ظهير احمد به خبرنگار روزنامه گاردين گفته كه سربازان ارتش ميانمار تمام اعضاي خانوادهاش را جلوي چشمانش كشتهاند. دختر 6ماههاش يكي از كودكاني بوده كه سربازان به رودخانه انداختهاند. او ميگويد نيروهاي ارتش ميانمار به همراه گروههاي افراطي بودايي از 3طرف به روستا حمله كردند و خانهها را به آتش كشيدند.
احمد ميگويد مردم از روستا به سمت رودخانه مرزي فرار كردند. عدهاي در رودخانه غرق شدند و تعداد كمي ازجمله خود او هم توانستند از ميان آبهاي خروشان رودخانه عبور كنند اما سربازان سر رسيدند و مردم روستا را كه در آن سوي رودخانه گير افتاده بودند قتلعام كردند.
روايت ظهيراحمد كه خسته، تشنه، با لباسهاي پاره و بدن زخمي به كمپ آوارگان در بنگلادش رسيده روايت يكي از 270هزار آوارهاي است كه طبق اعلام سازمان ملل طي 2هفته گذشته از ميانمار گريختهاند. نقطه اشتراك روايتهاي آنها سوزاندن، قتلعام و تجاوز است. ديروز در يكي از روستاها سربازان مردم را كشتند و جنازه آنها را پس از پيچيدن در گوني به آب انداختند. انتشار ويدئوي جنازههاي شناور روي رودخانه مرزي از سوي بنگلادشيها بار ديگر جهان را بهتزده كرد.
سركوب اقليتهاي قومي و مذهبي در ميانمار اتفاق جديدي نيست اما آنچه طي 2هفته اخير پيش چشم مردم جهان در اين كشور در جريان بوده بيسابقه است. طي 7دهه گذشته يعني بعد از جنگ جهاني دوم پس از آنكه نيروهاي انگليسي منطقه را ترك كردند، نظاميان در ميانمار هميشه دست بالا داشته و حكومت كردهاند.
تشديد اقدامات ضدحقوق بشري نظاميان ميانماري از اوايل دهه 1990باعث شد تا غربيها بهخصوص آمريكاييها نسبت به شرايط اين كشور زبان به انتقاد بگشايند. ادامه اين وضعيت، باعث تحريمهاي گسترده آمريكا عليه ميانمار شد؛ تحريمهايي كه هر سال از سوي روساي جمهور آمريكا تمديد شدند تا اينكه يك سال پيش به دستور باراك اوباما لغو شدند.
- تحريمهاي ميانمار چگونه لغو شد
لغو تحريمهاي ميانمار پس از آن انجام شد كه خانم آنگ سان سوچي موفق شد در انتخابات سراسري قدرت را در دست بگيرد. اوباما اين موضوع را نشانه «پيشرفت چشمگير به سوي دمكراسي» در ميانمار تلقي كرد و با وجود اعتراض نهادهاي حقوق بشري و برخي اعضاي كنگره دستور به لغو تحريمها داد. در آن زمان، معترضان خواستار توجه به وضعيت اقليت روهينگيا بودند كه سالها بود در ميانمار تحت آزار و اذيت قرار داشتند. اوباما اما نگاهش به خانم سوچي بود و به قدرت رسيدن او كه پيش از اين نوبل صلح دريافت كرده بود را براي بهبود اوضاع اميدبخش ميدانست.
اندكي بعد اما بار ديگر آزار و اذيت نسبت به مسلمانان روهينگيا شدت گرفت و در نهايت به كشتار اخير منتهي شد. پيش از اين، اگر حمله به خانههاي مسلمانان از سوي گروههاي افراطي بودايي و در حضور نيروهاي ارتش و پليس انجام ميشد، در وقايع اخير اين خود نيروهاي دولتي بودهاند كه بهصورت سازمانيافته اقدام به كشتار مردم و سوزاندن خانههاي آنها كردهاند. اينها همه در دولت فردي اتفاق ميافتد كه خود سالها براي دمكراسي مبارزه كرده، 15سال از عمرش را بهخاطر فعاليتهاي حقوق بشري در حصر به سر برده و نماد آزادي در ميانمار است.
