حسين اصغري ثاني در تشريح اهميت مصوبه سازمان ميراث فرهنگي درخصوص ابلاغ عرصه و حريم حرم رضوي و بافت تاريخي مشهد گفت: ساخت و سازهاي اطراف حرم سال‌هاست كه در جريان است و مردم مشهد را اذيت كرده و در چند سال اخير نيز حتي نماينده ولي فقيه در مشهد و مرحوم آيت‌الله طبسي و حالا آيت‌الله رئيسي توليت آستان قدس به اين رويه اعتراض داشته‌اند.
او گفت: زماني كه مقام معظم رهبري به مشهد سفر كردند مردم و ساكنان اطراف حرم مطهر رضوي به جفاهايي كه در بافت اطراف حرم بر آنها رفته بود اعتراض كردند كه همان زمان مقام معظم رهبري نكاتي را به استاندار وقت فرمودند و استاندار نيز در نامه‌اي به شهردار وقت فرمايشات مقام معظم رهبري را ابلاغ كرد كه خلاصه آن فرمايشات دخالت حداقلي در بافت تاريخي اطراف حرم مطهر رضوي و احترام به حقوق مالكانه مردم و شآن حرم مطهر رضوي بود.
برخي ناظران ميراث فرهنگي در استان خراسان رضوي به همشهري خبر داده‌اند كه اگرچه ضوابط عرصه و حريم حرم مطهر رضوي و بافت تاريخي مشهد قرار است امروز يا ظرف اين هفته با 2تغيير در ارتفاع ساخت‌وساز در حريم درجه 2و درجه 3حرم مطهر امام رضا(ع) در مشهد و بافت تاريخي آن شهر از سوي استاندار خراسان رضوي ابلاغ شود، اما مافياي ساخت‌وساز و بلندمرتبه‌سازي در بافت تاريخي اطراف حرم مطهر رضوي چنان ريشه دوانده كه قدرت جلوگيري از ابلاغ مصوبات دولتي را نيز يافته و فشار بلندمرتبه سازها در مشهد كار را به جايي رسانده است كه حتي ابلاغ عمومي مصوبه عرصه و حريم حرم مطهر رضوي و بافت تاريخي مشهد كه چند روز پيش مورد تأكيد شوراي‌عالي معماري و شهرسازي قرار گرفته نيز به تعويق بيفتد.
براساس آخرين بررسي‌هاي همشهري مصوبه سازمان ميراث فرهنگي در مورد تعيين عرصه و حريم حرم مطهر رضوي و بافت تاريخي مشهد قرار است با اصلاحاتي در حريم درجه 2و 3ابلاغ شود. براساس اين تغييرات ارتفاع ساخت‌وساز در حريم درجه 2حرم مطهر رضوي و بافت تاريخي مشهد از 16متر به 19.5متر افزايش يافته و در حريم درجه 3نيز ارتفاع ساخت‌وساز از 19.5متر به 23متر رسيده است.
- مسئولان پاسخگو نيستند
عليرضا رشيديان، استاندار خراسان رضوي دومين درخواست روزنامه همشهري براي گفت‌وگو درخصوص اين مصوبه را هم بي‌پاسخ گذاشت و ديروز در پاسخ به درخواست همشهري براي گفت‌وگوي تلفني درخصوص چرايي ابلاغ عمومي نشدن مصوبه عرصه و حريم حرم مطهر رضوي و بافت تاريخي مشهد گفت كه آنقدر گرفتار است كه نمي‌تواند در اين خصوص صحبت كند. او گفت‌وگو درخصوص اين موضوع را به روزهاي بعد موكول كرد.
