فيلم‌هاي اينچنين در سينماي ما كم نيست؛ آثاري كه باعث شدند كارگردان‌ها در يك شب ره صدساله بروند و البته براي برداشتن گام دوم فيلمسازي به بحران تصميم‌گيري و وسواس دچار شوند.
- پرده اول
سپاس براي كارگرداني، بازيگر نقش اول مرد، بازيگر نقش دوم زن، آهنگسازي، فيلمبرداري و سرانجام بهترين فيلم به مفهوم مطلق. اين سرنوشت «قيصر» مسعود كيميايي در 1348 بود؛ فيلمي كه نه به‌عنوان نخستين فيلم رسمي كه در مقام نخستين فيلم او در اذهان ثبت شد و اهالي سينما و مردم براي ديدنش صف بستند. چنين سرنوشتي در سال‌هاي بعد از انقلاب براي يك عروس تكرار شد و سال69 بود كه بهروز افخمي «عروس» را با بازي نيكي كريمي در نخستين نقش سينمايي راهي پرده كرد. فيلم حيرت منتقدان و مخاطبان را برانگيخت و در گيشه خوش درخشيد ولي در جشنواره نهم موفق نبود.
دليل ناكامي جشنواره‌اي عروس را نه در ضعف فيلم بلكه بايد در ظهور نخستين فيلم مردي دانست كه درست در همان سال كوله‌بار تجربه دستياري بزرگان سينما را زمين گذاشت و فيلم ساخت. حرف از ساخته درخشان واروژ كريم‌مسيحي است كه تا سال‌ها پرافتخارترين فيلم اول سينماي ايران بود. «پرده آخر» 8 سيمرغ از جشنواره نهم گرفت و اينگونه بود كه طولاني‌ترين وقفه بين ساخته‌هاي اول و دوم يك كارگردان را رقم زد. كريم‌مسيحي 18سال بعد «ترديد» را ساخت كه هرگز به پاي فيلم اول نرسيد. افخمي هم 3سال بعد از عروس روي صندلي كارگرداني «روز فرشته» نشست.
- فيلم اول، صورت اول
در مرور عناوين فيلم‌هاي اول كه با آغاز نمايش عمومي خيلي زود منتقدان و تماشاگران را با خود همراه كردند، بي‌ترديد بايد سراغ پيمان معادي و صفي يزدانيان را گرفت. «برف روي كاج‌ها» حاصل نخستين تلاش كارگرداني معادي بود كه به دل‌ها نشست و نشان داد بازيگر جوان پس از سال‌ها فيلمنامه‌نويسي و بازيگري در فيلم‌هاي آدم‌هاي درجه‌يك تا توانسته آموخته و تجربه كسب كرده است. دريافت سيمرغ بلورين بهترين فيلم از نگاه تماشاگران سي‌امين جشنواره فيلم فجر مصداق اين توفيق بود.
چند سال بعد يزدانيان هم فيلمي ساخت كه براي تجربه اول بسيار دلپذير بود. «در دنياي تو ساعت چند است؟» چند جايزه خارجي برد و در جشن خانه سينما هم بي‌نصيب نماند اما بهترين جايزه فيلم را مردمي به آن دادند كه سبب شدند نخستين ساخته يزدانيان فيلمي مهم لقب بگيرد. معادي حدود 7سال پس از برف روي كاج‌ها در حال ساختن «بمب» است تا بر وسواس فيلم دوم غلبه كرده باشد اما يزدانيان هنوز تصميمي براي ساختن فيلم دوم نگرفته است.
- فيلم اول، صورت دوم و يك روز
شايد به طور قطع بتوان ساخته يك جوان آن روزها 26ساله را درخشان‌ترين و تحسين‌شده‌ترين فيلم اول تاريخ سينماي ايران دانست. «ابد و يك روز» روستايي توانست ۹سيمرغ بلورين (۶سيمرغ در بخش اصلي، ۲سيمرغ بهترين فيلم و بهترين كارگرداني در بخش نگاه نو و سيمرغ بهترين فيلم از نگاه تماشاگران) جشنواره سي و چهارم را از آن خود كند تا بهترين فيلم اول تاريخ جشنواره لقب بگيرد. او در 28سالگي براي دومين فيلم خود «متري شيش و نيم» پروانه ساخت داده و قصد دارد آن را با بازي شهاب حسيني و پيمان معادي مقابل دوربين ببرد.