4 روز پیش رفراندومی در ونزوئلا برگزار شد که نتیجه ای عجیب و جالب دربرداشت. نه ونزوئلا به اصلاحات پیشنهادی چاوز برای قانون اساسی. در واقع نخستین شکست انتخاباتی رئیس جمهوری این کشور را از زمان به قدرت رسیدن در سال 98 رقم زد.
- اهمیت این رفراندوم از کجا ناشی می شد؟
این رفراندوم تقریبا 20 درصد مفاد قانون اساسی ونزوئلا که در سال 1999 به تصویب رسید را دستخوش تغییرات بنیادین می‌کرد. اصلاحات مطرح شده به شکلی تنظیم شده بود که بر افزایش حداکثری قدرت و نفوذ دولت در امور کشور متمرکز باشد و تا حدودی بخش خصوصی و نظارت خارجی را بر امور محدود می کرد اما مهم‌ترین عامل در اهمیت این رفراندوم از بین رفتن محدودیت شرکت در انتخابات ریاست جمهوری بود که در واقع این فرصت را در اختیار چاوز قرار می داد تا برای زمانی نامعین در قدرت باقی بماند.
- چاوز هیچ گاه در انتخابات شکست نخورده بود. چرا این بار؟
این واقعیت را نمی توان انکار کرد که چاوز هنوز در بین مردم ونزوئلا به ویژه در بین افراد کم بضاعت از محبوبیت بالایی برخوردار است. اگر به نتیجه انتخابات توجه کنیم در خواهیم یافت این رفراندوم در 15 استان از 23 استان ونزوئلا رای مثبت آورده است اما این شکست از رای منفی مردم در استان های پرجمعیت از جمله کاراکاس (پایتخت) ناشی می شود.
- شکست رفراندوم برای مخالفان چاوز چه پیامی در برداشت؟
قصد اغراق ندارم. نمی توان گفت این شکست به معنی ائتلافی بزرگ بر علیه چاوز در ونزوئلا است اما می توان گفت این پیام به اردوگاه مخالفان دولت مخابره شد که به جای تحریم انتخابات، همان اتفاقی که به کرات در گذشته شاهد آن بودیم می توان با سازماندهی نیروها و همسو کردن خواسته‌ها به اهداف مورد نظر نایل شد.
- ویژگی های این رفراندوم و یا عوامل تاثیر گذار در نتیجه آن چه بودند؟
همان‌طور که اشاره شد نگرانی مردم از نتیجه این اصلاحات مهم‌ترین عامل تاثیرگذار بوده است. اینکه مردم ونزوئلا به هیچ وجه نمی خواستند شاهد شکل گیری شرایطی نظیر دیکتاتوری کاسترو در کوبا باشند.
عامل مهم دیگر جنبش دانشجویی در این کشور بود که به شکلی خود جوش برای نخستین بار در چارچوبی نظام مند بر علیه این رفراندوم و در واقع چاوز بسیج شد.
- چاوز در رقم خوردن این نتیجه نقش داشت یا مردم صرفا به اصلاحات نه گفتند؟
بی تردید چاوز در جریان ناآرامی های کشور و تظاهرات مخالفین چند اشتباه بزرگ مرتکب شد. نخست آنکه به سرکوب خشونت آمیز مخالفین پرداخت؛ عاملی که در افزایش موج نارضایتی‌ها و تشدید اعتراضات مؤثر بود.
اشتباه دیگر به «خائن» قلمداد کردن ژنرال بازنشسته رائول بادوال باز می گردد. برخورد این چنینی با بادوال که پیش از این وزیر دفاع ونزوئلا بوده است بی اعتمادی و تردیدها درخصوص اهداف چاوز را بیشتر کرد و حتی ژنرال را در موضع قدرتمند تری قرار داد، حتی شاید این برخورد با بادوال که با شکست چاوز همراه بوده است در آینده نقش بیشتری را برای این کهنه سرباز به ارمغان بیاورد.