براي كردهاي عراق جمع شدن در ميدان‌ها با لباس‌هاي سنتي و شعار دادن براي تشكيل آنچه جمهوري كردستان مي‌نامند صحنه آشنايي است اما تحليلگران اعتقاد دارند كه كردستان عراق در فرداي اين همه‌پرسي ديگر نمي‌تواند انتظار روزهايي مانند گذشته را داشته باشد. روز گذشته 3 حزب اصلي منطقه كردستان عراق بار ديگر تأييد كردند كه امروز همه‌پرسي جدايي ازجمله در منطقه مورد مناقشه كركوك برگزار مي‌شود. مقام‌هاي كردستان عراق براي برگزاري اين همه‌پرسي امروز را تعطيل رسمي اعلام كرده‌اند.
در بيانيه‌اي كه پس از شايعاتي درباره تعويق همه‌پرسي منتشر شد حزب دمكراتيك كردستان، حزب اتحاديه ميهني كردستان و اتحاديه اسلامي كردستان برگزاري همه‌پرسي در منطقه مورد مناقشه كركوك را مورد توجه خاصي قرار داده‌اند.حزب گوران (تغيير) و حزب جماعت اسلامي اعلام كرده‌اند كه با اين همه پرسي مخالفند و آن را تحريم كرده‌اند. منطقه نفت خيز كركوك يكي از مناطق مهمي است كه پس از برگزاري همه‌پرسي احتمال بالاي درگيري و جنگ ميان نيروهاي پيشمرگه و ارتش عراق در آن وجود دارد و در كنار مقابله با داعش احتمال شعله‌ور شدن آتش ديگري ديده مي‌شود. شنبه شب انفجاري مهيب كركوك را لرزاند كه كشته شدن حداقل ۳ پيشمرگه كرد و زخمي شدن ۵ نفر ديگر را به‌دنبال داشت.
به خاطر احتمال خشونت روز گذشته واشنگتن به اتباع خود در عراق هشدار داد. در بيانيه سفارت آمريكا آمده است: شهروندان آمريكايي نبايد به مناطق مورد مناقشه بين دولت عراق و كردستان ازجمله كركوك سفر كنند. همچنين رفت‌وآمد كارمندان سفارت محدود خواهد شد. همچنين روز گذشته يك منبع در استان نينوا از مسدود شدن جاده ارتباطي موصل - اربيل توسط نيروهاي كرد تا پايان همه‌پرسي خبر داد.
- پايان مذاكره
همه همسايگان عراق و كشورهاي غربي مخالفت خود را با برگزاري اين همه‌پرسي به‌صورت صريح اعلام كرده‌اند. اين كشورها ازجمله آمريكا آخرين تلاش‌ها براي مذاكره و قانع كردن مقام‌هاي كردستان را براي به‌تعويق انداختن همه‌پرسي انجام دادند كه به بن‌بست رسيد. هفته گذشته شوراي امنيت سازمان ملل هم در بيانيه‌اي كه با اكثريت آرا به تصويب رسيد به مقام‌هاي كردستان عراق درباره برگزاري اين همه‌پرسي هشدار داد.
هر چند مقام‌هاي كردستان عراق اميدوار هستند كه پس از برگزاري همه‌پرسي بار ديگر به پاي ميز مذاكره بازگردند اما كشورهاي مخالف همه‌پرسي به صراحت اعلام كرده‌اند كه امكان چنين مسئله‌اي وجود ندارد و مسير مذاكره با برگزاري همه‌پرسي به پايان مي‌رسد. سخنگوي وزارت امور خارجه آمريكا در گفت‌وگو با لس‌آنجلس تايمز روز گذشته گفت: اگر اين همه‌پرسي برگزار شود ديگر بسيار بعيد است كه امكان مذاكره اقليم كردستان با دولت عراق وجود داشته باشد و پرونده پيشنهاد جامعه‌جهاني حمايت از اين مذاكرات هم بسته مي‌شود.
براساس گزارش‌هاي منتشر شده، تركيه، ايران و عراق به‌عنوان همسايگان مهم اين منطقه تصميم مهمي براي بستن كليه مرزها ازجمله حريم هوايي خود به روي اقليم كردستان گرفته‌اند. روز گذشته عثمان الغانمي، رئيس ستاد مشترك ارتش عراق كه به آنكارا سفر كرده با همتاي تركيه‌اي خود بار ديگر بر غيرقانوني بودن اين همه‌پرسي تأكيد كرد. اين سفر نشان مي‌دهد كه تركيه، عراق و ايران در اين رابطه به يك اتحاد نظامي رسيده‌اند كه شرايط را براي اقليم كردستان بسيار سخت خواهد كرد.
روز گذشته بنعلي ييلدريم، نخست‌وزير تركيه با تأكيد بر اينكه عراق، ايران، تركيه و ديگر كشورهاي همجوار درباره همه‌پرسي اقليم كردستان عراق موضع واحدي دارند، گفت: آنكارا و بغداد بر سر تشكيل گروه بحران در اين رابطه توافق كرده‌اند. مقام‌هاي عراق پيش از اين هشدار داده بودند كه ارتش اين كشور آماده مداخله نظامي درصورت بروز خشونت است. مسعود بارزاني، رئيس منطقه كردستان عراق اعلام كرده كه 2 سال پس از برگزاري همه‌پرسي اين منطقه به‌صورت كامل با عراق خداحافظي خواهد كرد.
همه‌پرسي كردستان عراق امروز در ميان احساسات بسيار برگزار مي‌شود اما در پشت اين احساسات، حساب و كتاب منطقي نشان مي‌دهد كه روزهاي سختي براي اين منطقه از ساعت صفر سوم مهر در پيش خواهد بود.