محمد مقدوري معاون عمراني استانداري خراسان رضوي نيز پاسخ به سؤالات روزنامه همشهري درخصوص چرايي ابلاغ نشدن مصوبه عرصه و حريم حرم مطهر رضوي و بافت تاريخي مشهد را موكول به هماهنگي با روابط عمومي استانداري خراسان رضوي كرد. اين در حالي است كه روابط عمومي استانداري خراسان رضوي هفته گذشته معاون زيارت استانداري خراسان رضوي را مرجع پاسخ به سؤالات همشهري معرفي كرد كه هيچ ارتباطي با ابلاغ مصوبه عرصه و حريم حرم مطهر رضوي و بافت تاريخي مشهد ندارد، مقدوري گفت: در يك جمع خانوادگي حضور دارم و با تمام احترامي كه براي روزنامه همشهري قائل هستم امكان پاسخگويي به سؤالات همشهري را تا پيش از هماهنگي با روابط عمومي ندارم.
- بافت تاريخي مشهد چگونه نابود شد؟
طرح تاش در دولت دهم در مشهد اجرا شد. اين طرح كاملا غيركارشناسي بود و منجر به ساخت‌وسازهاي بلندمرتبه و كلان در اطراف حرم مطهر رضوي شد و اكنون براساس آنچه ناظران ميراث فرهنگي در مشهد خبر مي‌دهند همه افرادي كه در دوره اجراي اين طرح، داراي مسئوليت بودند و اكنون نيز در شهر مشهد مسئوليت دارند از اجراي اين طرح غيركارشناسي تبري مي‌جويند و دچار عذاب وجدان هستند. همسايگان امام رضا(ع) در اطراف حرم مطهر رضوي سال‌ها بود كه در بافت اطراف حرم نسل به نسل زندگي كرده بودند و با يكديگر قرابت خانوادگي و دوستي ديرينه داشتند. اما اجراي آن طرح ساكنان اطراف حرم را از خانه‌هايشان راند و حق و حقوقشان را به نفع بلندمرتبه‌سازي و هتلسازي ناديده گرفتند. اين طرح به قدري ظالمانه بود كه حالا حتي حرم مطهر رضوي را نيز دستخوش تغييرات بسيار كرده است. تا آنجا كه ديگر حتي به‌دليل ساخت وسازهاي بلندمرتبه و ناهمگون گنبد و گلدسته‌هاي حرم امام رضا(ع) نه‌تنها از دوردست‌ها كه از برخي نقاط داخل شهر مشهد نيز قابل مشاهده نيست. طرح تاش آنطور كه سرپرست معاونت ميراث فرهنگي استان خراسان رضوي به همشهري گفته است، فقط بافت تاريخي اطراف حرم امام رضا(ع) را نابود نكرد، بلكه بافت اجتماعي، فرهنگي و زندگي مردم اطراف حرم را نيز نابود كرد.
شوراي‌عالي معماري و شهرسازي پس از سفر مقام معظم رهبري به مشهد در جلسه‌اي اعلام كرد كه طرح تاش بايد در مشهد خلع يد شود و سازمان مسكن و شهرسازي را مكلف كرد كه اين طرح را با توجه ويژه به جايگاه و‌شان حرم مطهر، توجه ويژه به آثار تاريخي اطراف حرم و اجتناب از هرگونه تغيير كاربري از مسكوني به تجاري و اقامتي در اطراف حرم مطهر رضوي بازنگري كند. اين شورا همچنين سازمان ميراث فرهنگي را مكلف كرد كه طرح حريم منظري حرم را آماده كند و پس از آن هيأت وزيران نيز در جلسه‌اي كه براي مشهد 2017داشت بار ديگر سازمان ميراث فرهنگي كشور را مكلف كرد ظرف 2ماه حريم منظري حرم رضوي را تهيه كند. سال 94بود كه قرارداد تهيه حريم حرم مطهر رضوي منعقد شد و آنطوركه سرپرست معاونت ميراث فرهنگي اداره كل ميراث فرهنگي استان خراسان رضوي به همشهري گفته است، از آن سال تاكنون حداقل بيش از 50مكاتبه بين مديران وقت اداره ميراث فرهنگي استان خراسان رضوي با معاونت ميراث فرهنگي و دفتر حفظ و احيا و دفتر حرايم سازمان ميراث فرهنگي كشور در تهران صورت گرفت تا روند تهيه و تصويب حريم مطهر رضوي پيگيري شود. اسفند‌ماه سال95 بود كه نخستين طرح تعيين عرصه و حريم حرم مطهر رضوي و بافت تاريخي مشهد تهيه شد. اما آن طرح به گفته حسين اصغري ثاني داراي ايرادات بسيار بود و از ارسال آن به تهران جلوگيري شد.
