ايران در ميانمار سفارت ندارد و سفير ايران در تايلند به‌صورت آكروديته (غير مقيم) تصدي مسئوليت سفيري ايران در ميانمار را بر عهده دارد. محسن محمدي در مصاحبه با همشهري به تشريح اقدامات ايران پرداخته است:
- انتقاداتي نسبت به ديپلماسي ايران درباره مسلمانان ميانمار مطرح شده‌است. ايران در رابطه با بحران انساني در ميانمار چه راهبردي را دنبال مي‌كند و آيا آنگونه كه ادعا شده است از تحولات ميانمار جامانده است؟
دستگاه سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران طي سال‌هاي گذشته با ديدگاهي بلندمدت و فراتر از سياست‌هاي مقطعي با تنش‌هاي ايجاد شده در ميانمار برخورد كرده و سياست اصولي جمهوري اسلامي ايران همواره در راستاي كاهش زمينه‌هاي بحران ميان بوداييان و مسلمانان در اين كشور قرار داشته است.
اقليت 4 تا 5 درصدي جامعه مسلمان (و از جمله شيعيان 10 تا 15 هزار نفري) در مقابل اكثريت بيش از 90 درصدي بوداييان ميانمار و همچنين وجود روحيات افراطي و خشن در ميان بوداييان اين كشور موجب شده است كه دستگاه سياست خارجي ضمن توجه خاص به مسئله روهينگيا و واكنش مناسب و بموقع در قبال محروميت‌ها و حملات غيرانساني به اين بخش مظلوم از جامعه جهاني اسلام، در عين حال هوشياري و حساسيت لازم در قبال جلوگيري از تبديل اين بحران به يك مسئله و درگيري ميان بوداييان و مسلمانان را مدنظر داشته باشد.
- برخي اين بحران را يك درگيري مذهبي تلقي مي‌كنند، اين برداشت درست است؟
لزوم جلوگيري از القاي بروز يك جنگ ديني در اين كشور بر كسي پوشيده نيست؛ زيرا در صورت ايجاد چنين موجي، بازنده اصلي قطعا مسلمانان و به‌ويژه اقليت شيعه اين كشور خواهد بود. واقعيتي كه جامعه مسلمان اين كشور نيز همواره نسبت به آن تحفظ داشته‌اند؛ زيرا رشد جريانات افراطي در ميان مسلمانان و به‌خصوص مسلمانان روهينگيا و فراگير شدن بحران و درگيري‌ها مي‌تواند موجب زمينه‌سازي فشار بيشتر گروه‌هاي افراطي بودايي و نيروهاي امنيتي و ارتش ميانمار و همسويي آنان در ايجاد يك موج نسل‌كشي مسلمانان در اين كشور شود.
- براي جلوگيري از شكل‌گيري اين نگاه چه راهبردي دنبال شده است؟ البته شنيده شده گروه‌هاي تكفيري در تايلند تحركاتي دارند.
تا‌كنون به همت رايزني فرهنگي سفارت جمهوري اسلامي ايران در تايلند دو دور گفت‌وگوهاي اسلام و بوديسم با مشاركت روحانيون و انديشمندان مسلمان ايراني و نيز مانك‌ها و محققان بودايي از ميانمار، تايلند و سريلانكا جهت شناخت و ايجاد درك متقابل بين پيروان اسلام و بوديسم برگزار شده است. دور سوم اين گفت‌وگوها قرار بود در سال‌جاري در تايلند برگزار شود كه به واسطه نوعي توطئه جريان وهابيت تندرو برگزاري آن به تعويق افتاد.
- شما به‌عنوان سفير ايران مذاكرات سطح بالايي در رابطه با اين بحران با مقامات ميانمار داشته‌ايد؟ آيا اساسا سفارت ايران در تايلند فعاليت ويژه‌اي براي مسلمانان ميانمار انجام داده است؟
در ملاقات چند ماه قبل اينجانب با خانم آنك سانگ سوچي يكي از مهم‌ترين مباحث مطروحه با وي، وضعيت و حقوق مسلمانان در اين كشور و به‌ويژه موضوع مسلمانان روهينگيا بود. خانم سوچي ضمن تشريح تلاش‌هاي كشورش براي حل و فصل مشكلات موجود در راخين، بر عدم‌وجود هرگونه سياست تبعيض‌آميز در دولت ميانمار در ارتباط با اديان مختلف تأكيد كرد و خواستار زمان و فرصت كافي براي حل مشكلات و اجراي سياست‌هاي خود شد. وي با اشاره به ضرورت اتخاذ رويكرد مثبت از سوي ساير كشورها و ارائه راه‌حل و مساعدت جهت رفع مشكل، خواستار اجتناب از اتخاذ مواضع صرفا محكوميت‌آميز شد. خانم سوچي همچنين عقيده داشت در راخين ريشه مشكل، هراس جوامع مختلف از يكديگر است و بايد ريشه آن را خشكاند.
- و شما چه نكاتي را مطرح كرديد؟
با اشاره به فرهنگ تعامل و صلح‌دوستي تشيع و مخالفت آن با هرگونه اقدامات افراطي و نيز يادآوري ابتكار ارائه شده توسط رياست‌جمهوري در سال 2014 به سازمان ملل تحت عنوان «جهان عليه خشونت و افراط‌گرايي»، بر آمادگي جمهوري اسلامي ايران در جهت مساعدت به حل مشكل و نيز ارسال كمك‌هاي بشردوستانه توسط دولت يا سمن‌هاي ايراني و ايجاد مراكز درماني و اعزام تيم‌هاي پزشكي تأكيد كردم.
