در گفت‌وگو با حميدرضا دهقاني‌نيا، مديركل فناوري اطلاعات و ارتباطات ستاد مركزي مبارزه با قاچاق كالا و ارز از جزئيات اجراي اين طرح و سرنوشت گوشي‌هاي تلفن همراه قاچاق پرسيده‌ايم كه مي‌خوانيد.
- اجراي طرح رجيستري گوشي تلفن همراه در چه مرحله‌اي است و با اجراي اين طرح چه اتفاقي در بازار گوشي تلفن همراه خواهد افتاد؟
اجراي طرح رجيستري گوشي تلفن همراه براي گوشي‌هاي مورد استفاده كاربران از حدود يك سال و نيم پيش كليد خورده و اكنون حدود 70ميليون گوشي تلفن همراه در اختيار مردم رجيستر شده است اما اجراي سراسري اين طرح از 28مهرماه امسال و به‌صورت تدريجي در تمام كشور آغاز خواهد شد. با اجراي طرح رجيستري خريد برخي مدل‌ها و برندهاي گوشي تلفن همراه نيازمند رعايت نكاتي است كه متعاقبا در مورد آن به مردم اطلاع‌رساني خواهد شد.
- شيوه اجراي اين طرح چگونه خواهد بود و آيا اجراي همزمان آن در مورد همه برندها و انواع گوشي تلفن همراه يا اجراي منطقه‌اي آن مدنظر است؟
اجراي طرح رجيستري با انتخاب يك يا چند مدل گوشي تلفن همراه از برندهاي مختلف و به‌صورت تدريجي آغاز خواهد شد؛ يعني اينكه ممكن است از سامسونگ، اپل، سوني يا... يك يا دو گوشي در ابتدا مشمول طرح رجيستري شده و در ادامه به ساير مدل‌هاي گوشي برندهاي مختلف تسري يابد. اين موضوع شامل گوشي‌هاي تلفن همراه اپل كه فاقد نمايندگي رسمي بوده و تنها برخي شركت‌هاي ارائه‌دهنده خدمات پس از فروش براي اين نوع گوشي در كشورمان ثبت شده نيز مي‌شود. اين گوشي‌ها با پروتكل‌هاي خاصي با شبكه بي‌سيم كشور ارتباط پيدا مي‌كنند كه در تعريف كد شناسه براي اين نوع گوشي‌ها از اين پروتكل‌ها استفاده مي‌كنيم.
- آيا انتخاب مدل‌هاي گوشي براي آغاز اجراي اين طرح براساس سهم بازار يا ضوابط ديگري بوده است؟
انتخاب مدل‌هاي مشمول اجراي اين طرح در مرحله نخست براساس ضوابط فني كه اجرا و پياده شده است، خواهد بود؛ همان ضوابطي كه براي اجراي اين طرح ديده شده و هماهنگي لازم با همه دستگاه‌هاي اجرايي ذيربط ازجمله اپراتورهاي تلفن همراه در مورد آن صورت گرفته است.
- علت اجراي تدريجي طرح رجيستري چيست؟
بايد برخي ملاحظات در حوزه كسب و كار رعايت شود نمي‌توان با در نظر نگرفتن همه اين ملاحظات اجحافي را در حق برخي از عرضه‌كنندگان گوشي تلفن همراه روا داشت، اجراي تدريجي اين طرح را مدنظر قرار داديم تا اينگونه افراد و صنوف نيز خود را با طرح رجيستري منطبق كنند.
- با اجراي اين طرح، رجيستري گوشي‌هاي تلفن همراه كه توسط مسافران به كشور وارد مي‌شود، چگونه خواهد بود؟
بايد ببينيم كه گوشي تلفن همراه توسط چه مسافري وارد مي‌شود. اين طرح براي گوشي تلفن همراه وارد شده توسط گردشگران، توريسم‌درماني و... به صورت متفاوت است؛ يعني اشخاصي كه با قصد گردشگري يا درمان وارد كشورمان مي‌شوند به محض ورود به آنها اطلاع‌رساني شده و گوشي تلفن همراه‌شان در اين طرح فعال مي‌شود.
گرچه در بسياري از موارد با استفاده از بانك اطلاعاتي موجود اين نوع گوشي‌ها بدون اينكه كاربران آنها مطلع شوند، مشمول رجيستري خواهد شد اما درصورت ضرورت و بروز مشكل، سيستم در مورد نحوه رجيستري به آنها پيام خواهد داد. اين موضوع بستگي به آن دارد كه قصد مسافر از سفر و مدت اقامتش در كشورمان چقدر باشد و نوع سيم‌كارت مورد استفاده او داخلي، خارجي و... باشد. شرايط مختلف در چارچوب اين طرح براي اين گونه موارد پيش‌بيني شده كه اجراي آن متفاوت خواهد بود.
- منظور گوشي‌هاي تلفن همراهي است كه توسط مسافران ايراني وارد مي‌شود؛ رجيستري اين گوشي‌ها چگونه خواهد بود؟
براساس ماده136 آيين‌نامه اجرايي ماده119 قانون امور گمركي افرادي كه گوشي تلفن همراه با قيمت بيش از 80 دلار به كشور وارد كنند بايد ورود اين گونه گوشي‌ها را در گمركات اعلام كنند و اين گوشي‌ها پس از پرداخت حقوق و سود بازرگاني مصوب قانوني در گمركات كشور، رجيستر خواهد شد. همچنين بعد از اجراي اين طرح نحوه استفاده كاربران از گوشي وارداتي با سيم‌كارت اي‌تي‌ام، رومينگ، سيم‌كارت داخلي، ديتا و... در اجراي رجيستري مؤثر است. بنابر نوع سيم‌كارت و موارد استفاده اين نوع گوشي‌ها سيستم پيام‌هاي متفاوتي را به كاربران براي رجيستري ارسال خواهد كرد.
