خلافكار هم نشوي، طلبكارها زندگي‌ات را برده‌اند، مردم به چشم خلافكار‌ترين آدم دنيا نگاهت مي‌كنند، كسي شغلي به آدم نمي‌دهد، بچه ات از تو دور شده و حتي شايد خانواده ات از هم پاشيده باشد».
اينها را يك زنداني مي‌گويد؛ كسي كه جرمي نكرده و به‌دليل بدهي مالي بايد در زندان بماند. يكي از راه‌هاي خلوت‌كردن زندان‌ها و نجات زندانيان از آسيب‌هاي حبس، استفاده از پابند الكترونيك است؛ طرحي كه از سال 88 در ايران مطرح شد اما تا خرداد امسال تنها براي 10زنداني اجرا شد. خرداد امسال اما، با توسعه اين طرح 300زنداني از آن استفاده كردند تا با رفع ايرادهاي احتمالي، سال آينده شامل 40هزار نفر شود. اگر اين اتفاق بيفتد جمعيت زندان‌هاي ايران كه حالا ظرفيت‌شان تكميل است، 18درصد خلوت‌تر خواهد شد. اما اين ابزار جديد چه ويژگي‌هايي دارد و چگونه زنداني را كنترل مي‌كند. سؤال‌هايي در اين‌باره را از «فرزاد» يكي از زنداني‌هايي كه مجوز استفاده از اين پابند‌ها را دارد، پرسيده‌ايم. اين نخستين گفت‌وگويي است كه با يك زنداني تحت مراقبت با پابند الكترونيكي انجام شده.
- به‌چه جرمي زنداني شدي؟
صدور چك 20ميليون توماني.
- اين جرم چقدر حبس دارد؟
2سال
- از كي با پابند الكترونيك تحت مراقبت قرار گرفتي؟
5/1سال زندان بودم و الان نزديك به 2ماه پابند دارم.
- تا چه محدوده‌اي تحت مراقبت هستي؟
چون راننده تاكسي‌ام داخل شهر تهران محدوده كاري من اعلام شده است؛ يعني همه مناطق 22گانه. البته نمي‌توانم از حريم شهر خارج شوم.
- پابند الكترونيك از زندان بهتر است!؟ راضي هستي!؟
بله. بالاي سر خانواده‌ام هستم. سر كار مي‌روم، مخارج خانه را مي‌دهم.
- يك سال و نيمي كه در زندان بودي چگونه گذشت!؟
خيلي سخت بود. در اين مدت خانواده‌ام بي‌سرپرست بودند، فشار مالي و روحي زيادي را تحمل كرديم. هزار فكروخيال به سرم مي‌زد. بيشتر وقت‌ها به فرار فكر مي‌كردم. هرچند هيچ‌وقت قدمي براي اجرايي‌كردن اين نقشه برنداشتم اما براي يك زنداني علاوه بر فشارهايي كه از سمت زندان تحمل مي‌كند، از فضا و آدم‌هاي زندان گرفته تا غذا و ديگر سختي‌هايش، فشارهاي غيرقابل تحملي هم از بيرون زندان به او وارد مي‌شود. از سمت خانواده، فاميل، دوستان. اين فشارها هم جنبه مالي و مادي دارد و هم جنبه روحي. جنبه روحي‌اش اين است كه به چشم يك زنداني نگاهت مي‌كنند. آزاد هم كه بشوي از شأن و اعتبارت چيزي نمي‌ماند.
- و آيا با پابند الكترونيك اين اوضاع تغيير كرد؟
بله، همه‌‌چيز عوض شد. هر چند تحت مراقبت بودن سخت است اما همين كه نگاه اطرافيان تا حدودي بهتر شده خيلي مهم است. مشكلات مالي‌مان كمتر شده و زندگي‌ام سر و سامان گرفته است.
- مراقبت با پابند الكترونيك سختي هم دارد؟
بله. به هر حال من هنوز يك زنداني هستم و محدودبودن بزرگ‌ترين سختي آن است. رانندگي و كسب درآمد فقط در محدوده تعيين‌شده و شارژكردن پابند هم از سختي‌هايي است كه براي من ايجاد شده است.
- چه نكاتي را بايد رعايت كني؟
در روز بايد 2تا 3بار دستگاه را شارژ كنم. از محدوده مشخص شده به هيچ عنوان نبايد خارج شوم. بي‌معطلي به تلفن‌هاي مراقبين پاسخ بدهم.
- و اگر رعايت نكني؟
براساس نظر قاضي پرونده مجازات تعيين مي‌شود. مثلا برگردم زندان.
- دستگاه تا به حال دچار مشكل فني نشده؟
نه. حتي حمام‌رفتن با آن مشكل فني ايجاد نمي‌كند.
- چقدر هزينه كردي؟
2ميليون و 200هزار تومان وثيقه براي صدمه نزدن به دستگاه پرداخت كردم. البته پس از پايان محكوميت و درصورت سالم‌بودن دستگاه مبلغ بازگردانده مي‌شود.روزانه هم 10هزار تومان اجاره بابت استفاده از اين دستگاه پرداخت مي‌كنم.
- تاحالا به فرار فكر كرده‌اي؟
اولا من زنداني سربه‌راهي بوده‌ام كه شامل اين طرح شده‌ام. مي‌خواهم دوران محكوميتم را تمام كنم و اصلا به اين چيزها فكر هم نمي‌كنم. فكر هم بكنم، فايده ندارد. فكر همه جايش را كرده‌اند. من از آنهايي كه اين دستگاه را درست كرده‌اند، واقعا ممنونم. خواهش مي‌كنم به‌خاطر حفظ آبروي خانواده و حفظ زندانيان اين فرصت را براي بقيه هم فراهم كنند. زنداني‌هاي زيادي مي‌شناسم كه آدم‌هاي بدي نيستند.