پر است از تلاش و تکاپو؛ آن‌قدر که خیلی‌ها وقت برگشتن تازه یاد هزار کار نکرده می‌افتند و حسرت می‌خورند که اگر فرصت کمی بیشتر بود...
به همین خاطر، هر لحظه از این سفر را باید غنیمت شمرد و برایش برنامه‌ریزی کرد و اگر وسایل سفر را همین‌جا بی‌کم و کاست تهیه کنید، آنجا با فراغ بال بیشتر و ذهن آزادتری به کارهای مهم‌تر خواهید رسید.
برنامه‌ریزی برای خرید سوغات را هم همین‌جا انجام دهید تا به جای بودن کنار کعبه و حرم پیامبر، سرگردان مغازه و بازار آنجا نشوید و برای این مسئله هم، شاید نگاهی به سبد خرید این شماره، بد نباشد.
توصیه‌های جدی!
قبل از سفر، رئیس کاروان، دوستان و خانواده توصیه‌هایی دارند. آن‌قدر این توصیه‌ها زیاد می‌شود که آدم گیج می‌شود و نمی‌داند کدام توصیه‌ها را جدی بگیرد و کدام را نه. بگذارید ما هم یک توصیه کلی کنیم؛ اول به خودتان نگاه کنید! به احوال و عادت‌هایتان؛ بعد براساس آن به توصیه‌ها عمل کنید یا نکنید. مثلا اگر آدمی سرمایی هستید که میدانید با خنکی هوا دچار زکام می‌شوید، حتما یک پتوی مسافرتی برای عرفات همراه داشته باشید ولی اگر گرمایی هستید و میدانید که خنکی هوا اذیت‌تان نمی‌کند، لازم نیست بار اضافی همراه داشته باشید.
اگر آدم حواس‌پرتی هستید و زود فراموش می‌کنید، خودکار بنددار بخرید تا مثل گردنبند به گردن‌تان آویزان کنید که گم نشود و بعد از هر بار چرخیدن دور خانه خدا یک علامت روی لباس احرا‌م‌تان بگذارید.
توصیه‌های‌خیلی جدی:
توصیه‌های روحانی کاروان را خیلی خیلی جدی بگیرید تا به شأن، عقیده و ملیت‌تان تـوهـین نـشود؛ توصیه‌هایی مثل استفاده نکردن از مهر، نماز نخواندن کـنـــار قبرستان بقیع، عکس یا فیلم نگرفتن از داخل مسجدالنبی یا مسجدالحرام و... اما اگر خیلی مقید به سجده به مهر هستید، تسبیح سنگی یا تسبیحی از گل (تربت) همراه داشته باشید تا بتوانید بر آن سجده کنید. بعضی از سجادهها در جای سجده حصیر کوچکی دوخته‌اند که مثل مهر نماز می‌شود بر آن سجده کرد.
در ضمن یادتان باشد شیعیان مدینه، افراد آبرومندی هستند و نباید آنها را گدا تصور کرد. آنها از اینکه کمک مالی به ایشان بکنید، ناراحت می‌شوند ولی از اینکه مفاتیح در اختیارشان بگذارید، بسیار خوشحال می‌شوند؛ به شرط اینکه مطمئن شوید کسی که به او مفاتیح می‌دهید، حتما شیعه است. خیلی‌ها نذر می‌کنند و تعدادی مفاتیح کوچک، برای هدیه دادن به شیعیان آنجا با خودشان می‌برند.
معمولا رئیس کاروانها در جلسات متعدد قبل از اعزام زائران خانه خدا، درباره وسایل مورد احتیاج صحبت می‌کنند. ما در این بخش قرار است کمی دقیق‌‌تر به این نوع وسایل بپردازیم:
کوچک اما مهم:
چراغ قوه یادتان نرود:
لوازم فلزی مورد نیازتان را مثل ناخن‌گیر، چاقو، موچین و ... حتما در چمدان قرار دهید نه در ساک دستی که با خود به داخل هواپیما می‌برید، چون در فرودگاه، ماموران سعودی این نوع وسایل را به اسم ابزارآلات تروریست‌ها(!) خیلی راحت از داخل ساک دستی‌تان خارج کرده و روانه سطل زباله می‌کنند.
