در ادامه افزود: همزمان با موافقت بانك مركزي با عرضه ارز اعم از ارزهاي دولتي و صادراتي در بورس، تك‌نرخي شدن ارز كليد مي‌خورد.عضو هيأت نمايندگان اتاق بازرگاني، صنايع، معادن و كشاورزي ايران ادامه داد: قيمت ارز تك‌نرخي مستقيماً به ميزان ارزي كه بانك مركزي مي‌تواند عرضه كند، ربط دارد؛ به‌عبارتي با كمبود عرضه روند صعودي مي‌گيرد و با افزايش عرضه به سمت كاهش قيمت حركت خواهد كرد.
اين فعال اقتصادي با اشاره به آمادگي بورس ارز براي آغاز فعاليت گفت: در فرايند عرضه و تقاضا، نرخ روز ارزها تعيين مي‌شود و متقاضيان مي‌توانند براساس نرخ تعيين‌شده، ارز روز يا ارز آينده (فيوچر) بخرند اما بانك مركزي بايد دستور آغاز فعاليت اين بازار را صادر كند.