به گزارش همشهري، شاخص كل بورس تهران كه در شهريور‌ماه تحت‌تأثير رشد قيمت جهاني مواد خام با رشد مواجه شده بود، با افزايش زمزمه‌ها در مورد لغو برجام از سوي آمريكا با يك هراس مضاعف از هفته گذشته با صدها واحد نزول مواجه شده است. اطلاعات آماري نشان مي‌دهد كه سهامداران شركت‌هاي خودرو‌ساز كه در 2سال گذشته يعني پس از توافق نهايي بر سر برجام، چندين قرارداد تجاري با خودرو‌ساز‌هاي اروپايي امضا كرده‌اند، بيشتر از ديگران نگرانند.
اين هراس در مبادلات ديروز هم مشهود بود به‌طوري كه شاخص كل بورس تهران فقط تحت‌تأثير كاهش ارزش سهام 2شركت ايران خودرو و سايپا دست‌كم 70واحد افت كرد. ديروز جمعا شاخص كل بورس تهران 360واحد معادل 0.42درصد افت كرد كه بخش ديگري از اين افت ناشي از نزول ارزش سهام شركت‌هاي گروه معادن و فلزات، پتروشيمي و فرآورده‌هاي نفتي بود.
عمده‌ترين دليل نزول ارزش سهام اين شركت‌ها اثري است كه برجام قادر است بر سهام اين شركت‌ها بگذارد. با وجود اين، افت قيمت جهاني فولاد و سنگ آهن هم از ديگر دلايل نزول ارزش سهام اين شركت‌ها بوده است. مطابق آمار‌ها بخش زيادي از سود شركت‌هاي بورس ناشي از فروش مواد خام در بازار‌هاي جهاني است و درصورت لغو برجام و بازگشت تحريم‌ها اين شركت‌ها بيش از ساير شركت‌ها آسيب خواهند ديد. اعمال محدوديت در فروش نفت، فرآورده‌هاي نفتي، پتروشيمي، معادن و صنايع فلزي قادر است بخش زيادي از سود اين شركت‌ها را از بين ببرد و سهامداران به خوبي از اين موضوع آگاهند.
- افت سهام خودرو‌ساز‌ها
سهام شركت‌هاي خودرو‌ساز كه در چند‌ماه گذشته هميشه درصدر پر‌طرفدار‌ترين سهام شركت‌هاي بورس بوده‌اند با افزايش زمزمه‌هاي ناشي از لغو برجام با نزول مواجه شده‌اند به‌طوري كه ديروز هم اغلب شركت‌هاي اين گروه به‌ويژه ايران خودرو و سايپا افت قيمت سهام را تجربه كردند. ديروز حسن روحاني رئيس‌جمهور در جمع دانشگاهيان اعلام كرد: بازگشت تحريم‌ها اثري بر اقتصاد ايران نخواهد داشت.
به گفته او، ايران در برجام به موارد و به منافع غيرقابل بازگشتي رسيده كه هيچ‌كس نمي‌تواند آنها را باز‌گرداند؛ نه آقاي ترامپ نه ۱۰ ترامپ ديگر. موج تازه ديروز پس از آن رخ داد كه كارلوس گوسن، مديرعامل شركت رنو فرانسه در پاسخ به پرسشي در مورد چالش‌هاي احتمالي پيش روي فعاليت رنو در ايران درصورت اعمال تحريم مجدد آمريكا به شكلي دو پهلو گفت:
اگر همكاري با ايران غيرممكن شود، برنامه‌اي طراحي خواهيم كرد تا فعاليت تجاري در ايران را براي مدتي تعليق كنيم، اما اين به هيچ‌وجه بدان معنا نيست كه ايران را براي مدتي ترك خواهيم كرد. در خبري كه سي‌تي‌وي نيوز منتشر كرده، گوسن تأكيد كرده است: بازار ايران داراي ظرفيت بالايي است، اگر نتوانيم به‌صورت فوري در ايران فعاليت كنيم، طي يك تا 3سال آينده كار خود را آغاز خواهيم كرد، زيرا فكر نمي‌كنم محدوديت‌ها تا ابد ادامه داشته باشد.
