مدل اس اين شركت كه تخصصش ساخت خودروهاي برقي است، 11سال بعد از شروع كار تسلا، آن را به اين توانايي رسانده است كه ادعا كند خودروهايش از منظر كاركرد مي‌توانند هم‌رده خودروهاي سنتي باشند. آيا مي‌توان عرضه مدل اس را يك انقلاب در صنعت خودروسازي دانست؟ تسلا، به‌خاطر گردش مالي‌اي كه در اين سال‌ها به‌دست آورده، قيمت خام مدل تسلا را 35هزار دلار اعلام كرده كه توان رقابت با خودروهاي بنزيني و ديزلي را دارد. الان ماسك مالك سرشناس اين شركت، هنگام عرضه اين مدل، با افتخار گفت كه «آينده همن حالاست» و اگر خوش‌بين باشيم، شايد بتوانيم حرف او را باور كنيم.
مدل اس كه با هر بار شارژ 215مايل (346كيلومتر) حركت مي‌كند، از سوي كارشناسان بازار، يكي از جايگزين‌هاي هيجان‌انگيز خودروهاي درونسوز معرفي مي‌شود. هرچند قيمت اوليه خودرو نسبت به‌خودروهاي درونسوز كمي گران است، اما هزينه‌هاي جاري آن، با توجه به هزينه سوخت، بسيار كمتر از خودروهاي رقيبي است كه موتور سوخت كربني دارد.
برخي كارشناسان، مدل اس را نه‌تنها يك نقطه عطف براي شركت تسلا، كه نقطه عطفي براي صنعت خودروسازي مي‌دانند. به عقيده آنها، تسلا حالا با مدل اس مي‌تواند فناوري‌هاي دوستدار محيط‌زيست را با قدرت در بازاري وارد كند كه دهه‌ها در اختيار خودروهاي درونسوز بوده است.
- مسئله، توليد نيرو است
اما آيا مدل اس 3 و يا ديگر خودروهاي الكتريكي مي‌توانند ما را از شر بزرگ‌ترين نگراني‌هاي زيست‌محيطي خلاص كنند؟ تا حالا گزارش‌هاي مفصل زيادي درباره تبعات منفي خروجي ماشين‌ها روي محيط‌زيست منتشر شده‌اند. يك تحقيق كه همين امسال توسط شوراي بين‌المللي حمل‌ونقل پاك انجام شده نشان داده است كه دست‌كم 108هزار نفر هر سال به‌خاطر خروجي موتورهاي ديزل جان خود را از دست مي‌دهند. در همين گزارش به همين موضوع اشاره شده است كه تعداد تولد‌هاي زودرس به همين‌خاطر، احتمالا بسيار بيشتر است.
البته همه خبرها اينقدر بد نيستند. تا حالا كشورهايي بزرگي ازجمله فرانسه و انگليس متعهد شده‌اند كه تا سال 2050خروجي گاز خودروهايشان را به صفر برسانند و ليست كشورهايي كه براساس پيمان پاريس چنين تعهدي را قبول مي‌كنند، روبه‌روز در حال بزرگ‌تر شدن است. اين يعني خودروهاي الكتريك، مجال و بازارهاي بيشتري پيدا خواهند كرد. اما آيا خودروهاي الكتريك منجر به افزايش گرمايش جهاني نخواهند شد؟
درست مثل لپ‌تاپ‌ها، خودروهاي الكتريكي هم نيروي محركه خود را از شبكه‌هاي نيرو تأمين مي‌كنند. در واقع، تمام ظرفيت «فعاليت بدون انتشار گاز» اين خودروها به شبكه‌هاي نيرو وابسته است. هرچند در كشورهايي مانند آمريكا، مدت‌هاست كه شبكه‌هاي توليد نيرو از شيوه‌هاي سنتي مانند زغال‌سنگ به روش‌هاي مدرن‌تر و مناسب‌تر مانند گاز طبيعي، نيروي هسته‌اي، انرژي‌هاي تجديد‌پذير و... چرخش كرده‌اند، همچنان راه زيادي تا وداع هميشگي با زغال‌سنگ باقي مانده است. حتي در كشوري مانند آمريكا، وضعيت در ايالت‌هاي مختلف يكسان نيست. در تحقيق‌هايي هم كه توسط سازمان‌هاي بين‌المللي انجام شده، اين وضعيت به خوبي مشخص است.
