دكتر پرويز گرشاسبي، معاون آبخيزداري، مراتع و امور بيابان سازمان جنگل‌ها و مراتع كشور روز گذشته به همشهري گفت كه براساس آخرين پايش‌هاي صورت گرفته حدود 180هزار هكتار از عرصه‌هاي بياباني كه از بويين‌زهرا آغاز مي‌شود و جنوب آبيك تا نظرآباد كرج، ملارد، شهريار، غرب استان تهران و جنوب كرج را دربر مي‌گيرد در حال تبديل شدن به كانون‌هاي بحراني گردوغبار است.
گرشاسبي كه مديريت بيابان در حوزه مسئوليت وي تعريف شده، مي‌گويد كه رطوبت خاك تا پيش از اين مانع از بروز و ظهور كانون‌هاي گردوغبار در اين اراضي مي‌شد و مادامي كه حقابه منابع طبيعي اين اراضي از طريق رودخانه‌هاي كرگان، زياران، ابهررود و خررود تأمين مي‌شد مشكلي در اين اراضي وجود نداشت اما خشكسالي‌هاي پي درپي از يك سو و از سوي ديگر مديريت نادرست منابع آبي و تغييراتي كه در اين رودخانه‌ها داده شد كانون رطوبت اين اراضي را كه شبيه به باتلاق بود خشك و زمينه را براي تبديل شدن به كانون‌هاي گردوغبار ايجاد كرد. حالا اين مقام مسئول مي‌گويد كه اين كانون‌ها از پتانسيل بالايي براي شكل‌گيري گردوغبار برخوردار است؛ گردوغباري كه سلامت شهروندان تهران، كرج، قزوين و شهرهاي واقع در اين حوزه را باخطر جدي مواجه مي‌كند.
او به كانون ديگري هم اشاره كرد كه سلامت تهراني‌ها را نشانه گرفته است. او گفت كه 8هزار هكتار اراضي بياباني محدوده چرمشهر واقع در جنوب شرق تهران تا تبديل شدن به كانون گردوغبار يك گام فاصله دارد و بنا به اعلام كارگروه ملي گردوغبار، اين اراضي از نظر ذرات و دانه بندي به‌شدت مستعد فعال شدن گردوغبار است.
گرشاسبي اشاره‌اي هم به تالاب بندعليخان ورامين كرد وگفت: حقابه اين تالاب ازطريق زهكش آب‌هاي سطحي تهران و بخشي هم از طريق رودخانه كرج تأمين مي‌شد كه اكنون اين حقابه به‌شدت افت كرده و درصورت تداوم اين روند اراضي اين تالاب هم به كانون گردوغبار تبديل مي‌شود.
- 2عامل بحران تالاب بندعليخان
رئيس اداره محيط‌زيست ورامين هم روز گذشته با اشاره به اينكه تالاب بندعليخان به‌دليل كم آبي وضعيت نامناسبي دارد به همشهري گفت: اين تالاب يك تالاب فصلي است كه مازاد آب رودخانه‌هاي كرج و جاجرود همراه با آب‌هاي سطحي تهران ناشي از بارندگي از طريق رود شور، انهار و مسيل‌ها وارد اين تالاب مي‌شود اما خشكسالي‌هاي اخير و برداشت آب توسط كشاورزان در بالادست باعث كم آبي اين تالاب شده و اكنون ورودي آب به اين تالاب بسيار محدود است.
مهندس منصور گلمحمدي با اشاره به اينكه سال گذشته با پيگيري‌هاي محيط‌زيست مقرر شد حقابه‌اي از رود شور براي اين تالاب درنظر گرفته شود، افزود: بخشي از اين حقابه تأمين شد اما حجم آب كمتر از ميزاني بود كه براي تالاب مقرر شده بود و پيگيري براي تأمين حقابه از طريق «تعاوني آب‌بران» در حال انجام است.
اين مسئول محلي وسعت تالاب را 20هزار هكتار اعلام كرد و گفت كه اين تالاب در حوزه كويري واقع شده و به‌شدت مستعد تبديل شدن به كانون گردوغبار است. اين درحالي است كه تالاب بندعليخان به‌صورت حايلي ميان كوير و سكونتگاه‌هاي انساني قرار دارد و به‌خاطر پوشش گياهي مانع از هجوم گردوغبار به اين مناطق مي‌شود. گلمحمدي با اشاره به عرصه‌هاي كويري در قسمت شرق و جنوب اين تالاب يادآور شد: درصورت خشك شدن تالاب بندعليخان علاوه بر حذف حايل موجود ميان كوير و سكونتگاه‌ها، اراضي تالابي هم به كانون گردوغبار تبديل خواهد شد و گردوغبار ناشي از آن، ورامين، شهرري و تهران را فراخواهد گرفت.
- راهكارهاي نو براي مهار گردوغبار
معاون سازمان جنگل‌ها ومراتع مهم‌ترين راهكار براي جلوگيري از شكل‌گيري كانون‌هاي گردوغبار را رهاسازي حقابه اعلام كرد و گفت: مادامي كه از حقابه محيط‌زيست و منابع طبيعي جلوگيري شود نمي‌توان كانون‌هاي گردوغبار را مهار كرد. گرشاسبي تأكيد كرد: گرچه در برخي مناطق مي‌توان براي مهار بيابان‌زايي پوشش گياهي ايجاد كرد اما در 180هزار هكتار عرصه‌هايي كه در اطراف تهران در حال تبديل شدن به كانون‌هاي گردوغبار است به‌دليل نوع اين اراضي، امكان ايجاد پوشش گياهي وجود ندارد و مرطوب‌سازي راهكاري كوتاه‌مدت است كه بايد در اولويت اول اجرا شود. او درباره راهكار بلندمدت هم گفت كه طرحي با همكاري كنوانسيون مقابله با بيابان‌زدايي و كشور چين در دستور كار قرار گرفته و مقدمات اجرايي آن آغاز شده است. براساس اين طرح كه بيابان‌زدايي اقتصادي ناميده مي‌شود قرار است بهره‌برداري اقتصادي از اين اراضي (180هزار هكتار مستعد تبديل شدن به كانون گردوغبار در اطراف تهران) توسط بخش خصوصي در سطح گسترده انجام شود. استقرار پنل‌هاي خورشيدي و استفاده از ماسه‌هاي بادي براي صنعت ازجمله مواردي است كه در اين طرح ديده شده است. ايجاد گلخانه‌هاي سنتي كم هزينه و رونق اكوتوريسم از ديگر راهكارهايي است كه به‌صورت پايلوت توسط بخش خصوصي دراين مناطق اجرا مي‌شود.