حسين اصغري ثاني به همشهري مي‌گويد: قرار بود در جلسه‌اي كه در ارديبهشت‌ماه 96براي ثبت نهايي عرصه و حريم حرم مطهر رضوي و بافت تاريخي مشهد در سازمان ميراث فرهنگي كشور برگزار مي‌شد طرحي كه داراي ايرادات بسيار بود تصويب نهايي شود. اما از مشاور طرح خواستم طرح تهيه شده حريم را پيش از ارسال به تهران به بنده ارائه كند و آنزمان بود كه با ديدن اين طرح متأسفانه شاهد ايرادات بسيار زيادي كه در آن بود شدم.
ثاني افزود: اگر جلوي طرح اوليه را نمي‌گرفتم همان حريم ثبت و مصوب و ابلاغ مي‌شد. درحالي‌كه طرح اوليه ضوابط بسيار متضادي داشت. حقوق مالكانه را درنظر نگرفته بود و به برخي مسايل بي‌ربط ديگر در حرايم ورود كرده بود كه اگر ارسال مي‌شد و به تصويب نهايي مي‌رسيد مشكلات حقوقي فراواني براي سازمان ميراث فرهنگي، مردم و حتي هتل‌ها ايجاد مي‌كرد. مثلا در يك مورد طرح آمده بود اگر يك هتلدار بخواهد حتي تابلوي خود را عوض كند يا تعميراتي در هتل خود انجام بدهد بايد از سازمان ميراث فرهنگي اجازه اين كارها را بگيرد. بنده نيز جلوي ارسال اين طرح را گرفتم.
در ارديبهشت‌ماه سال 96كميته كارشناسي جديدي براي طرح جديد تعيين عرصه و حريم حرم مطهر رضوي و بافت تاريخي مشهد تشكيل شد و اين كميته به گفه سرپرست معاونت ميراث فرهنگي خراسان رضوي، دو‌ماه شبانه روز روي حريم جديد كار كرد و در اين بازنگري بر تثبيت وضعيت موجود تأكيد شد.
ثاني مي‌گويد: 16مورد ضابطه بد در مورد ساخت‌وسازهاي موجود در طرح قبلي وجود داشت كه همه آنها حذف شد و در طرح جديد اعلام كرديم آنها كه تا زمان ابلاغ طرح جديد ساخت‌وساز كرده‌اند يا پروانه ساخت‌وساز دارند كاري به كارشان نداريم ولي يك ضابطه براي آنها در طرح جديد قرار داديم كه هر زمان عمر مفيد ساختمان‌ها تمام شد و مانند پلاسكو فرو ريختند، براي بالا آمدن مجدد بايد از ضوابط جديد عرصه و حريم پيروي كنند. در طرح قبلي بسياري از ضوابط دست و پاگير حذف شدند و و براي نخستين بار نيز براي 406اثر تاريخي در بافت تاريخي مشهد حريم گرفتيم. اكنون 406اثر تاريخي در شهر مشهد وجود دارد كه كه اگر مي‌خواستيم براي تك تك آنها حريم بگذاريم تمام شهر مشهد قفل مي‌شد. ولي براي اين آثار پلاك بلافصل شهري گرفتيم. هدف ما در آستان قدس هم فقط تثبيت وضع موجود بود و در حريم جديد گنبدها، مناره‌ها و ايوان‌ها استثناء شدند. ساخت‌وساز در اطراف محدوده حرم را كه 9متر است در طرح جديد عرصه و حريم همان 9متر گرفتيم. چون مي‌دانيم كه توليت حرم مطهر رضوي قرار نيست ديگر در بست‌ها و ايوان‌ها ساخت‌وساز كند و اين اقدام نيز در راستاي ثبت جهاني حرم انجام شده است. حريم منظري حرم نيز براساس آداب زيارت طراحي شد و خيابان‌هاي مشرف به حرم و مقياس انساني و مالكيت معنوي و حقوق مالكانه و روح انساني مترتب بر زيارت و اقتصاد زمين نيز در طرح جديد عرصه و حريم حرم مطهر رضوي و بافت تاريخي مشهد درنظر گرفته شد.