- اثر لغو برجام طولاني نيست
به‌دنبال روند 10روز اخير شاخص‌ها اكنون اين پرسش مطرح است كه درصورت لغو برجام و بازگشت تحريم‌ها، بازار سهام چه واكنشي نشان خواهد داد. محمود احترامي، كارشناس بازارسرمايه در تحليل روند آينده بورس گفت: افزايش قيمت‌هاي جهاني در برخي از مواقع به روند صعودي بازار شتاب بخشيد اما در روزهاي اخير، سايه سخنراني ترامپ درخصوص برجام، وضعيت بازار سرمايه را اندكي تحت‌تأثير قرار داده است.
به گفته او، بسياري از فعالان بازار نيم‌نگاهي به سخنراني ترامپ در 20مهر‌ماه دارند تا ببينند كه موضع ترامپ درخصوص برجام چگونه خواهد بود. او تأكيد كرد: موضع ترامپ درخصوص برجام در تعيين مسير بازار سرمايه بي‌تأثير نيست اما آنطور كه به‌نظر مي‌رسد تأثير آن موقتي و زودگذر خواهد بود. احترامي ادامه داد: با مديريت درست منابع و اجراي صحيح بندهاي سياست‌هاي كلي اقتصاد مقاومتي قطعا شاهد عدم‌وابستگي كشور به برجام و در نتيجه آن شاهد رونق اقتصاد و در ادامه رونق بازار سرمايه خواهيم بود.
- مستندات آماري
براي اينكه به اثرات برجام بر بورس تهران پي‌ببريم كافي است اثر ناشي از تغييرات قيمت جهاني مواد خام را بر سهام شركت‌هاي بورس بررسي كنيم. نفت، فولاد، سنگ آهن، زغال‌سنگ، مس، روي، آلومينيوم، اوره، متانول و گاز از اصلي‌ترين محصولاتي هستند كه هرگونه تغيير در قيمت آنها قادر است شاخص بورس را با نوسان همراه كند. مطابق آمار‌هاي ارائه شده از سوي سازمان بورس، قيمت نفت در شهريور‌ماه با 8.8درصد افزايش به 53.8دلار در هر بشكه رسيد كه اين رشد به‌طور مستقيم در فروش و قيمت تمام‌شده 40شركت بورس تأثير داشته است كه سهم اين عامل از مجموع فروش و قيمت تمام‌شده اين 40شركت به‌ترتيب حدود 93.6 و 95.4درصد است.
رشد اين 40شركت در شهريور‌ماه جمعا 726واحد اثر مثبت روي شاخص كل بورس تهران داشته است. تغيير قيمت نفت همچنين در 6شركت فرابورس ايران كه به‌طور مستقيم نفت در فروش و يا قيمت تمام‌شده آنها مؤثر است، مجموعا 6.24واحد اثر مثبت روي شاخص فرابورس در شهريور‌ماه برجاي گذاشت. در عين حال مطابق آمار‌هاي موجود قيمت سنگ آهن در شهريور‌ماه 12.8درصد كاهش يافت كه اين افت قيمت روي سهام 32شركت در بورس تهران اثر منفي گذاشت.
اين اثر منفي منجر به آن شد كه شاخص كل بورس تهران تحت‌تأثير افت قيمت سهام اين 32شركت جمعا 130واحد افت كند. همين مثال در مورد قيمت فولاد هم صدق مي‌كند، هرگونه نوسان قيمت فولاد روي سهام 37شركت در بورس اثر مستقيم دارد در نتيجه كاهش 2درصدي قيمت فولاد در شهريور‌ماه جمعا 210واحد اثر منفي روي شاخص كل بورس تهران برجاي گذاشت. اما در مجموع افزايش قيمت آلومينيوم، اوره، متانول، گاز طبيعي و شكر كه جمعا روي سهام دست‌كم 40شركت اثر دارد، منجر به رشد شاخص بورس شد. رشد قيمت اين محصولات دست‌كم 550واحد اثر مثبت روي شاخص كل بورس تهران برجاي گذاشت.