در روزهاي اخير بيش از 25هزار نيروي پليس براي مقابله با برگزاري همه پرسي جدايي به شهرهاي مختلف منطقه كاتالونيا در شمال شرق اسپانيا اعزام شده‌اند اما درهاي حدود هزار و 100شعبه اخذ رأي بالاخره 9 مهر ماه راس ساعت 9صبح به وقت محلي گشوده شدند؛ هرچند در كمتر شعبه‌اي راي‌گيري به سرانجام رسيد. حدود 5هزار نيروي پليس ضدشورش كه در بندر بارسلون مستقر شده بودند با حمله به شعب اخذ رأي مانع برگزاري كامل رأي‌گيري شدند.
طي دو هفته گذشته اقدامات پيشگيرانه دولت مركزي در جريان بوده است. در اين مدت نيروهاي امنيتي و انتظامي حدود 10ميليون برگ تعرفه رأي را توقيف كردند، هزار و 300شعبه راي‌گيري را پلمب كردند، بسياري از مسئولان برگزاري همه‌پرسي ازجمله وزير اقتصاد كاتالونيا را بازداشت و بيش از 700شهردار كه اعلام كرده بودند براي برگزاري همه‌پرسي همكاري مي‌كنند را به دادگاه احضار كردند.
برآيند چندين هفته تنش در كاتالونيا، درگيري شديد جدايي‌طلبان و پليس ضدشورش در روز راي‌گيري بود.ويدئوها و تصاوير منتشر شده از درگيري‌هاي ديروز در خيابان‌هاي بارسلون، جايي كه قلب جدايي‌طلبي كاتالان‌ها سال‌هاست كه مي‌تپد، موجي از انتقادها را متوجه مقام‌هاي دولتي اسپانيا كرده است.
نيروهاي پليس با استفاده از باتوم با مردم درگير شدند و براي متفرق كردن آنها از گلوله‌هاي پلاستيكي استفاده كردند. پليس اسپانيا در واكنش به انتقادها اعلام كرد كه «در حال دفاع از قانون است». اده كولاو، شهردار بارسلونا، ماريانا راخوي نخست‌وزير را به «بزدلي» متهم كرد و گفت كه او شهر را از مأموران پليس پر كرده است.
راخوي البته پيش از اين اعلام كرده بود دولتش براي مقابله با برگزاري همه‌پرسي از «هر ابزاري» استفاده خواهد كرد. به موجب قانون اساسي اسپانيا، 17منطقه خودمختار اين كشور ازجمله كاتالونيا اجازه برگزاري همه‌پرسي ندارند و اين مسئله تنها در حوزه اختيارات دولت مركزي است. ديوان عالي اسپانيا هم كه وظيفه تفسير قانون اساسي را برعهده دارد، حدود 10روز پيش اعلام كرد اقدام دولت محلي كاتالونيا براي برگزاري همه‌پرسي جدايي غيرقانوني است.
كاتالان‌هاي خواهان جدايي معتقدند اين حق سياسي، اقتصادي و فرهنگي آنها‌ست كه در مورد سرنوشت خود تصميم‌گيري كنند. آنها همچنين معتقدند منطقه كاتالونيا بيش از آنكه از خدمات دولت مركزي اسپانيا بهره‌مند شود، به دولت خدمات داده است. كاتالونيا 7.5ميليون نفر جمعيت دارد و از نظر مالي، بانكي و امور بندري پررونق‌ترين منطقه اسپانيا به شمار مي‌رود. مقام‌هاي اين منطقه هميشه نسبت به پرداخت ماليات و درآمدهاي خود به دولت مركزي معترض بوده‌اند.
- جدايي كاتالونيا؛ موافقان و مخالفان
حدود 5.5ميليون واجد شرايط رأي‌دهي، 9 مهر ماه با يك سؤال مشخص روبه‌رو بودند: «آيا با استقلال كاتالونيا به‌صورت كشوري كه بر مبناي جمهوري اداره مي‌شود موافق هستيد؟». كارلوس پوجمون، رئيس دولت منطقه‌اي كاتالونيا، جزو نخستين كساني بود كه رأي خود را به صندوق انداخت. او گفته بود پس از برگزاري همه پرسي بلافاصله مذاكراتش براي جدايي را با دولت مركزي و اتحاديه اروپا آغاز خواهد كرد. نيروهاي پليس صبح 9 مهر ماه به شعبه‌اي كه قرار بود پوجمون در آن رأي خود را به صندوق بيندازند حمله كردند اما او موفق شد در شعبه‌اي ديگر رأي دهد.