- تقلب سودآور
سرپرست معاونت ميراث فرهنگي اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري استان خراسان رضوي با اعلام اينكه مهم‌ترين موضوع در مخالفت با ابلاغ عرصه و حريم حرم مطهر رضوي و بافت تاريخي مشهد اقتصاد زمين است گفت: سازمان ميراث فرهنگي يك سازمان حاكميتي سياستگذار است و تابع سود و زيان دلالان ساخت‌وساز نيست. ولي متأسفانه از لحظه اعلام تهيه شدن حريم جديد حرم مطهر رضوي و بافت تاريخي مشهد سمپاشي‌هاي بسيار صورت گرفت و برخي افراد همان حريمي را كه پر از ايراد و اشكال بود و به سازمان ميراث فرهنگي نيز ارسال نشد و به هيچ دردي نمي‌خورد پرينت گرفتند و به تمام نهادها و هتل‌ها دادند تا هجمه سازماندهي شده‌اي را عليه سازمان ميراث فرهنگي شكل بدهند كه البته موفق هم شدند. درحالي‌كه حريم جديد ابلاغ شده توسط سازمان ميراث فرهنگي به استانداري خراسان رضوي از مهم‌ترين دست آوردهاي سازمان ميراث فرهنگي در كشور است و نه‌تنها شهر مشهد را قفل نكرده كه مي‌تواند گردشگري شهر مشهد را نيز متحول كند.
واقعيت آن است كه مافياي ساخت‌وساز تا اينجاي كار موفق به فريب مسئولان استاني در خراسان رضوي و شهر مشهد شده است. آنها طرح غيركارشناسي و پر از ايراد قبلي را كه نه به سازمان ميراث فرهنگي رفته است و نه تصويب نهايي شده است را در شهر پخش كرده‌اند و اينگونه موجب آشفتگي در تصميم‌گيري شده‌اند تا جايي كه سرپرست معاونت ميراث فرهنگي استان خراسان رضوي به همشهري گفته است: سه مرتبه از معاون عمراني استانداري خراسان رضوي خواسته‌ايم اگر هرگونه ابهامي وجود دارد اجازه بدهيد بياييم و طرح نهايي شده را در حضور شما ارائه كنيم. گفته‌ايم آنچه دست شما است و مبناي قضاوت است طرح نهايي شده نيست و حريم جديد آن چيزي است كه در اختيار سازمان ميراث فرهنگي است و آنچه در اختيار شما است همان طرحي است كه ما نيز به آن اعتراض داريم. و آن طرح به سازمان ميراث فرهنگي نرفته است. ولي متأسفانه حاشيه‌سازي‌‌ها و سمپاشي‌هاي مافياي ساخت‌وساز ملاك قضاوت قرار گرفته است و منجر به تعويق در اعلام عرصه و حريم حرم مطهر رضوي و بافت تاريخي مشهد شده است.
مهم‌ترين اتفاق در طرح جديد عرصه و حريم حرم مطهر رضوي و بافت تاريخي مشهد آن است كه تا 50سال آينده به‌تدريج از ارتفاع ساخت‌وسازها در مشهد كاسته مي‌شود و حرم مطهر رضوي و بافت تاريخي پيرامون آن همچون گذشته احيا مي‌شوند. اما مافياي ساخت‌وساز به‌شدت مخالف ابلاغ عمومي و اجراي طرح جديد عرصه و حريم حرم رضوي و بافت تاريخي مشهد است. دليل آنها ارزش افزوده زمين در اطراف حرم مطهر امام رضا(ع) است.