- دعوت از شوراي امنيت براي ورود به بحران
نگاه دوگانه كشورهاي غربي در برخورد با مسائل حقوق بشري در ميانمار، اكنون بار ديگر اعتراض گروههاي حقوق بشري را برانگيخته است؛ نگاهي كه در دورهاي تحريمهاي گسترده نظامي و اقتصادي را نصيب دولت ميانمار ميكند و در دورهاي باعث ميشود آنها بيتفاوت از كنار كشتار مردم بگذرند.
سازمان عفو بينالملل با انتشار بيانيهاي ضمن انتقاد از رويكرد كشورهاي اروپايي و آمريكا نسبت به كشتار در بحران ميانمار خواستار تشكيل جلسه اضطراري شوراي امنيت سازمان ملل در اين رابطه شده است. عفو بينالملل به گزارش 5سال پيش خود اشاره ميكند كه در آن نسبت به افزايش فشارها عليه روهينگياييها و كشتار اين اقليت هشدار داده بود. انفعال كشورهاي جهان و سازمان ملل در برخورد با دولت ميانمار، واكنش دبيركل سازمان ملل را هم بهدنبال داشته است. آنتونيو گوترش كه طي روزهاي اخير بارها در سخنانش عليه اقدامات ميانمار موضعگيري كرده در نامهاي سرگشاده به شوراي امنيت، ضمن هشدار نسبت به «پاكسازي قوميتي» و «نسلكشي» در ميانمار از اعضاي شوراي امنيت خواسته براي توقف «يك فاجعه انساني» وارد عمل شوند.
- چين و روسيه در كنار ميانمار؟
هفته گذشته خبرهايي مبني بر تشكيل جلسه شوراي امنيت منتشر شد. اين جلسه پشت درهاي بسته برگزار شد و هنوز هيچ خبري در مورد جزئيات مذاكرات منتشر نشده است؛ احتمالا به اين دليل كه جلسه بينتيجه به پايان رسيده بود. با افزايش درخواستها براي ورود شوراي امنيت به بحران ميانمار، خانم سوچي هم فعال شده و ضمن «دروغ» خواندن خبرهاي كشتار مسلمانان ميانمار، از چين و روسيه خواسته مانع تصويب هرگونه قطعنامه شوراي امنيت عليه ميانمار شوند.
مشاور امنيتي سوچي روز جمعه اعلام كرد كه نماينده ميانمار در سازمان ملل در حال مذاكره با نمايندگان چين و روسيه بر سر اين موضوع است. 6ماه پيش هم اين دو كشور مانع تصويب «بيانيه» شوراي امنيت سازمان ملل در مورد افزايش فشارهاي دولت ميانمار عليه روهينگياييها شدند. پس از آنكه شوراي حقوق بشر سازمان ملل گزارش خود در مورد كشتار مسلمانان در ميانمار را منتشر كرد، شوراي امنيت با دستور جلسه محكوميت اين اقدامات تشكيل جلسه داد.
به گفته نماينده انگليس در سازمان ملل، در اين جلسه كه بدون حضور خبرنگاران برگزار شد، چين و روسيه مانع تصويب بيانيه شوراي امنيت شدند؛ بيانيهاي كه قرار بود در مورد كشتار روهينگياييها تنها «ابراز نگراني» كند.
- «دالاييلاما» و «توتو» عليه كشتار ميانمار
دالاييلاما، رهبر بودائيان جهان، ديروز گفت كه بهخاطر وقايع ميانمار «بسيار ناراحت» است و از بودائيان خواست كشتار اقليت مسلمان اين كشور را متوقف كنند. او گفت كه چنين اقداماتي با آموزههاي دين بودا همخواني ندارد. از سوي ديگر، دزموند توتو، اسقف اعظم در آفريقاي جنوبي و از رهبران جنبش ضدآپارتايد اين كشور كه در سال 1984برنده جايزه صلح نوبل شد، در نامهاي سرگشاده به آنگ سان سوچي، به او بهخاطر سكوتش در قبال كشتار مردم روهينگيا هشدار داد.
در نامه توتو آمده است: «تو هميشه خواهر دوستداشتني من بوده اي؛ سالهاست عكس تو را بهخاطر مبارزهها و ازخودگذشتگيات، روي ميزم گذاشتهام. مدتهاست ديگر فعاليت حقوق بشري ندارم اما آنچه در ميانمار در جريان است واقعا غمانگيز است. اگر بهخاطر حفظ قدرت سياسي سكوت كردهاي، بايد بگويم هزينه گزافي پرداخت خواهي كرد.»