داشتن یک زیرانداز، کیفی محکم که بتوان قرآن، ادعیه، قمقمه و یکی دو تا شکلات را در آن قرار داد، در سفر حج بسیاری ضروری است.
شب در صحرای عرفات و در زیر چادر، نور خیلی کم است. خانم‌هایی که نمی‌خواهند از نور تیر چراغ برق‌های بیرون چادر استفاده کنند و ترجیح می‌دهند داخل چادر به خواندن قرآن و دعا مشغول باشند، باید یک چراغ قوه همراه داشته باشند تا نور کم به چشم‌هایشان فشار نیاورد.
اگر تلفن همراهتان چراغ قوه دارد، حواستان باشد که اگر می‌خواهید در عرفات از نور آن استفاده کنید، خیلی سریع شارژ تلفن‌تان تمام می‌شود.
حتما در میان دوستان و بستگانی که به سفر حج رفته‌اند، دیده‌اید که بعضی‌هایشان به‌راحتی با خود مفاتیح برده و بدون دردسر در مکه و مدینه از آن استفاده کرده‌اند و در مقابل، بعضی‌هایشان هم شانس نیاورده‌اند و ماموران مفاتیح‌هایشان را ضبط کرده‌اند؛ درواقع اینکه کتاب ادعیه‌تان را بگیرند یا نه، کاملا به شانس شما و ماموری بستگی دارد که چمدان‌تان را می‌گردد و در مرتبه بعد به شرایط سیاسی و روابط ایران و عربستان در آن برهه زمانی.
بنابراین شما در چمدان‌تان هم کلیات مفاتیح داشته باشید، هم منتخب ادعیه و هم برگه‌های کوچک دعا که می‌شود لای البسه و... جاسازی‌شان کرد. در ضمن بهتر است مفاتیح‌تان را با کاغذ کادو یا روزنامه جلد کنید.
حفاظت از پول بیرون از هتل، یکی از دغدغه‌های مهم زائران خانه خداست. خانم‌ها می‌توانند با دوختن یک جیب زیپ‌دار روی پیراهن‌شان، پول خود را از خطر سرقت یا گم‌شدن حفظ کنند و آقایان هم می‌توانند کیف پول گردن‌آویز داشته باشند و در بیرون هتل، پول‌های درون کیف را با استتار کردن در زیر لباس احرام حفظ کنند.
لباس سفید مهمانی
حتما میدانید و نوشتنش تکراری است؛ اینکه لباس سفید احرام، نماد یکسانی بندگان خداست در برابر ذات حضرت حق در سفر حج. لباس آقایان 2 تکه است و دوخته نمی‌شود چون قرار نیست نوع لباس، جنس و رنگش تمایزی میان مسلمانان سراسر دنیا که به مکه می‌آیند، ایجاد کند.
لباس احرام خانم‌ها شامل پیراهن، شلوار، چادر و مقنعه است و بهتر است سفید باشد. پارچه لباس احرام خانم‌ها از 2 جنس تهیه می‌شود؛ تترون نخی و چلوار.
تترون نخی: صددرصد از نخ بافته می‌شود، کمی ضخیم است و زود چروک نمی‌شود و در ضمن سایه هم نمی‌اندازد. برای تهیه لباس احرام از تترون نخی، لازم است 8متر پارچه با عرض 150 سانتی‌متر خریداری شود تا بتوان با آن پیراهن، شلوار، مقنعه و چادر دوخت.
چلوار: پارچه‌ای نخی، نرم و لطیف است، زود چروک می‌شود و خیلی هم سبک است اما در عوض سایه می‌اندازد؛ یعنی لازم است زیر پیراهن‌تان حتما یک زیرپوش نخی هم بپوشید. برای تهیه لباس احرام از این نوع پارچه هم لازم است 8متر با عرض 150سانتی‌مترخریداری کنید.