هر متر از زمين يك پلاك مسكوني در اطراف حرم مطهر امام رضا(ع) در بافت تاريخي مشهد 6ميليون تومان قيمت دارد اما اگر دو پلاك با يكديگر تجميع شوند قيمت زمين به 8ميليون تومان مي‌رسد و اگر 5پلاك تجميع شوند باز هم قيمت افزايش بيشتري مي‌يابد. بدين‌ترتيب تجميع پلاك‌ها به نفع سوداگران زمين و بلندمرتبه سازها است و چندين ميليون تومان بر قيمت هر متر زمين در ساخت‌ويازهاي اطراف حرم افزوده مي‌شود. حالا اگر بنا از مسكوني به تجاري نيز تغيير كند كه ديگر ارزش هر متر زمين چندين برابر افزايش مي‌يابد و همين موضوع موجب شده است كه مافياي ساخت‌وساز در اطراف حرم مطهر رضوي و در بافت تاريخي مشهد از زمان اجراي طرح نابودكننده تاش در اين شهر شكل بگيرد.
- چرا بافت تاريخي؟
سرپرست معاونت ميراث فرهنگي خراسان رضوي مي‌گويد: تمام حريم حرم مطهر رضوي در طرح جديد يك درصد از بافت اطراف حرم و تمام طرح عرصه و حريم حرم و بافت تاريخي نيز يك درصد از كل شهر مشهد است. 99درصد ديگر شهر آزاد است و برج سازها مي‌توانند در نقاط ديگر بلندمرتبه‌سازي كنند. آنها نبايد حقوق كل ملت ايران را در اطراف حرم مطهر رضوي زير پا بگذارند. اما چرا آنها تأكيد ويژه دارند كه اطراف بافت تاريخي و حرم مطهر رضوي ساخت‌وساز كنند؟ دليل آن اقتصاد زمين است. چون وقتي تجميع پلاك‌ها را انجام مي‌دادند ميليون‌ها تومان روي قيمت زمين‌ها مي‌رفت و ميليون‌ها تومان ديگر نيز بعد از تغيير كاربري براي زمين‌ها ايجاد مي‌شد. چگونه است كه آرامگاه نادري، آرامگاه فردوسي و بناهاي ساده امامزاده‌ها در تمام استان خراسان رضوي داراي حريم هستند ولي بارگاه شريف امام رضا(ع) نبايد حريم نداشته باشد؟ چگونه است كه به ساختمان روتانا در خيابان امام رضا با 80متر ارتفاع مجوز ساخت مي‌دهيم ولي بارگاه امام رضا نبايد داراي حريم باشد؟
در همان يك درصد بافت تاريخي شهر مشهد 406اثر تاريخي وجود دارد، آيا بايد بگذاريم فرهنگ و تمدن و هويت شهر مشهد كه همه‌شان با آداب زيارت در پيوند بوده‌اند تخريب شوند؟ همين حالا يك اثر تاريخي در مشهد داريم كه در زيرزمين آن بنا در دوره پهلوي به‌طور مخفيانه روضه خواني برگزار مي‌شد يا جاهايي هست كه مرحوم شهيد بهشتي و مرحوم شهيد دستغيب زندگي كرده‌اند، اينها ميراث معنوي مشهد است آيا بايد اجازه بدهيم تخريب شوند؟ تمام آثار مربوط به مرحوم عابدزاده و حسينيه‌ها و خانه‌هاي تاريخي كه اطراف حرم است كلي خاطره براي مردم مشهد دارد بايد بگذاريم اينها تخريب شود؟ وقتي از مسجد و حوض معجردار در خيابان نواب صحبت مي‌كنيم از آثار معنوي شهر مشهد سخن مي‌گوييم آيا بايد بگذاريم اينها تخريب شوند؟ امروز واتيكان در قلب اروپا حريم دارد و تمام ساخت و سازهاي اطراف واتيكان دو طبقه است. ولي ما در ايران در شهر مشهد حرم را در ساخت و سازها كور كرده‌ايم.