در درگيري‌هاي 9 مهر ماه، حدود 350معترض و 20نيروي پليس زخمي شدند. مقام‌هاي دولت مركزي پوجمون را به سوءاستفاده از مقام و سوءاستفاده از وجوه عمومي متهم كرده‌اند و او را مسئول خسارات وارده به شهرها و زخمي شدن مردم و نيروهاي پليس دانسته‌اند. خوزه مانوئل مازا، دادستان كل اسپانيا ديروز بار ديگر اعلام كرد احتمال دستگيري رئيس دولت محلي كاتالان وجود دارد.
اما آنچه طي روز گذشته 9 مهر ماه و روزهاي قبل از آن در شبكه‌هاي اجتماعي و بسياري از رسانه‌ها به نمايش گذاشته شد، همه ماجرا نيست. بسياري از مردم در اسپانيا با جدايي منطقه كاتالونيا مخالف هستند. حزب چپ‌گراي پودموس كه از احزاب جديد و كوچك‌تر اسپانيا به شمار مي‌رود خواستار اجراي اصلاحاتي است كه اختيار همه‌پرسي را به مناطق بدهد اما احزاب عمده اسپانيا يعني حزب مردم و حزب سوسياليست با جدايي كاتالونيا و قرار گرفتن اختيار همه‌پرسي در دست مناطق كشور مخالف هستند. طي روزهاي گذشته راهپيمايي‌هايي هم در مادريد و برخي ديگر شهرهاي اسپانيا در مخالفت با همه‌پرسي كاتالونيا برگزار شده است.
گرچه خيابان‌هاي بارسلون طي هفته‌هاي اخير بارها از سوي طرفداران برگزاري همه پرسي استقلال كاتالونيا با پرچم رنگارنگ اين منطقه پوشيده شده اما گزارش‌هايي هم از اين منطقه منتشر شده كه از اختلاف‌نظر عميق ميان مردم كاتالونيا بر سر ماندن يا نماندن زير پرچم اسپانيا حكايت دارد.
نتايج يك نظرسنجي جديد هم نشان مي‌دهد 49درصد از مردم كاتالونيا با جدايي از اسپانيا موافق نيستند؛ جمعيتي كه كمتر مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته‌اند. شامگاه يكشنبه، چند ساعت مانده به گشايش شعب اخذ راي، حتي عده‌اي از مخالفان جدايي در بارسلونا راهپيمايي كردند. 3سال پيش، 80درصد رأي دهندگان در يك همه‌پرسي نمادين خواستار جدايي كاتالونيا شدند اما از 5.5ميليون واجد شرايط رأي دهي، تنها 2ميليون نفر پاي صندوق‌ها حاضر شدند. ديروز هم دخالت گسترده پليس مانع برگزاري همه‌پرسي شد. در اسپانيارؤياي جدايي كاتالان‌ها همچنان با واقعيت فاصله زيادي دارد.
- چرا كاتالان‌ها به‌دنبال جدايي هستند؟
منطقه ثروتمند كاتالونيا يكي از 4موتور محركه اقتصاد اروپا خوانده مي‌شود و مدتهاست كه به‌دنبال جدايي از اسپانياست اما در همه سال‌هاي گذشته اسپانيا توانسته با چنگ و دندان اين منطقه ثروتمند را در كنار خود نگه دارد. حاميان جدايي اعتقاد دارند كه ساكنان اين منطقه درصورت استقلال مي‌توانند زندگي بهتري به‌ويژه از لحاظ اقتصادي داشته باشند. تلاش براي استقلال اين منطقه به‌ويژه پس از بروز بحران اقتصادي در اسپانيا بيشتر شد.
حدود 26درصد صادرات اسپانيا از اين منطقه است. كاتالونيا مقصد 20درصد از سرمايه‌گذاري خارجي در اسپانيا هم هست. اين منطقه 16درصد از جمعيت اسپانيا را تشكيل مي‌دهد و حدود يك پنجم توليد ناخالص ملي اسپانيا مربوط به آن است. كاتالان‌هاي ثروتمند مي‌گويند ديگر نمي‌خواهند به مناطق فقير كشورشان كمك كنند.