تحمل حبس، به‌خودي خود سخت است اما هميشه خود زندان تنها دشواري زنداني نيست. بيماري، اعتياد، نگراني از اداره خانواده، آسيب‌هاي درون زندان، نگراني از حضور در جامعه و اشتغال بعد از آزادي، مشكلات روحي و... گاهي قوزبالاي قوز مي‌شوند. تحمل دوري از فرزند براي زنداني حتما دشوار است اما شايد سخت‌تر از آن، روزگار مادري باشد كه مجبور است همراه با كودكش در زندان زندگي كند. واقعيت اين است كه كودكاني هستند كه در زندان به دنيا مي‌آيند و حتي در زندان بزرگ مي‌شوند؛ كودكاني كه بيرون از زندان كسي منتظرشان نيست و جايي جز زندان ندارند. اين كودكان گاهي مجبورند در همان سلولي كودكي كنند كه مادرشان البته چند مجرم ديگر تحمل حبس مي‌كنند.
- زندان زنان
كل زندانيان كشور حدود 230هزار نفر اعلام شده كه 5درصد اين تعداد را زنان تشكيل مي‌دهند. بيشتر اين زنان به‌علت ارتكاب جرايمي در حوزه مواد‌مخدر دستگير شده‌اند؛ به‌طوري‌كه 54درصد از زندانيان اعتياد به مواد‌مخدر را زنان و 46درصد را مردان تشكيل مي‌دهند. تعداد زيادي از آنها نيز زندانيان بدهكار هستند؛ زندانياني كه سرپرست خانواده بوده‌اند و به اميد گردش چرخ زندگي وارد تجارتي شده‌اند، فريب خورده‌اند و چك كشيده‌اند و حالا بايد تحمل حبس كنند. تعدادي از اين زنان، مادر هم هستند يا وقتي به زندان مي‌آيند در آستانه مادر شدن قرار دارند.برخي از آنها كسي را بيرون از زندان دارند كه فرزند‌شان را نگه دارد اما دنيا براي بعضي ديگر به اندازه اين هم بزرگ نيست. بنابراين زندان خانه‌شان مي‌شود.
كسي البته درست نمي‌داند چه تعداد از اين كودكان داريم اما يك گزارش رسمي از سوي سازمان بهزيستي مي‌گويد طبق آخرين بررسي 2300كودك به‌دليل زنداني‌بودن والدين خود در زندان به‌سر مي‌برند علاوه بر اين از 10هزار كودك حاضر در مراكز بهزيستي (شبه‌خانواده و شيرخوارگاه‌ها) 2600كودك به‌دليل زنداني بودن والدين خود در اين مراكز نگهداري مي‌شوند؛ يعني اگر در مهدكودك‌ها زندان وجود داشت و اين بچه‌ها امكان زندگي در كنار مادرشان را داشتند با احتساب كودكاني كه مادرشان از سر اجبار آنها را براي نگهداري به بستگان سپرده‌اند و اگر امكانش بود ترجيح مي‌دادند در كنار خودشان باشند، شايد بتوان گفت اين عدد به 5هزار كودك مي‌رسد.
- قانون چه مي‌گويد؟
براي مثال در استان كرمانشاه 73كودك تا 5سال در مهدكودك زندان نگهداري مي‌شوند. در ايران براساس تبصره ماده 65آيين‌نامه اجرايي سازمان زندان‌ها و اقدامات تأميني و تربيتي كشور مصوب 1380، زندانيان زن مي‌توانند اطفال خود را تا 2سال تمام به همراه داشته باشند. روساي زندان‌ها مي‌توانند در هر زنداني نسبت به تفكيك و جداسازي اطفال 2سال تا 6سال در محل مجزا (مهدكودك) اقدام يا نسبت به انتقال اطفال موصوف به بهزيستي يا مؤسسات نگهداري اطفال مبادرت كنند. در زندان‌هاي كشور بخش‌هايي كه زنان باردار و شيرده و كودكان‌شان نگهداري مي‌شوند، بندهايي جداست اما گزارش‌هايي تأييد كرده‌اند كه در برخي زندان‌ها عده‌اي از مادران موفق شده‌اند كودكان بزرگ‌تر از 2سال‌شان را نيز در كنار خود نگه دارند؛ كودكاني كه حتما با نوزاد تفاوت دارند و به خوبي مي‌فهمند در اطراف آنها چه مي‌گذرد.
- آيا مهدكودك زندان داريم ؟!
به گفته مديركل امور كودكان و نوجوانان بهزيستي هر زنداني كه بيش از ۱۰ الي ۱۵ كودك داشته باشد مي‌تواند مجوز احداث مهدكودك را از سازمان بهزيستي دريافت كند. محمد نفريه مي‌گويد: «به‌دليل مشكلات حراستي و حفاظتي در زندان‌ها اين امر تحقق نيافته و هم‌اكنون فقط در 2زندان اين اتفاق افتاده است.» با اين حال رحيم مطهرنژاد، مديرعامل بنياد تعاون زندان‌هاي كشور به همشهري مي‌گويد: «بنياد تعاون در ساخت و تجهيز 5مهدكودك در زندان‌هاي كشور مشاركت داشته كه زندان اصفهان و زندان زنان 2نمونه از اين مهدهاي كودك هستند.»
اين يعني تعداد زندان‌هاي مجهز به مهدكودك بين 2تا حداكثر 5مورد هستند. با وجود اين هيچ آماري نه از تعداد اين كودكان و نه از تعداد زندان‌هاي مجهز به مهدكودك وجود ندارد؛ موضوعي كه اعتراض برخي نمايندگان مجلس ازجمله محمدجواد فتحي، عضو كميسيون حقوقي قضايي را به‌دنبال داشته است: «مخفي‌كردن آمار مجرمان مشكلي را حل نمي‌كند؛ هرچند آمارهاي بالا نيز بسيار تأسف‌برانگيز است، اما بهتر است اين آمارها به‌طور دقيق و شفاف اعلام شود.»
يك مطالعه تخصصي كه در سال‌هاي گذشته انجام شده نشان مي‌دهد 33درصد كودكان زندان داراي مشكلات رواني بودند و آثاري از مشكلات گفتاري نيز در ميان آنها مشاهده مي‌شد. يك‌سوم اين كودكان نيز از اختلالات رواني از خفيف تا شديد رنج مي‌بردند. بيماري‌هاي عفوني مانند عفونت ادراري نيز در ميان كودكان زندان شايع بود و در 13درصد از آنها علائمي از كودك‌آزاري مشاهده مي‌شد. آيا فرصت بهتري براي زندگي به كودكاني كه بي‌هيچ تقصيري بايد در زندان باشند، ايجاد مي‌شود؟!
- ديدگاه مخالف؛ مهدكودك بيرون از زندان باشد
يحي كمالي‌پور، عضو كميسيون قضايي: ممكن است احداث مهدكودك در زندان‌ها براي دسترسي مناسب والدين به كودكان اقدامي مناسب باشد اما آثار تخريبي و آسيب‌هاي آن به‌مراتب بيشتر از فوايد آن است. اگر دولت و بهزيستي به‌دنبال احداث مهدكودك در زندان‌ها هستند، بهتر است نسبت به احداث مهدكودك در خارج از محوطه زندان اقدام كنند، اما به‌صورت مقطعي مي‌توان به كودكان اجازه حضور در زندان‌ها براي ديدار با مادر را داد.