- با اجراي اين طرح سرنوشت گوشي‌هاي تلفن همراه موجود در انبارها و سطح بازار كه بخش زيادي از آن به‌صورت قاچاق وارد كشور شده، چه خواهد شد؟
در راستاي اجراي اين طرح و از حدود يك سال و نيم قبل گمرك ايران مشغول دريافت IMEI (شماره سريال) گوشي‌هاي وارداتي توسط واردكنندگان بوده است. با اين روند نبايد گوشي تلفن همراهي در بازار وجود داشته باشد كه در بانك اطلاعاتي گمرك ثبت نشده باشد. اين گونه گوشي‌ها قاچاق بوده و رجيستر نمي‌شود.
- يعني اينكه امكان رجيستري و استفاده از حجم بالاي گوشي‌هاي قاچاق موجود در بازار وجود نخواهد داشت؟
درصورتي كه گوشي تلفن همراه به‌صورت قاچاق وارد كشور شده باشد يا از يك سال و نيم پيش شماره سريال آن در گمركات ثبت نشده باشد و جزو برندهاي مشمول طرح رجيستري نباشد، غيرقابل استفاده خواهد بود.
- اين احتمال وجود دارد كه عرضه گوشي‌هاي قاچاق غيرقابل رجيستري به مشتريان موجب ايجاد مشكلاتي براي آنها و كشمكش در بازار گوشي تلفن همراه شود؟
در اين زمينه به خريداران گوشي تلفن همراه اطلاع‌رساني خواهد شد و مشتريان بايد به محض خريد گوشي تلفن همراه با وارد كردن سيم‌كارت از رجيستر شدن و قانوني بودن واردات آن مطلع شوند. اين الزام براي فروشندگان گوشي تلفن همراه نيز وجود خواهد داشت.
- پيش از اين برخي مشكلات فني موجب تأخير طرح رجيستري شده بود. آيا اين مشكلات مرتفع شده است؟
تا‌كنون 60 ميليون خط گوشي تلفن همراه زير بار طرح رجيستري رفته است، بعد از انجام آزمايش لازم اين طرح اجرايي خواهد شد و هيچ مشكل فني براي اجراي اين طرح وجود ندارد. اين طرح از پايان مهرماه آغاز خواهد شد و با اجراي تدريجي در مورد گوشي‌هاي تلفن همراه به ساير تجهيزات ارتباطي با قابليت نصب سيم‌كارت مانند تبلت و... ادامه خواهد يافت. مبارزه با قاچاق كالا يك وجه اجراي طرح رجيستري است اما وجه ديگر آن بسترسازي براي اجرايي شدن اينترنت اشياست.
- تفاوت كدشناسه وزارت صنعت با رجيستري گوشي همراه چيست؟
وزارت صنعت هم‌اكنون نيز در حال آموزش واردكنندگان و توليد‌كنندگان در مورد ارائه كدشناسه است. وزارتخانه‌هاي صمت و ارتباطات و فناوري اطلاعات از 3سال پيش كارگروهي فني تشكيل داده‌اند كه اين كارگروه به‌صورت گام به گام ارائه كدشناسه و اجراي طرح رجيستري را دنبال مي‌كند. درواقع كد رجيستري تركيبي از كدهاي شناسه ارائه شده وزارت صنعت و كدهاي ارائه شده وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات خواهد بود و اين 2طرح منافاتي با يكديگر ندارند.
- وضعيت گوشي‌هاي تلفن همراه در اختيار مشتركان چگونه خواهد بود. آيا اين گوشي‌ها بايد رجيستر شوند؟
مردم هيچ نگراني براي استفاده از گوشي‌هاي تلفن همراه خود با اجراي طرح رجيستري نداشته باشند و اين گوشي‌ها از قبل رجيستر شده است. اكنون نزديك به 87 ميليون مشترك فعال تلفن همراه داريم كه گوشي‌هاي آنها از قبل رجيستر شده است. همچنين ساير گوشي‌هاي تلفن همراه در اختيار مشتركاني كه قبلا با سيم‌كارت كنوني (در دوره رويت رجيستري) استفاده شده، رجيستر مي‌شوند. درواقع فعال شدن گوشي‌هاي تلفن همراه در چارچوب طرح رجيستري بر مبناي آخرين بازه‌اي خواهد بود كه از ديتابيس اپراتورهاي تلفن همراه دريافت شده است. كه اين ديتاها به‌طور مداوم دريافت و به‌روز مي‌شوند.
- به‌نظر شما سهم گوشي‌هاي قاچاق از بازار كشورمان چه ميزان است؟
اكنون بيش از 90درصد گوشي‌هايي كه به بازار كشورمان وارد مي‌شود، قاچاق است كه سالانه بين10 تا 11ميليون گوشي تلفن همراه را شامل مي‌شود كه اگر به‌طور ميانگين قيمت هر گوشي را بين 130 تا 165دلار در نظر بگيريم ارزش اين بازار حدود 1.8ميليارد دلار خواهد بود. درواقع نياز سالانه بازار كشور به گوشي تلفن همراه بين 12 تا 14ميليون است كه حدود يك‌ميليون از محل توليد داخل و 2ميليون به‌صورت واردات رسمي و بقيه به شكل قاچاق تأمين مي‌شود.