البته بعضی‌ها ترجیح می‌دهند لباس احرام را دوخته خریداری کنند. قدرت انتخاب البته مهم است. لباس‌های حاضری اغلب یا تترون‌اند یا چلوار و در مدل‌های بسیار ساده و کم‌‌دوخت. لطفا کمی دقت کنید! گاهی لباس‌ها و چادرها در یک بسته، سایزهای متفاوتی دارند؛ مثلا لباس بلند است اما چادر کوتاه.
لباس احرام آقایان
اما آقایان برای تهیه لباس احرام می‌توانند از 3 نوع پارچه استفاده کنند؛ چلوار، تترون نخی و حوله‌ای. معمولا رئیس کاروانها به آقایان توصیه می‌کند برای تهیه لباس احرام از پارچه حوله‌ای (پنبه‌ای) و تترون نخی استفاده کنند که مناسب‌تر از چلوار است. برای تهیه لباس احرام آقایان، باید 5 متر پارچه خریداری شود که به 2 تکه 5/2 متری تقسیم می‌شود و عرض آن ـ بسته به قد زائر ـ می‌تواند از 90 تا 140 سانتی‌متر باشد.
نکته: چادر را کمی کوتاه‌تر از معمول بخرید یا بدوزید تا احتمال کثیف شدنش کمترباشد.
زیرانداز:
زائرانی که سجاده به همراه دارند، کمتر با این مشکل مواجه می‌شوند که به زیرانداز برای خواندن نمازهای مستحبی، یا استراحتی کوتاه محتاج شوند اما بهتر است برای اینکه سجاده‌شان خاکی یا کثیف نشود، یک پارچه یا مثلا یک چفیه بزرگ و ضخیم همراه داشته باشند که زیر سجاده‌شان پهن کنند. اما آقایان بهتر است یک زیرانداز کیفی یا سجاده کیفی بخرند که هم به عنوان ساک از آن استفاده کنند و هم به عنوان زیرانداز در مواقع لزوم. البته می‌توانید نوع حصیری کوچکش را ـ که به صورت کیفی در مکه و مدینه عرضه می‌شودـ هم خریداری کنید.
خانم‌ها و آقایانی که پادرد دارند ولی می‌خواهند بدون گرفتن نایب، خودشان اعمال را انجام دهند، بهتر است حتما یک صندلی کوچک تاشو ـ که محکم و بادوام باشد ـ را در طول سفر حج همراه داشته باشند. البته این صندلی هم در بازار نزدیک مسجدالحرام و هم در بازار مدینه ـ که نزدیک مرقد پیامبر(ص) است‌ـ فروخته می‌شود.
کفش و دمپایی:
داشتن کفش راحت در سفر حج خیلی مهم است؛ کفشی که سبک باشد، پا را نزند، راحت پوشیده شود و راحت بتوان آن را از پا خارج کرد.
در سفر حج، علاوه بر کفش خوب، به دلیل گرمای هوا و تعریق پا بهتر است دمپایی هم همراه داشته باشید؛ دمپایی‌های طبی که هم سبک است و هم محکم، برای این سفر مناسب‌تر است. البته به خاطر شلوغی و فشار جمعیت، ممکن است دمپایی‌تان گم شود و به دردسر بیفتید اما پوشیدن کفش‌های تابستانی احتمال به وجود آمدن چنین مشکلی را خیلی کم می‌کند؛ گرچه پوشیدن این نوع کفش‌ها به راحتی پوشیدن دمپایی نیست.
داستان جذاب سوغاتی خریدن
آوردن سوغات از سفر آن هم سفر حج، از سنت‌های مؤکد اسلامی و ایرانی است اما اگر دغدغه هدر رفتن ارز کشور را داریم و نمی‌خواهید خریدار اجناس بی‌کیفیت چینی، تایوانی و پاکستانی مغازه‌های مکه و مدینه باشید، راه‌های زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:
می‌توانید به تمام دوستان و فامیل اعلام کنید که بعد از بازگشت شما از سفر حج، هیچ کادویی برایتان نیاورند. بعد هم به راحتی با آوردن تسبیح و سجاده از مکه یا مدینه، سوغاتی‌های معنوی به ایشان هدیه کنید و مسلما خیلی بهتر است اگر روی آن سجادهها نماز خوانده یا تسبیح‌ها را تبرک کرده باشید.