محققان با محاسبات پيچيده و سراسري در سراسر دنيا، توانسته‌اند مشخص كنند كه هر كيلومتر حركت با خودروهاي الكتريكي، چقدر گاز كربن در نيروگاه‌هاي كشورهاي مختلف دنيا توليد مي‌كند. يافته‌هاي آنها مشخص كرده است كه در اين زمينه هم وضعيت در كشورهاي مختلف سراسر دنيا، كاملا متفاوت است.
در ايسلند كه به نيروي هيدروالكتريك و ژئوترمال وابسته است و همينطور در فرانسه، كه بيشتر انرژي توسط نيروگاه‌هاي هسته‌اي توليد مي‌شود، چرخش از خودروهاي درونسوز به‌خودروهاي الكتريكي، مي‌تواند تا ميزان بسيار زيادي انتشار دي‌اكسي كربن را كاهش دهد. اما در كشورهايي مانند هند، چين، استراليا و آفريقاي جنوبي كه همچنان زغال‌سنگ سهم زيادي در تأمين انرژي دارد، خودروهاي الكتريكي تقريبا هم‌اندازه خودروهاي درونسوز آلاينده خواهند بود.
- موانع بيشتري سر راه است
روي هم رفته، جايگزيني خودروهاي درونسوز با خودروهاي الكتريكي و همينطور نيروگاه‌هاي سنتي با نيروگاه‌هاي جديد و دوستدار محيط‌زيست، مي‌تواند تأثير بسيار زيادي بر كاهش گازهاي گلخانه‌اي داشته باشد. با اين حال اينكه فكر كنيم مثلا عرضه يك خودرو مثل مدل اس كه مي‌تواند با خودروهاي درونسوز رقابت كند نويد بهبود اوضاع محيط‌زيست را مي‌دهد چندان درست نيست.
در اين راه، موانع زيادي وجود دارد. يك چالش بزرگ، ظرفيت باتري‌هاست.
خودروهاي الكتريكي در مقايسه با خودروهاي درونسوزي كه قيمتي هم‌اندازه دارند، مسافت‌هاي كمتري حركت مي‌كنند و عملكرد آنها بيشتر دچار مشكل خواهد شد. حتي اين احتمال وجود دارد كه باتري‌ها در مناطقي كه هواي بسيار سردي دارند دچار افت شوند.
اين مشكلات را مي‌توان با پيشرفت در فناوري‌هايي كه در توليد باتري‌ها استفاده مي‌شوند برطرف كرد اما سؤال بزرگ اين است كه بشر دقيقا چه زماني به اين پيشرفت‌هاي فناورانه خواهد رسيد.
يك مشكل ديگر كمبود يا نبود زيرساخت‌هايي است كه بايد از استفاده گسترده از خودروهاي الكتريك حمايت كند. براي اينكه خودروهاي الكتريكي جايگزيني قانع‌كننده براي خودروهاي درونسوز باشند، سرمايه‌گذاري‌هاي چشمگيري براي بهبود زيرساخت‌ها مورد نياز است. اين موضوع، به‌خصوص در خارج از اروپاي غربي و آمريكا اهميت دارد.
در ديگر مناطق دنيا، زيرساخت‌هاي مربوط به شارژ خودروهاي الكتريكي همچنان توسعه‌نيافته‌اند و از آنجا كه زندگي در آپارتمان عموميت بيشتري دارد، شارژ خانگي خودروها هم گزينه چندان منطقي‌اي به‌نظر نمي‌رسد. هيچ شكي وجود ندارد كه خودروهاي الكتريكي مي‌توانند كيفيت زندگي را بهبود بخشند. تركيب آنها با چرخش كشورهاي مختلف به روش‌هاي پاك‌تر براي توليد انرژي، در نهايت حتي مي‌تواند مشكل گرمايش را مهار كند. اما بدون زيرساخت‌ها، صحبت از انقلابي سبز در صنعت خودروسازي كمي زود است.