پنجره‌هايي كه تا ديروز به كوه، شهر و پارك مجاور خانه باز مي‌شد امروز رو به طبقات مياني ساختمان‌هايي عظيم و بلندمرتبه باز مي‌شود كه خودخواه و بي‌اعتنا باريك‌ترين معبرها را به زير سلطه‌شان درآورده‌اند؛ خانه‌هايي كه نه امروز و نه همان 20سال پيش نتوانستند حس مشتركي با خانه‌هاي قديمي‌تر و مختصات محله‌ها پيدا كنند.
اين خانه‌ها همچنان در تمام مناطق و محله‌ها در حال احداث است. ساخت‌و‌سازهاي تهران در حوزه‌هاي مختلف براساس طرح جامع و تفصيلي تعيين‌تكليف شده و بايد در همان چارچوب قانوني قرار بگيرد. اما در مورد ساختمان‌هاي بلند مرتبه، موضوع منظر شهري در اين طرح‌ها ديده نشده و به همين دليل با وجود تعيين ضوابط و مقررات براي ساخت‌وساز در پهنه‌هاي مسكوني، همچنان اين عدم‌سنخيت بنا با بافت محلي و بر هم زدن مختصات موجود ديده مي‌شود.
به گفته سهيلا صادق‌زاده، مديركل پيشين معماري و ساختمان شهرداري تهران برنامه راهبردي مديريت منظر شهري هم‌اكنون در حال تدوين است و براساس آن اعلام مي‌شود در كدام بخش‌هاي تهران مي‌توان بلندمرتبه‌سازي كرد تا كريدورهاي بصري خوب و كريدورهاي منتهي به كوهستان از بين نرود.
- تهران خودش را بزك مي‌كند
ترانه يلدا دانش‌آموخته دكتري معماري از دانشگاه تورينوي ايتاليا معتقد است مشكل تهران پيش از آنكه نماي ساختمانها باشد، معماري آنهاست. «در محله دربند چنان خانه‌هايي با احجام بزرگ و عجيبي ساخته‌اند كه كل اين روستاي قديمي را از بين برده. سرتاسر رودخانه درختان كهنسال و بيدهاي مجنون زيبايي وجود داشت كه همه را قطع كردند و جاي خانه‌هاي شيرواني اين روستا ساختمان‌هاي عظيم در كوچه‌هاي شيب‌دار ساخته‌اند.»
نمونه اين خانه‌ها در تمام مناطق تهران وجود دارد اما در برخي مناطق شمالي بيشتر ديده مي‌شود. يلدا در گفت‌وگو با همشهري مي‌گويد بهتر است شهرداري يكسري اقدامات را انجام ندهد مثلا شهرداري منطقه يك مجوز ساخت چنين خانه‌هايي را صادر نكند و ساختمان‌هاي داراي معماري زيبا و متناسب با بافت و اقليم منطقه همچنان باقي بماند. «اين اتفاق از 20سال پيش رخ داد. شهر را فروختند و حالا شهر براي نگه‌داشتن خود، مجبور است خودش را بزك كند.»
- تجاوز خانه‌هاي بلندمرتبه به حريم ديگر خانه‌ها
احداث ساختمان‌هاي حجيم و نامتناسب با بافت محلي پيامدهاي مختلف به‌دنبال دارد. رايج‌ترين آنها به هم خوردن تعادل امكانات رفاهي و تفريحي با جمعيت بارگذاري شده، بر‌هم خوردن خط آسمان و منظر شهري، ايجاد مشكلات متعدد در دسترسي‌ها و تردد در مواقع بحراني مانند زلزله و بسته شدن معبر است.
مريم سوري، استاد دانشگاه و پژوهشگر در حوزه شهرسازي در گفت‌وگو با همشهري مي‌گويد: قرار گرفتن اين ساختمانها حس خودماني بودن را از بين برده و ساكنان محله كه پيش از اين حس تعلق به محله داشته و به آن هويت مي‌داد، با آن بيگانه خواهند شد.» به گفته وي خانه‌هاي حجيم، عظيم و بلندمرتبه در چنين محله‌هايي، به فضاي خصوصي و حريم ديگر خانه‌ها مشرف‌شده و آن را مورد تجاوز قرار مي‌دهد و آسايش و آرامشي كه بايد ساكنان يك خانه داشته باشند از بين مي‌رود.
توجه به حريم خصوصي، محرميت و اندروني و بيروني موضوعي است كه در معماري خانه‌هاي ايراني اهميت بسياري داشته اما حالا نه‌تنها در معماري داخلي برخي خانه‌ها فراموش شده كه خانه‌هاي ديگر را نيز تحت‌تأثير قرار مي‌دهد.به گفته وي در منطقه جديد 22احداث ساختمان‌هاي بلندمرتبه و عظيم مشكلي ايجاد نخواهد كرد چون خانه‌هاي قديمي در اين محدوده وجود ندارداما قرار گرفتن اين خانه‌ها در منطقه 12با بافت تاريخي اتفاق جالبي نيست. احداث اين خانه‌ها در مناطق 1، 2، 3و 4بيشتر از مناطق ديگر ديده مي‌شود. سوري البته اين را هم مي‌گويد كه احداث ساختمان‌هاي بلند مرتبه گاهي به‌عنوان نشانه و نماد شهري مي‌تواند قلمداد شود اما نه در كوچه پسكوچه‌ها بلكه در معابر عريض و گسترده كه مشكلات ديگري ايجاد نكند.
- همه پلاك‌ها واجد بلندمرتبه‌سازي نيستند
پيروز حناچي، مشاور وزير راه و شهرسازي روز گذشته در گفت‌وگو با همشهري اعلام كرد كه در دوره پيشين مديريت شهري تهران، شهرداري مكلف شد ظرف مدت 3ماه ضوابط بلندمرتبه‌سازي را به شوراي‌عالي شهرسازي ارسال كند اما چنين اتفاقي نيفتاد. به‌خاطر عدم‌وجود همين ضوابط 450برج ساخته شد.
در شوراي‌عالي شهرسازي و معماري با اين رويكرد كه اساسا بلندمرتبه‌سازي به شكل فعلي مرسوم نيست جلوي بلندمرتبه‌سازي را گرفتيم. اينكه همه پلاك‌هاي شهر واجد بلندمرتبه‌سازي باشند، درست نبود. اينها همه بدون بحث مربوط به برج‌هاي منطقه22 است چراكه جرم‌هاي سنگين اين منطقه براساس برنامه شكل نگرفته بود.