می‌توانید با خرید تسبیح و پارچه‌هایی که رویشان آیات قرآنی یا اسماءالله دوخته شده، سوغاتی سبکی از سفر حج برای دوستان و فامیل بیاورید و در ایران با قاب گرفتن آن پارچه، تابلوی معنوی زیبایی به آنها هدیه دهید.
بعضی افراد با رعایت همه جوانب و اصول مخفی‌کاری، سوغاتی‌هایشان را در ایران می‌خرند و در سفر حج فقط به خرید یک شیء کوچک مثل تسبیح بسنده می‌کنند و در بازگشت، آن تسبیح را همراه اجناس از قبل خریداری شده به دوستان و فامیل سوغات می‌دهند.
خرید طلا و نقره برای دوستان، آشنایان و فامیل در صورت داشتن تمکن بالای مالی هم می‌تواند مانع از هدر رفتن ارز کشور شود؛ البته طلای عربستان 24عیار است و فروش چنین طلایی در ایران کمی سخت است.
سفر سلامت:
2 دست لباس احرام با خود ببرید
برای حج تمتع باید حتما 2 دست لباس احرام داشته باشید؛ چون به هر دلیل ممکن است لباس‌‌تان کثیف شود یا موقع تقصیر (سرتراشیدن آقایان) خونی شده و تعویض لباس ضروری شود.
بهتر است آقایان یک دست لباس احرام حوله‌ای و یک دست لباس احرام تترون نخی داشته باشند چون جنس حوله‌ای در خنکی صحرای عرفات مناسب است و لباس احرام تترون به درد شلوغی و گرمای روز رمی‌جمرات می‌خورد.
به هیچ وجه استفاده از دمپایی‌های ابری را در سفر حج به شما توصیه نمی‌کنیم؛این نوع دمپایی‌ها گرچه سبک و راحت است ولی اولا دوام کمی دارد و ممکن است طی انجام اعمال حج پاره شود و ثانیا احتمال سر خوردن آن روی سنگ‌های مرمر به‌ویژه در سعی صفا و مروه زیاد است.
خانم‌هایی که برای سفر حج صندل همراه می‌برند، اگر صندل‌شان پاشنه بلند داشته باشد، ممکن است در بین جمعیت زمین بخورند، پس بهتر است صندل مورد استفاده آنها، پاشنه یک‌تا 2 سانتی داشته باشد.
آقایانی که فکر می‌کنند ممکن است لباس احرام با گیره یا سنجاق قفلی، خوب روی بدنشان نماند، بهتر است کمربند کشی برای خودشان بخرند. در ضمن اگر کمربند کیف‌دار یا کیف کمری هم بخرند، یک تیر و دو نشان می‌شود.
اگر چشم‌تان نسبت به آفتاب شدید حساس است، حتما برای روزهایی از ایام حج که قرار است صبح و ظهر بیرون از هتل باشید، «عینک‌آفتابی» همراه خود ببرید.
بعضی افراد نمی‌توانند با قاشق و چنگال یک بار مصرف غذا بخورند. حواستان باشد که در طول سفر تمام غذاها را مجبورید با قاشق و چنگال پلاستیکی میل بفرمایید.
برای خلاصی از عذاب غذا خوردن با این قاشق و چنگال‌ها، یک قاشق و چنگال استیل همراه داشته باشید.
توصیه می‌کنیم افرادی که دائم گلویشان خشک می‌شود یا تندتند تشنه می‌شوند، حتما یک قمقمه آب در طول سفر همراهشان باشد. در ضمن کسانی که در اثر فعالیت، ممکن است قند خونشان پایین بیاید، حتما در طول سفر حج، یک بسته بیسکویت یا چند شکلات همراه خود داشته باشند.
بعضی افراد برای هضم غذا یا رفع رطوبت معده، از داروها یا عرقیات گیاهی استفاده می‌کنند. برای جلوگیری از دردهای معده و روده، این افراد بهتر است که داروها و عرقیات گیاهی خود را در طول سفر حج همراه داشته باشند. البته حمل عرقیات گیاهی سخت است؛ اگر از عطاری، افشره یا قرص آن عرقیات را بگیرید خیلی بهتر است.