2كشور در جهت پيگيري توافقات و همكاري‌هاي فيمابين و نيز مذاكره براي حل و فصل مشكل مسلمانان روهينگيا، درصدد برگزاري دور جديد رايزني‌هاي سياسي فيمابين هستند و تا‌كنون چندين تاريخ در اين رابطه مورد مذاكره قرار گرفته، ولي هنوز نهايي نشده است.
- هنوز جواب دقيقي از سؤال اول نگرفتيم.در رابطه با مواضع ايران در قبال بحران ميانمار برخي ديدگاه‌ها وجود دارد كه اقدامات ايران را در قياس با برخي از كشورها ناكافي دانسته‌اند، ارزيابي شما چيست؟
در كنار سياست‌هاي بلندمدت و اصولي، دستگاه سياست خارجي و اصولا نظام جمهوري اسلامي ايران در سطوح مختلف دولتي، ملي و ديني از واكنش مناسب در قبال هر دوره از ناآرامي‌ها در ميانمار و از جمله اين بار و جنايات غيرانساني رخ داده عليه مسلمانان روهينگيا، غافل نبوده و به جرأت مي‌توان ادعا كرد كه در سطوح دستگاه سياست خارجي، ساير مقامات دولتي، علماي ديني و اساتيد حوزه‌هاي علميه و نمايندگان ساير نهادهاي اجتماعي كشور، واكنش‌هايي حساب شده، منطقي و بموقع در قبال تحولات اخير داشته‌اند.
در اين موضع‌گيري‌ها توجه ساير كشورها، سمن‌ها و سازمان‌هاي بين‌المللي به وضعيت اسفناك مسلمانان روهينگيا و ظلم و ستمي كه بر آنان مي‌رود جلب شده و درخواست اقدامات مشترك بين‌المللي در قبال متوقف ساختن اين وضعيت و كمك‌رساني به آسيب‌ديدگان به عمل آمده است.
آقاي ظريف طي توييت‌ها، تماس‌ها با مقامات ساير كشورها و ارسال 2نامه به دبيركل سازمان ملل ضمن جلب توجه جامعه جهاني به قتل عام، تهديدات و فشارها عليه مسلمانان روهينگيا، خواستار اقدامات مؤثر و فوري بين‌المللي براي خاتمه جنايات عليه اين گروه از مسلمانان شد.
نمايندگي‌هاي جمهوري اسلامي ايران نزد سازمان ملل در نيويورك و نيز دفتر سازمان ملل در ژنو، اقدامات و پيگيري‌هاي جدي در سطح سازمان‌هاي بين‌المللي از جمله سازمان ملل و نيز سازمان همكاري اسلامي را در دستور كار قرار دادند. در ارتباط با سازمان همكاري اسلامي به‌ويژه گفت‌وگوهايي با مقامات تركيه به‌عنوان رئيس دوره‌اي سازمان انجام گرفته است.
علاوه بر اين ايران در جريان نشست اضطراري سازمان همكاري اسلامي در سال گذشته در كوالالامپور نيز با اشاره به تبعيض سيستماتيك و خشونت و نفرت گسترده عليه مسلمانان روهينگيا، خواستار اتحاد جهان اسلام در حمايت از مسلمانان روهينگيا به‌عنوان يك مسئوليت و تكليفي جمعي براي كشورهاي اسلامي شد اما متأسفانه منافع خاص برخي كشورهاي اسلامي و حمايت آنان از برخي جريانات افراطي در ميانمار، مانع از آن شده است كه سازمان همكاري اسلامي با وجود ظرفيت و قابليت‌هاي بالايي كه براي تأثير‌گذاري بر مسئله دارد، اقدامات و گام‌هاي لازم را در اين رابطه بردارد.
- تلاش براي ارسال محموله 40 تني براي مسلمانان روهينگيا
سفارت ايران در تايلند كه در ميانمار نيز آكروديته است از ابتداي شروع اين بحران ضمن رصد تمامي تحولات و گزارش آن به مركز، تماس‌هايي را با مقامات ميانمار و سفارت اين كشور در بانكوك درخصوص اعزام هيأتي عالي‌رتبه سياسي به اين كشور و نيز ارسال محموله 40تني كمك‌هاي بشردوستانه هلال‌احمر جمهوري اسلامي ايران به اين كشور به عمل آورده است و در انتظار هماهنگي‌هاي لازم از سوي طرف ميانماري با توجه به وخامت اوضاع امنيتي در مناطق بحراني براي اين امر هستيم.
با توجه به وخامت اوضاع امنيتي و احتمال عدم‌انجام هماهنگي‌هاي لازم توسط دولت ميانمار، همزمان ارسال كمك‌هاي بشردوستانه ايران از طريق بنگلادش و توزيع آن در اردوگاه‌هاي مسلمانان روهينگيا مستقر در مناطق مرزي 2 كشور نيز مدنظر قرار گرفته است. البته حدود 3ماه قبل نيز كمك‌هاي بشردوستانه‌اي از سوي ايران در همين اردوگاه‌هاي مرزي توزيع شد.
همچنين تماس‌هايي با سفراي ساير كشورهاي مسلمان فعال در بحث روهينگيا نظير بنگلادش، مالزي و اندونزي در تايلند برقرار شده تا ضمن تبادل اطلاعات، زمينه برخي هماهنگي‌ها در بحث حمايت از مسلمانان روهينگيا و كمك‌رساني به آنان فراهم شود.
جامعه مسلمان تايلند و به‌ويژه شيعيان تايلند نيز از طريق شبكه‌هاي اجتماعي و امكانات محدود تلويزيون‌هاي ماهواره‌اي كه در اختيار دارند در زمينه اطلاع‌رساني از اوضاع مسلمانان روهينگيا فعال شده‌اند.